Έφυγε από τη ζωή η Ειρήνη Παππά

Σε ηλικία 96 ετών έφυγε από τη ζωή η σπουδαία ηθοποιός Ειρήνη Παππά.  Η κορυφαία Ελληνίδα ηθοποιός πέθανε σήμερα vωρίς το πρωί, ήσυχη, στο σπίτι της.

Λιτή, αρχαϊκή, δωρική μορφή, σύμβολο της ελληνικής ομορφιάς, διάσημη εκπρόσωπος του μεσογειακού πολιτισμού στο εξωτερικό, χαρισματική και δυναμική γυναίκα, η Ειρήνη Παππά έγινε διεθνώς γνωστή για τις υποκριτικές της ικανότητές και το πνεύμα της.

Στη σταδιοδρομία της, αναμετρήθηκε με σημαντικούς γυναικείους ρόλους του θεάτρου και του κινηματογράφου, ενσαρκώνοντας πλήρως τη δύναμη τής αρχαίας τραγωδίας.

Γεννήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 1926 στο Χιλιομόδι Κορινθίας ως Ειρήνη Λελέκου.

Η Ειρήνη Παππά ξεκίνησε από την ηλικία των 15 ετών ως ραδιοφωνική παραγωγός, τραγουδίστρια και χορεύτρια σε διάφορες εκδηλώσεις. Στο μεταξύ, παρακολούσε μαθήματα υποκριτικής στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, που τότε ονομαζόταν Εθνική Σχολή Κλασικού Θεάτρου με σπουδαίους δασκάλους όπως τους Γιώργο Γληνό, Νικόλαο Παρασκευά, Πέλο Κατσέλη και Δημήτρη Ροντήρη.

Στο θέατρο πρωτοεμφανίστηκε το 1948, στην επιθεώρηση των Σακελλάριου-Γιαννακόπουλου «Άνθρωποι… Άνθρωποι», στη Λυρική Σκηνή, με τους σημαντικότερους ηθοποιούς της εποχής. Στην αυτοβιογραφία του ο Αλέκος Σακελλάριος, γράφει ότι την πρωτοείδε στο Σύνταγμα. Λόγω της εμφάνισής της, της ένδυσης και του περπατήματος της, έμοιαζε σαν «ζωντανή Καρυάτιδα». Την παρουσίασε στον Φίνο και έπαιξε στην πρώτη της ταινία το 1948, που ήταν οι Χαμένοι άγγελοι του Νίκου Τσιφόρου.

Το 1951 έγινε γνωστή διεθνώς με την κοινωνική δραματική ταινία Νεκρή Πολιτεία της Φίνος Φιλμ, που προβλήθηκε, αντιπροσωπεύοντας την Ελλάδα, στο Φεστιβάλ των Καννών, του σκηνοθέτη Φρίξου Ηλιάδη και συμπρωταγωνιστή τον Γιώργο Φούντα (ο οποίος εμφανίζεται για πρώτη φορά στον κινηματογράφο) και διαδραματίζεται στον Μυστρά.

Τρεις από τις ταινίες στις οποίες η Ειρήνη Παππά πρωταγωνίστησε προτάθηκαν για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας, με την γαλλόφωνη Ζ του Κώστα Γαβρά να το κατακτά, ενώ υποψήφιες υπήρξαν επίσης και δύο ελληνικές ταινίες, μεταφορές στην μεγάλη οθόνη αρχαίων τραγωδιών, η Ηλέκτρα και η Ιφιγένεια.

Το 1960 η υπερπαραγωγή «Τα κανόνια του Ναβαρόνε», βασισμένη στη μάχη της Λέρου και σε γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου, γυρίζεται στη Ρόδο με τους Γκρέγκορι Πεκ, Ντέιβιντ Νίβεν, Άντονι Κουίν και Άντονι Κουέιλ.

Η Παππά υποδύεται μια αντιστασιακή, πιστοποιώντας στο διεθνές κοινό ότι, πέρα από εξαιρετική ηθοποιός, ήταν και μια γυναίκα που αντιπροσώπευε την ελληνική ομορφιά.

Το 1969 ήταν η Αικατερίνη της Αραγωνίας στην «Άννα των χιλίων ημερών» δίπλα στον Ρίτσαρντ Μπάρτον και στις «Τρωάδες», που ο Κακογιάννης αναγκάστηκε να γυρίσει το 1971 στην Ισπανία λόγω της δικτατορίας στην Ελλάδα, ήταν η Ωραία Ελένη, δίπλα στην Κάθριν Χέπμπορν ως Εκάβη, στη Βανέσα Ρεντγκρέιβ ως Ανδρομάχη και στη Ζενεβιέβ Μπιζό ως Κασσάνδρα.

Το ίδιο διάστημα ερμηνεύει για το θέατρο «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» στη Νέα Υόρκη με σκηνοθέτη τον Κακογιάννη και «Μήδεια» σε σκηνοθεσία του Βολανάκη. Επίσης, παίζει στο «Εκείνο το καλοκαίρι, εκείνο το φθινόπωρο» του Φρανκ Γκιλρόι με συμπρωταγωνιστή τον Γιον Βόιτ.

Συνολικά, οι συμμετοχές της ξεπερνάνε τις 80, έχοντας γυρίσει ταινίες σε κάθε πιθανή και απίθανη χώρα, με τους πλέον ταλαντούχους σκηνοθέτες και πάντα με ηχηρό καστ. Από τις «αραβικές» ταινίες, το «Μήνυμα» και το «Λιοντάρι της ερήμου» με τον Άντονι Κουίν, μέχρι τη «Γραμμή Αίματος» με τους Όντρεϊ Χέπμπορν, Μπεν Γκαζάρα, Ομάρ Σαρίφ και Ρόμι Σνάιντερ, και από το «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι» με τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ μέχρι τη μεξικανική «Ερέντιρα» του νομπελίστα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

Το 1997 έπαιξε σε μια σύγχρονη τηλεοπτική μεταφορά της «Οδύσσειας», όπου ήταν πια η γηραιά μάνα του Οδυσσέα, η Αντίκλεια, και την ίδια χρονιά εμφανίστηκε στο «Πάρτι» του σπουδαίου Πορτογάλου σκηνοθέτη Μανοέλ Ντε Ολιβέιρα με τον Μισέλ Πικολί. Επίσης, συμμετείχε στο «Μαντολίνο του λοχαγού Κορέλι» που γυρίστηκε το 2001 στην Κεφαλονιά. Η μακριά λίστα έκλεισε το 2003 με το «Um Filme Falado» του αιωνόβιου Ντε Ολιβέιρα και πάλι, με τους Τζον Μάλκοβιτς, Κατρίν Ντενέβ και Στεφανία Σαντρέλι.

Στη μακρόχρονη καριέρα της τιμήθηκε με ουκ ολίγα βραβεία και τίτλους. Σημαντικές στιγμές ήταν το 1995, οπότε έλαβε το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωστή Στεφανόπουλο, το 2000, που αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Ρώμης, το 2002 που ανακηρύχθηκε «Γυναίκα της Ευρώπης». Επίσης, δέχτηκε τιμητική διάκριση από τον Πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Τζόρτζιο Ναπολιτάνο, έχει τιμηθεί επίσης με το Βραβείο Ρώμη στο αρχαίο θέατρο της Όστια Αντίκα το 2008 και με τον Χρυσό Λέοντα της Μπιενάλε Θεάτρου Βενετίας το 2009.

Το 1947 παντρεύτηκε το σκηνοθέτη και ηθοποιό Άλκη Παππά (1922-2018), με τον οποίο χώρισαν το 1951, αλλά διατήρησε το επίθετό του. Προτιμούσε να γράφει το επίθετο με ένα «π», δηλαδή «Παπά» (όπως στα αγγλικά «Irene Papas»). Η ίδια είχε αποκαλύψει το 2004 στην ιταλική εφημερίδα Corriere della Sera, μετά τον θάνατο του Μάρλον Μπράντο, ότι υπήρξε μεταξύ τους μια μακρά και «μυστική αγάπη». Είχε πει επίσης ότι είχαν συναντηθεί το 1954 στη Ρώμη. Όπως είπε τον εκτιμούσε πολύ, ήταν το «μεγάλο πάθος της ζωής της» και συναντήθηκαν για τελευταία φορά το 1999 στην Αθήνα.

«Το χωριό μου μ’ έμαθε τον τρόπο που παίζω. Όλες οι μνήμες που παραμένουν ζωντανές, η παιδική ηλικία, τα νερά, τα πουλιά, το φεγγάρι, η αστροφεγγιά, οι ίσκιοι, το κριτς-κριτς που κάνουν τα φυτά μέσα στη νύχτα καθώς μεγαλώνουν, κι εσύ τ’ ακούς ενώ κοιμάσαι σε μια ταράτσα, και το πρωί τα βλέπεις δέκα πόντους μακρύτερα».

Η μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιός ζούσε τα τελευταία της χρόνια στο Χιλιομόδι Κορινθίας (το χωριό που μεγάλωσε), με προβλήματα υγείας λόγω της ασθένειας Αλτσχάιμερ.