Το σπίτι δίπλα στην θάλασσα

Σύνοψη: Έπειτα από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο του πατέρα, που τον αναγκάζει να μείνει καθηλωμένος, τα τρία παιδιά του, η Angele, ο Joseph και ο Armand, θα επιστρέψουν στο πατρικό τους σπίτι στη Μασσαλία. Η Angele είναι πλέον μία γνωστή ηθοποιός του θεάτρου και του σινεμά, ο Joseph είναι πλέον συνταξιούχος και έρχεται μαζί με την νεαρή σύντροφό του, ενώ ο Armand είναι ο μόνος που είχε μείνει τόσα χρόνια κοντά στο πατέρα, συντηρώντας το εστιατόριο. Η περιοχή στην οποία έζησαν τα παιδικά χρόνια τους ξυπνά μνήμες αλλά ταυτόχρονα τους φέρνει αντιμέτωπους με νέες καταστάσεις.

Άποψη: Έπειτα από το ανάλαφρο παραμύθι του «Mίτου της Αριάν» και το πολιτικο-ιστορικό δράμα για την γενοκτονία των Αρμενίων «Η ιστορία ενός τρελού», ο Γαλλο-Αρμένιος σκηνοθέτης Robert Guediguian επιστρέφει στο γνώριμο υφολογικό περιβάλλον της μεγαλύτερης επιτυχίας του «Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο». Ένας βαθύτατα ανθρωπιστής σκηνοθέτης, που, λόγω των αριστερών του απόψεων, συνηθίζει να εστιάζει στην εργατική τάξη και στα προβλήματα της, έχοντας ως συνοδοιπόρους σε ένα σινεμά κοινωνικού ρεαλισμού τους Βέλγους αδερφούς Dardenne και τον Βρετανό Ken Loach. Σε αντίθεση όμως με τον βρετανό συνάδελφό του, ο Guediguian αποφεύγει τον μελοδραματικό διδακτισμό. Τρέφει μία εγγενή αγάπη για τους ήρωες του, τους οποίους ως εύσπλαχνος πατέρας συγχωρεί, χωρίς να παραβλέπει λάθη και ατοπήματα. Στην νέα του ταινία όλα είναι γνώριμα.

Ο τόπος είναι η Μασσαλία, στην οποία έχουν γυριστεί πολλές ταινίες του, η οποία ωστόσο δεν είναι η ίδια με αυτήν του παρελθόντος. Είναι μία Μασσαλία που στη θάλασσα που την αγκαλιάζει έχουν σκοτωθεί τόσοι πρόσφυγες. Οι ηθοποιοί είναι επίσης γνώριμοι του σκηνοθέτη αφού τόσο η σύζυγός του, Ariane Ascaride (Angele), όσο και οι Jean-Pierre Darroussin (Joseph) και Gerard Meylan (Armand), έχουν συνεργαστεί μαζί του πολλάκις, το οποίο λειτουργεί θετικά, αφού δημιουργείται ένα κλίμα πραγματικής οικογένειας και οικειότητας (σε ένα flashback στο οποίο οι ήρωες είναι νέοι και διασκεδάζουν υπό τους ήχους του Bob Dylan, χρησιμοποιείται μία σκηνή από την ταινία του Guediguian «Ki lo sa» του 1985, στην οποία έπαιζαν οι ίδιοι τρείς ηθοποιοί). Η ταινία επαναλαμβάνει όλα τα μοτίβα που ξέρουμε από την φιλμογραφία του σκηνοθέτη. Και ενώ «Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο» εγκωμιάστηκαν για την απλότητα και την ειλικρίνειά τους, το σενάριο αυτήν τη φορά (γραμμένο από τον Guediguian και τον Serge Valletti, μαζί είχαν γράψει και τον «Μίτο της Αριάν») καταλήγει να μοιάζει απλοϊκό και ώρες-ώρες αχρείαστα επεξηγηματικό.

Το βασικότερο όμως πρόβλημα της ταινίας είναι η αλλαγή κατεύθυνσης που επιχειρεί να πραγματοποιήσει στο δεύτερο μέρος. Ενώ ξεκινάει ως ένα οικογενειακό δράμα, στο οποίο το παρελθόν είναι τελικά επίμονα παρόν, με το οποίο έχουν να αναμετρηθούν οι ήρωες, ξαφνικά μπαίνει στην ιστορία το θέμα του προσφυγικού. Από την μία πλευρά είναι λογικό, αφού θα ήταν εκτός πραγματικότητας να παρουσιάσει μία εξιδανικευμένη Μασσαλία, όπου όλα είναι ήρεμα και ωραία. Από την άλλη, ο τρόπος με τον οποίον γίνεται, αφήνοντάς το προς το τέλος της ιστορίας, χωρίς να έχει προετοιμαστεί το έδαφος για κάτι τέτοιο, φαίνεται πιο πολύ σαν «πρέπει να πω κάτι και για το προσφυγικό μιας και είναι το θέμα που καίει». Δεν αμφισβητεί κανείς τις αγνές προθέσεις του, ωστόσο θα ήταν προτιμότερο να έδινε περισσότερο χώρο να αναπνεύσει αυτή η ιστορία ή να έκανε μία άλλη ταινία με αυτό το θέμα. Μία ακόμα ειλικρινής κατάθεση ουμανισμού του σκηνοθέτη, μόνο που οι αγνές και ειλικρινείς προθέσεις δεν είναι από μόνες τους αρκετές.

Παύλος Γκουγιάννος