Το MOVE IT ψηφίζει: Οι καλύτερες ταινίες του 2018

H λίστα με τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς, είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση. Δεν έχει να κάνει ούτε με το αν έκοψαν ή όχι εισιτήρια, ούτε με το αν δημιούργησαν ντόρο γύρω από τον τίτλο τους και αν τον δικαιολόγησαν ή όχι. Αφορά την γεύση που έμεινε στον κάθε ένα από εμάς από το κάθε φιλμ, με τα ίχνη που άφησε στο θυμικό μας και το υποσυνείδητό μας, πόσο άγγιξε την καρδιά μας, πόσο μας προκάλεσε, μας έκανε να γελάσουμε ή να προβληματιστούμε. Ή απλά να διασκεδάσουμε. Δεν είναι και λίγο το τελευταίο. Και είναι και πολύ υποτιμημένο.

Το 2018 ωστόσο, είναι μάλλον η πιο αδύνατη σε ποιότητα ταινιών εδώ και πολλά χρόνια, τουλάχιστον όσον αφορά σε αυτά που βρήκαν διανομή στις ελληνικές αίθουσες. Και δεν αναφέρομαι σε 5-6 σπουδαία φιλμ (και δεν συμπεριλαμβάνω σε αυτά το άρλεκιν Call me by your name, το μονοδιάστατο You were never really here και το Hereditary με το τραγικό τέλος), αλλά στον μέσο όρο πραγματικά καλών ταινιών, ο οποίος κυμάνθηκε μάλλον σε χαμηλά επίπεδα. Θεωρούμε, για παράδειγμα ότι οι αντίστοιχες λίστες με τα εκτός διανομής φιλμ παρουσιάζουν το ίδιο ή και μεγαλύτερο ενδιαφέρον... Ακολουθεί το γενικό Top-10 της χρονιάς όπως προέκυψε από την ψηφοφορία. Εδώ μπορείτε να θυμηθείτε τα φιλμ που δεν κατάφεραν να μπουν στην δεκάδα. Και στην συνέχεια τις προσωπικές επιλογές του κάθε συντάκτη.

1. ROMA

2. THREE BILLBOARDS OUTSIDE EBBING, MISSOURI

3. COLD WAR

4. ΚΛΕΦΤΕΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ

5. READY PLAYER ONE

6. CALL ME BY YOUR NAME

7. PHANTOM THREAD

8. YOU WERE NEVER REALLY HERE

9. BEAST

10. HEREDITARY

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΙΤΣΟΣ

Roma

Three billboards outside Ebbing, Missouri

Beast

Cold War

Ready Player One

Κλέφτες καταστημάτων

Phantom Thread

Mission Impossible: Fallout

Zama

Upgrade

JOKER

Roma

Three billboards outside Ebbing, Missouri

Cold War

Ready Player One

Phantom Thread

Mission Impossible: Fallout

Beast

Mandy

Dogman

Vice

ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΥΜΠΕΡΗΣ

Ready Player One

Roma

Three Billboards Outside Ebbing, Missouri

First Reformed

The incredibles 2

A Quiet Place

Hereditary

Juliet, Naked

You Were Never Really Here

Mission: Impossible – Fallout

H καλύτερη ταινία της χρονιάς για μένα ήταν το "Annihilation" του Άλεξ Γκάρλαντ. Παίχθηκε στο Netflix, όχι στα σινεμά, άρα δεν μπαίνει στη λίστα. H 2η -αλλά πρώτη ουσιαστικά- ήταν το απολαυστικό "Ready Player One" του αιώνιου αγαπημένου Σπίλμπεργκ. Οταν την είδα, έγραψα: " Υπάρχουν ένα σωρό πράγματα να γράψουμε από όσα θαυμαστά είδαμε. Αλλά ένα έχει σημασία. Να πας να τη δεις. Αν είσαι οπαδός του Σπίλμπεργκ, θα αποθεώνεις κάθε 2 λεπτά. Αν όχι, δεν αγαπάς το σινεμά. Γιατί κάποιο έχουν υπερβεί το Μέσο και ο Αμερικανός δημιουργός είναι ατόφιο το σινεμά. Σχεδόν πενήντα χρόνια εδώ, περνά τα είδη με άνεση, δεν σταματά να κάνει ταινίες και μπορεί να μην φτάσει ξανά στα ύψη που έφτασε νεαρός, αλλά πόσοι έχουν τέτοια καριέρα;"

Η 3η καλύτερη ήταν το "Roma". Κι αυτό του Netflix αλλά είχαν λίγο μυαλό και το είδαμε εκεί που πρέπει. Στην μεγάλη οθόνη. Δεν είδα πολλές καλές κωμωδίες, ούτε καμιά με σούπερ ήρωες της προκοπής, αλλά για όλα αυτά μας κάλυψαν οι "Απίθανοι 2".  Και για 1η φορά έβαλα 2 ταινίες με τον Ιθαν Χοκ πρωταγωνιστή στη δεκάδα! Αν αυτός δεν είναι λόγος να του δώσουν Όσκαρ, ποιος είναι;

ΧΡΥΣΑΥΓΗ ΠΑΤΣΑΚΗ

Κλέφτες Καταστημάτων

Three billboards outside Ebbing, Missouri

Cold War

Call me by your name

Οι Κληρονόμοι

You were never really here

Hereditary

The incredibles 2

Museo

Foxtrot

Εάν δεν είχε προκύψει η έκπληξη που ονομάζεται «Κλέφτες Καταστημάτων», η πρώτη θέση της παραπάνω λίστας θα άνηκε δικαιωματικά στις «Τρεις Πινακίδες». Όχι μόνο λόγω της καθολικής αποδοχής του από τους κριτικούς και των σαρωτικών ερμηνειών του, αλλά από το γεγονός ότι σπανίως πλέον μια ταινία καταφέρνει να προκαλέσει τόσα πολλά συναισθήματα και γόνιμους προβληματισμούς σε όποιον την παρακολουθήσει. Δεν υπήρχε κυριολεκτικά κανένας – γνωστός ή φίλος μου τουλάχιστον – που να βγήκε από την αίθουσα και να μην ήθελε να συζητήσει για το  tour de force του Μάρτιν Μακ Ντόνα, κι αυτό – in my book τουλάχιστον – είναι ένα από τα βασικά γνωρίσματα μιας σπουδαίας ταινία. Ήρθαν όμως με φόρα μερικοί αξιαγάπητοι «Κλέφτες Καταστημάτων» από την Ιαπωνία και στο τελευταίο λεπτό μου έκλεψαν την καρδιά και την κορυφή του ετήσιου best of. Εάν δεν έχετε δει ακόμα αυτόν τον τρυφερό ύμνο στην έννοια της οικογένειας – όχι όπως την έχουμε παραδοσιακά στο μυαλό μας – σπεύσατε και δεν θα χάσετε! Κι από την Ιαπωνία και το Μιζούρι, φεύγουμε για την μεταπολεμική Ευρώπη και τον «Ψυχρό Πόλεμο» ανάμεσα σε δύο τραγικούς ερωτευμένους στο αριστουργηματικά φωτογραφημένο κόσμημα που μας χάρισε φέτος ο Παβλικόφσκι και τον απόλυτο καλοκαιρινό έρωτα που έκανε το δάκρυ να φτάσει μέχρι την κάλτσα στο «Να Με Φωνάζεις με τ’ Όνομά Σου.»

Άλλη μια οικογένεια που μας απασχόλησε και μας κατατρόμαξε φέτος ήταν  κι αυτή του «Hereditary», με την πιο αγχωτική σεκάνς της φετινής χρονιάς και την τρομακτικά ακριβή ερμηνεία του powerhouse που ακούει στο όνομα Τόνι – δώστε της τουλάχιστον υποψηφιότητα – Κολέτ, ενώ τρομακτικός μέσα στην απόγνωσή του ήταν και ο Γιοακίν Φίνιξ στο στυλιζαρισμένο και αιματοβαμμένο «Δεν Ήσουν Ποτέ Εδώ». «Οι Απίθανοι 2», η τρίτη οικογένεια της λίστα έκανε δυναμικό comeback και ξεπέρασε ακόμα και την πρώτη – ήδη κλασική – ταινία της Pixar, ενώ η Λατινική Αμερική εκπροσωπήθηκε επάξια στις αίθουσες φέτος από δύο εντελώς διαφορετικές, αλλά εξίσου αξιολάτρευτες ταινίες: το μαεστρικά σκηνοθετημένο «Ληστεία στο Μουσείο» και τις αθόρυβες, αλλά συναισθηματικά πλούσιες «Κληρονόμους.»

Τέλος, το «Foxtrot» ήταν ο πιο οδυνηρός κινηματογραφικός χορός της χρονιάς, ένα οικογενειακό δράμα που μετατρέπεται σε μια σπουδή πάνω στην παράλογη φύση της διαμάχης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Και για κλείσιμο δυο honorary mentions: ένα στο «Climax», το απολαυστικό rave παραλήρημα του Γκασπάρ Νοέ και στο πολύχρωμο «Πρόσωπα & Ιστορίες», το πιο αισιόδοξο ντοκιμαντέρ της χρονιάς, που σύστησε σε ένα νέο κοινό την ανθρώπινη τελειότητα που λέγεται Ανιές Βαρντά.

ΠΑΥΛΟΣ ΓΚΟΥΓΙΑΝΝΟΣ

Κλέφτες Καταστημάτων

Roma

Cold War

Zama

BlacKkKlansman

The House that Jack Built

Foxtrot

You Were Never Really Here

Lady Bird

Black Panther

Μία χρονιά πλούσια κινηματογραφικά, που ωστόσο στοιχειώθηκε από το MeToo και τις καταιγιστικές αποκαλύψεις εις βάρος γνωστών ηθοποιών, σκηνοθετών, παραγωγών, αλλά και την διαμάχη για το κατά πόσο οι ταινίες του Netflix πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ως κινηματογραφικές ταινίες και συνεπώς να διαγωνίζονται για διάφορες διακρίσεις. Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την δίκαιη κατακραυγή εναντίον ανθρώπων που εκμεταλλεύτηκαν την εξουσία τους, με αποκορύφωμα την παταγώδη αποτυχία της νέας ταινίας του Kevin Spacey, αλλά το άδικο κυνήγι μαγισσών, με κορωνίδα την  πρώτη χρονιά που δεν θα δούμε νέα ταινία από τον σπουδαίο Woody Allen (αδημονούμε μήπως κυκλοφορήσει το 2019). Στην δεύτερη περίπτωση οι πάντοτε πιο ελιτίστικες Κάννες απέκλεισαν τον αμερικανικό κολοσσό, ενώ η Βενετία έδωσε σε μία παραγωγή του, το Roma, τον Χρυσό Λέοντα. Πολλές ταινίες θα μπορούσαν να μπουν στην δεκάδα, μιας και ήταν μια γεμάτη χρονιά. Το Burning θα άξιζε δικαιωματικά την 1η θέση, αν δεν το είχαμε δει μόνο στις Νύχτες Πρεμιέρας, καθώς κανονικά θα κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες τον Φεβρουάριο, οπότε Burning τα λέμε του χρόνου. Ελλείψει αυτού, η 1η θέση ανήκει στον φετινό Χρυσό Φοίνικα, ένα ήσυχο, αλλά ποτέ υποτονικό, ανθρώπινο δράμα, από αυτά που ξέρει πολύ καλά να κάνει ο Κόρε-Έντα, χωρίς ποτέ να εκβιάζει συναισθήματα, να αγιοποιεί χαρακτήρες και να γίνεται διδακτικός. Άφησε τους ήρωες του να κλέψουν, παρατήρησε τα επακόλουθα συμβάντα, και παρέδωσε ένα μάθημα ανθρωπιάς. Ο Κουαρόν με το Roma έδειξε πως μπόρεσε να εκσυγχρονίσει τον νεορεαλισμό, να τον κάνει στιλιζαρισμένο, να τον φέρει στην ψηφιακή εποχή, έχοντας όμως ασπρόμαυρη φωτογραφία και να παραδώσει ένα ανθρώπινο έπος για την ηρωίδα του, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες ηρωίδες της χρονιάς. Ο Παβλικόφσκι δεν επαναπαύτηκε με την Ida και παρά την αισθητική ομοιότητα, διαφέρει αρκετά σε συναίσθημα, παρουσιάζοντας μία βαθιά ρομαντική ιστορία σε μικρά κομμάτια σε ένα Ψυχρό Πόλεμο γεμάτο ζεστασιά. Η Zama είναι από αυτές τις ταινίες που ή λατρεύεις ή βαριέσαι μέχρι αηδίας. Για να ναι στην 4η θέση προφανώς για μας ισχύει το 1ο, ένα συμβολιστικό αριστούργημα μιας σπουδαίας αργεντινής σκηνοθέτριας, που όσο ελλειπτικό είναι σε διαλόγους, τόσο πολυσύνθετο είναι σε νοήματα. Η Παρείσφρηση δείχνει πως ο Spike Lee has gotta have it, με το πολεμικό του μανιφέστο εναντίον της ρατσιστικής Αμερικής του Trump. Ο Τρίερ ποτέ δεν περνά απαρατήρητος και με την νέα εξομολογητική ταινία του, παρέδωσε ένα ακόμα αριστούργημα στην φιλμογραφία του, παρά τα μικρά ελαττώματα της. Το Foxtrot χορεύεται απνευστί, γιατί είναι μια ταινία του βραβευμένου με Χρυσό Λέοντα σκηνοθέτη που έχει έναν εξωφρενικά καλό εσωτερικό ρυθμό. Η ταινία της Λιν Ράμσει, με τις επιρροές από τον 70s Scorsese απέδειξε πως οι γυναίκες σκηνοθέτριες έχουν να δώσουν πολλά, όπως έκανε η ίδια σε αυτό το καλοχτισμένο θρίλερ, όπως έκανε και η Greta Gerwig στο αδιάφορο μεν σκηνοθετικά, αλλά απίστευτα καλογραμμένο και φρέσκο Lady Bird. Τέλος, το Black Panther ενώ δεν ανακάλυψε την Αμερική, αφού υιοθέτησε πολλά κλισέ του είδους, ανανέωσε το είδος, δίνοντας κάτι διαφορετικό, που χρόνια είχαμε να δούμε στο κορεσμένο από την έλλειψη πρωτοτυπίας είδος.

MAΡΙΑ ΓΚΙΟΥΛΗ

Call Me By Your Name

Roma

Dogman

Suspiria

In the Fade

Revenge

1945

Three Billboards Outside Ebbing, Missouri

American Animals

Phantom Thread

Θα έλεγα ψέματα αν ισχυριζόμουν ότι η φετινή λίστα βγήκε το ίδιο δύσκολα με την αντίστοιχη του 2017. Αν και πέρυσι τέτοιον καιρό είχαμε δει μεγαλουργήματα από σπουδαίους σκηνοθέτες και συντελεστές γενικότερα, οι κατάταξή τους σε λίστα ήταν σκέτη σπαζοκεφαλιά. Παραδόξως, αυτήν την φορά, η σειρά τους ήταν ξεκάθαρη για μένα. Από μεγάλες παραγωγές όπως αυτή του ΜακΝτόνα μέχρι outsider σαν το Revenge και το 1945 η φετινή δεκάδα χαρακτηρίζεται από πολύ συναίσθημα. Το αβάσταχτο, αυτό που σε παραλύει με ένα βλέμμα και σε σκορπίζει στον κόσμο γύρω σου με πρωτόγνωρο τρόπο και συ μένεις ανίκανος να σηκώσεις το βάρος αυτής της προοπτικής. Το βλέμμα του Μαρτσέλο Φόντε ακόμα με καταδιώκει!

 Το μόνο πρόβλημα ήταν οι αδερφοί Κοέν με το “Ballad of Buster Scruggs” που ενθουσίασε αλλά δυστυχώς δεν έτυχε διανομής όπως το “Roma” του Κουαρόν –και για να είμαστε δίκαιοι ανάμεσα στα δύο του Netflix επάξια ήταν το “Roma” αυτό που βγήκε στις ελληνικές αίθουσες.  Ακόμα ένα χαρακτηριστικό της φετινής λίστας που νιώθω ότι οφείλω να υπερασπιστώ είναι και ο διπλός Γκουαντανίνο. Ενώ άλλοι ένιωσαν ψιλοπροδομένοι με το ντελιριακό του “Suspiria” και οι υπόλοιποι έμειναν ανέπαφοι από το “Call Me By Your Name” (δεν θα επεκταθώ), προσωπικά ακόμα αναλογίζομαι τα έτη φωτός ανάμεσα στις δυναμικές τους των οποίων η επίδραση μάλλον θα με ακολουθεί για καιρό ακόμα.

ΜΥΡΤΩ ΝΙΚΑ

Roma

Three Billboards Outside Ebbing, Missouri

Οίκτος

Widows

Cold War

You Were Never Really Here

Phantom Thread

Lady Bird

Bad Times at the El Royale

Bohemian Rhapsody

Τι κάνει μια ταινία ωραία; Είναι το έξυπνο καλόγραμμένο σενάριο της; Είναι τα ωραία της χρώματα και ο προσεγμένος φωτισμός της; Είναι οι καλές ερμηνείες ή αριστοτεχνική της σκηνοθεσία; Είναι το πως σε κάνει να αισθάνεσαι ή το για πόσο καιρό μένει μαζί σου; Είναι ο τρόπος που σε κάνει να γελάς, να κλαίς ή να σκέφτεσαι; Είναι τα όσα σου δείχνει για το κόσμο γύρω σου ή για τον εαυτό σου; Είναι ο συνδυασμός κάποιων ή όλων των παραπάνω ή μήπως τίποτα από αυτά;

Για καθ’ ένα είναι κάτι διαφορετικό γι’ αυτό και είναι μάλλον δύσκολο να οριστεί ξεκάθαρα το τι κάνει μια ταινία ωραία, συνήθως λοιπόν δεχόμαστε ως κριτήριο τη γνώμη των πολλών. Παρ’ όλα αυτά, αυτή η αδυναμία να οριστεί το τι κάνει τον κινηματογράφο ωραίο είναι αυτή που με συναρπάζει, γιατί προέρχεται αποκλειστικά και μόνο από το γεγονός πως κάθε φορά που το σκέφτομαι ανακαλύπτω και κάτι καινούργιο που κάνει το μέσο μαγικό και αυτό μου είναι αρκετό για να το αγαπήσω.

Έτσι λοιπόν στο τέλος κάθε χρονιάς, στην λεγόμενη κινηματογραφική ανασκόπηση της, όταν προσπαθώ να βάλω σε μια σειρά της ταινίες που είδα, συναντώ πάντα το ίδιο πρόβλημα, δεν ξέρω με ποιό κριτήριο να τις κατατάξω. Φέτος αποφάσισα να μην θέσω κάποιο, να μην σκεφτώ γιατί αλλά να αποφασίσω συναισθηματικά. Ποιές ταινίες ήταν αυτές που με έκαναν να περάσω καλά, να ξεχαστώ για λίγες ώρες, να σκεφτώ, να αισθανθω. Αυτό σημαίνει πως έμειναν απ’ έξω ταινίες που ίσως αν τις εξέταζε κανείς καθαρά ακαδημαϊκά να φαίνονταν καλύτερες στα σημεία και γι αυτό δεν ξέρω αν θα μπορούσε η παραπάνω λίστα να χαρακτηριστεί ως μια με τις καλύτερες του 2018. Ίσως θα ήταν πιο σωστός ο χαρακτηρισμός της ως κινηματογρφικό ημερολόγιο της περασμένης χρονιάς, όντας καθαρά προσωπική. Ένα είναι σίγουρο, το 2018 ήταν αν μη τι άλλο μια καλή κινηματογραφική χρονιά.

BAΣΙΛΗΣ ΠΑΠΑΣΤΕΡΓΙΟΥ

Three billboards outside Ebbing, Missouri

Shoplifters

Faces Places

The Childhood of a leader

The shape of water

Foxtrot

Hereditary

First reformed

Ready, player one

The death of Stalin

Πολύ ενδιαφέρουσα κινηματογραφική χρονιά το 2018, με ταινίες για όλα τα γούστα. Φυσικά και δεν γίνονταν να δω όλες τις ταινίες, αλλά από αυτές που είδα –και ναι, ήταν ώρες ώρες τόσο καταιγιστικός ο ρυθμός των προβολών που πολλές ενδεχομένως πέρασαν και δεν ακούμπησαν, άδικα ίσως – αυτή είναι η λίστα των ταινιών που με άγγιξαν περισσότερο.

Πρώτο και καλύτερο το Three billboards, χωρίς πολλά πολλά, μια που όσοι το είδαμε δεν θα το ξεχάσουμε για πολύ καιρό, όπως και το ότι στην Ελλάδα, υπήρξε το απόλυτο sleeper μια που βγήκε μόλις σε τρεις αίθουσες στην αρχή. Ο Χιροκάζου Κόρε-Έντα είχε δυο ταινίες φέτος στην διανομή, με το βραβευμένο στις Κάννες, Shoplifters να τον βάζει πια στον διεθνή χάρτη και δίκαια. Η ενενηντάχρονη Ανιές Βαρντά μας έδωσε ένα από τα πιο ανθρώπινα ντοκιμαντέρ που δεν ήταν ακριβώς ντοκιμαντέρ, αλλά μας μάγεψε με την καθαρότητα και την αισιοδοξία του. Αυτές οι τρεις ταινίες ξεχώρισαν αισθητά από τις υπόλοιπες, οι οποίες χωρίς να είναι πραγματικά μεγάλες ταινίες είχαν κάτι να πουν. Σπάνια έχουμε δει τόση αυτοπεποίθηση όση έβγαλε ο ούτε καν τριαντάρης Μπρέιντι Κορμπέτ με το The childhood of a leader, τόση που να μας κάνει να περιμένουμε την επόμενη δουλειά του, ο Ντελ Τόρο μας έδωσε ακριβώς αυτό που περιμένουμε από έναν τέτοιο παραμυθά, χωρίς να είναι όμως η καλύτερη δουλειά του, το Foxtrot είναι ένα στιβαρό δράμα που καταφέρνει να είναι τόσο όσο, αποστασιοποιημένο και ακριβές.

Υπάρχει ένα θρίλερ (Hereditary) που καταφέρνει να βγάλει ανατριχίλα σε ένα είδος που αυτό γίνεται όλο και πιο σπάνια –με την Τόνι Κολέτ να αποδεικνύεται πολυεργαλείο που μπορεί να παίξει τα πάντα-, ένας άψογος Ήθαν Χωκ στο First Reformed –μαγκιά του Πολ Σρέιντερ να φιγουράρει στα φετινά μου καλύτερα όταν πέρυσι ήταν στα χειρότερα!- και ο αιώνιος παραμυθάς, ο Στίβεν Σπίλμπεργκ μας έδωσε πάλι ένα εξαιρετικό μπλοκμπάστερ χωρίς να τον καταπιούν τα εφέ του(Ready, player one). Προσωπική αδυναμία, το αρκετά άνισο αλλά πάρα πολύ απολαυστικό, The death of Stalin, με τον Στιβ Μπουσέμι να δίνει ρέστα. Μια μόνο έξτρα αναφορά, στο ακατάτακτο The endless του φοβερού ντουέτου Μπένσον-Μούρχεντ που μας έχουν δώσει τα εξίσου γιούχου Resolution και Spring. Και του χρόνου!