Σιαμάκ Ετεμάντι: "Πιστεύω πολύ στη δύναμη του ελληνικού πολιτισμού"
Η ταινία Pari παρουσιάστηκε στο τμήμα Panorama της φετινής Μπερλινάλε, συστήνοντας μας τον σκηνοθέτη Siamak Etemadi στην πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Γεννημένος στην Τεχεράνη του Ιράν και ζώντας στην Αθήνα από το 1995 στο Pari, τίτλος και συνάμα το όνομα της πρωταγωνίστριας, μας μιλάει για την ιστορία μιας γυναίκας από το Ιράν που φθάνει με τον σύζυγό της στην Αθήνα θέλοντας να πάνε να δουν τον γιο τους που σπουδάζει εκεί. Μόνο που δεν θα τον βρουν και έτσι θα ξεκινήσει ένα ταξίδι αναζήτησης μέσα στο κέντρο της Αθήνας και φόντο τα τεκταινόμενα σε μια πόλη γεμάτη αναβρασμό και ζωή, φως και φωτιά. Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη λίγες ώρες πριν την πρώτη προβολή της ταινίας του και μιλήσαμε για αυτήν αλλά και για την ζωή στην Αθήνα.
ΣΧΕΤΙΚΑΜπιλ Νάι: "Ο χαρακτηρισμός εμπορικο είναι μια πολύ όμορφη λέξη"
-Πώς ήταν η μετάβαση από τις ταινίες μικρού μήκους σε μια ταινία μεγάλου μήκους, άρα και σε μια ευρύτερη ιστορία?
Σ.Ε.: Τελείωσα την κινηματογραφική σχολή και έκανε ταινίες μικρού μήκους, που είχαν μια σχετικά καλή υποδοχή αλλά μετά αισθάνθηκα ότι δεν έχω βρει αυτό το στοιχείο που πρέπει. Έτσι αποφάσισα να το ξεκινήσω από την αρχή. Για χρόνια δούλευα στο σινεμά, ως βοηθός σκηνοθέτη σε άλλες παραγωγές, έκανα και τηλεόραση, μερικές σειρές, ντοκιμαντέρ αλλά κυρίως κινηματογράφο. Αλλά αισθάνθηκα ότι δεν έχω βρει ακόμα αυτό το οποίο θέλω να μοιραστώ, που έχουν νόημα για μένα τουλάχιστον. Και έτσι πέρασαν δέκα χρόνια μέχρι που κάτι βρήκα και έτσι έκανα την τελευταία μου ταινία μικρού μήκους, Cavo d’ oro (2012). Από τότε αισθάνθηκα ότι τώρα έχω στοιχεία που θέλω να τα μοιραστώ με τον κόσμο. Και η μετάβαση από μικρού σε μεγάλου μήκους ήταν στο ίδιο πνεύμα, με την έννοια ότι είναι ιστορίες που πηγάζουν από μέσα μου και ταυτοχρόνως μπορούν να αφορούν και άλλο κόσμο. Έχει μια δυσκολία διότι επενδύεις κάτι από τον εαυτό αλλά έχει και μια σιγουριά, ότι όλο αυτό έχει νόημα αυτή η προσπάθεια που κάνεις.
-Το Pari είναι ένα πρότζεκτ χρόνων μέχρι να φθάσουμε στο σήμερα ή η σύλληψή του είναι πρόσφατη?
Σ.Ε.: Η βασική ιδέα μου ήρθε πριν χρόνια. Καθόμουν στο αεροδρόμιο και περίμενα την μητέρα μου που ονομάζεται Pari. Και φαντάστηκα πώς θα ήταν αν δεν ήμουν εκεί, είχα πάθει κάποιο ατύχημα και δεν μπορούσα να την ειδοποιήσω και έτσι δεν έβρισκε εμένα. Από εκεί ξεκίνησε η ιστορία αλλά στην συνέχεια εντάχθηκαν και άλλα στοιχεία από την προσωπική μου ιστορία όλα αυτά τα χρόνια στην Αθήνα.
-Η ταινία ενώνει το Ιράν με την Ελλάδα, η γυναίκα από το Ιράν έρχεται στην Ελλάδα. Τι συμβολίζει η καθεμία χώρα για σένα και την ηρωίδα. Η Αθήνα είναι πανταχού παρούσα μέσα στην ταινία.
Σ.Ε.: Ναι, η Αθήνα είναι ένας χαρακτήρας μέσα στην ταινία, είναι βασικός χαρακτήρας. Θα έλεγα είναι σαν να εξωτερικεύω τις εσωτερικές της καταστάσεις μέσα στην πόλη, ένας διάλογος της Pari με το καινούργιο περιβάλλον. Δύσκολα να πω τι συμβολίζει. Εγώ γεννήθηκα στην Τεχεράνη και μεγάλωσα εκεί, στα είκοσι ήρθα στην Ελλάδα, στην Αθήνα οπότε όλα αυτά τα στοιχεία είναι στοιχεία του εαυτού μου. Μένω στα Εξάρχεια τα τελευταία είκοσι χρόνια οπότε είμαι περισσότερο Εξαρχειώτης παρά Ιρανός, θα έλεγα. Όλα αυτά είναι μέσα μου. Μια γυναίκα έρχεται στην Αθήνα με τα ρούχα τα παραδοσιακά και συναντά την ενέργεια της πόλης με τις εκρήξεις-και κυριολεκτικά και μεταφορικά. Είναι η σύγκρουση και η συνάντηση δύο πολιτισμών για εμένα.
-Άρα εσύ βλέπεις στοιχεία του εαυτού σου στην ηρωίδα.
Σ.Ε.: Ναι σίγουρα. Πολλές φορές αυτό που γράφουμε, οι χαρακτήρες που φτιάχνουμε έχουν πολλά στοιχεία από τον εαυτό μας. Μιλάμε για πράγματα που ξέρουμε. Είναι βέβαια ταινία άρα η ζωή των είκοσι, εικοσιπέντε χρόνων που έχω στην Ελλάδα συμπυκνώνεται σε μια ιστορία μιάμιση ώρας. Αυτή η αίσθηση του να φτάνεις πρώτη φορά σε μια άλλη χώρα, μια νέα γλώσσα που επικοινωνείς. Συμπυκνωμένα αντικατοπτρίζουν τις δικές μου εμπειρίες μέσα στην Αθήνα.
-Θα έλεγες ότι υπάρχει μέσα στον πυρήνα της ένα πολιτικό σχόλιο? Γιατί ναι μεν δεν είναι πολιτική ως προς το βασικό θέμα, αλλά στο φόντο βλέπουμε την πολιτικοκοινωνική κατάσταση, από καταλήψεις, πορείες, διαμαρτυρίες. Εσύ όμως ενδιαφέρεσαι πιο πολύ για τον άνθρωπο.
Σ.Ε.: Ναι και όχι. Οι ταινίες που αγαπάω εγώ και θέλω να κάνω έχουν αυτό το στοιχείο που λες, είναι ιστορία ενός χαρακτήρα, είναι ο άνθρωπος και η μεγάλη περιπέτεια που ζει. Ό,τι συμβαίνει απέξω είναι το background. Το πολιτικοκοινωνικό κομμάτι είναι έντονο, καθοριστικό σίγουρα αλλά δεν μπαίνει μπροστά. Με αυτήν την έννοια δεν κάνω κάποιο σχόλιο, δεν θέλω να κάνω. Θέλω αυτό να το δείξω όσο πιο αντικειμενικά μπορώ και να αφήσω τον θεατή να βγάλει τα δικά του συμπεράσματα. Κάποιος μπορεί να θεωρήσει ότι αυτό είναι καταστροφή, κάποιος επαναστατική κίνηση ή μεταβατική περίοδο. Πάω λίγο με τον χαρακτήρα, ότι η γυναίκα θέλει να βρει το παιδί της.
-Το θέμα επομένως της ταινίας είναι η δύναμη μιας μάνας να βρει το παιδί της.
Σ.Ε.: Αυτό είναι που βάζει σε κίνηση την Pari να βρει τον αγαπημένο της, το παιδί της. Θα έλεγα ότι το μεγάλο ερώτημα μέσα στην ιστορία και που υπάρχει ακόμα μέσα μου είναι η ταυτότητα. Τελικά τι είμαστε, αν αφαιρέσουμε όλα τα στοιχεία που δεν είχαμε επιλογή όπως πού γεννιέσαι ή τι γλώσσα μιλάς ή μερικές φορές την οικογενειακή σου κατάσταση, αν έχεις παιδί γιατί σε παραδοσιακές κοινωνίες ούτε αυτό ελέγχεις. Αν αφαιρέσουμε λοιπόν όλα αυτά τα στοιχεία που είναι πολύ σημαντικά, τι μένει ως κέντρο του χαρακτήρα. Είναι κάτι που ψάχνω και για μένα γιατί και εγώ μιλάω μια άλλη γλώσσα (τα ελληνικά), ζω σε μια άλλη χώρα από αυτή που γεννήθηκα, δεν μιλάω την μητρική.
-Η ταυτότητα επομένως είναι κάτι πολύ σημαντικό στην ταινία και ένα μεγάλο ζήτημα στην Ελλάδα του σήμερα αν φέρουμε στο νου μας τους μετανάστες και τους πρόσφυγες στους οποίους επίσης τίθεται ζήτημα ταυτότητας. Εκείνοι βέβαια κάτω από πολύ διαφορετικό καθεστώς από την ηρωίδα της ταινίας.
Σ.Ε.: Όταν είσαι πρόσφυγας ή έρχεσαι σε μια χώρα τις πρώτες μέρες, τους πρώτους μήνες είναι τρομερά. Αλλά μετά βρίσκεις τον δρόμο σου, αποκτάς κάποια δικαιώματα, μπορεί να γίνεις και πολίτης, όμως τα υπαρξιακά ζητήματα παραμένουν, δεν μιλάς την μητρική σου γλώσσα, δεν είσαι στην κουλτούρα που μεγάλωσες. Εγώ ήθελα να συγκεντρωθώ σε αυτά τα στοιχεία που θεωρώ ότι είναι κάτι διαχρονικό. Αυτοί οι άνθρωποι που τώρα πρόσφατα έφθασαν στην χώρα κάποια στιγμή θα ενσωματωθούν. Μιλώντας συγκεκριμένα για την Ελλάδα, πιστεύω πολύ στην δύναμη του ελληνικού πολιτισμού, πιστεύω ότι δεν είναι καν ζήτημα, πιστεύω ότι ο πολιτισμός είναι πολύ δυνατός και θα κερδίσει αυτούς τους ανθρώπους, που θα έρθουν στην χώρα, ότι θα ενσωματωθούν. Υπάρχουν βέβαια δυσκολίες αλλά θα γίνει.
-Ένα στοιχείο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού και της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας είναι το ζήτημα της κάθαρσης. Θεωρείς ότι ο κεντρικός χαρακτήρας βιώνει κάποια στιγμή την κάθαρση?
Σ.Ε.: Το θεωρώ μεγάλη μου τιμή που αρχίζω να κάνω διάλογο με την αρχαία ελληνική τραγωδία. Θα ήθελα πολύ να υπάρχει και να το σκεφτεί ο θεατής, αν αυτό το πράγμα μπορεί να επικοινωνηθεί με τον θεατή είναι σπουδαίο πράγμα. Όσον αφορά την Pari, ο παλιός κόσμος της καταρρέει και βρίσκεται σε ένα νέο ξεκίνημα. Σαν να ζούμε μια δημιουργική καταστροφή όπου θα έρθει η αναγέννηση.
-Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να γυρίζει κανείς μια ταινία στην Αθήνα?
Σ.Ε.: Γενικά το σινεμά είναι ένα δύσκολο σπορ. Αυτό είναι δεδομένο. Υπάρχουν δυσκολίες αλλά και πολλές ευκαιρίες. Η Αθήνα είναι μια πολύ ζωντανή, υπάρχουν αντιφάσεις, έχει αποκτήσει μια κοσμοπολίτικη διάθεση που βοηθάει πολύ. Υπάρχουν περιοχές που είναι εγκαταλελειμμένες αλλά κινηματογραφικά πολύ ενδιαφέρουσες. Είμαι αισιόδοξος.
-Υπάρχει κάποιο πρότζεκτ το οποίο δουλεύεις αυτήν την περίοδο?
Σ.Ε.: Ναι, ένα επόμενο πρότζεκτ που ετοιμάζουμε με την ίδια εταιρεία παραγωγής με το Pari, την Heretic. Αυτό και αν είναι ελληνικό, λέγεται ο Πάνας και το ξεκινήσαμε ήδη, έχει πάρει μπρος. Είμαι στην περίοδο που τελειώνω με την γραφή του σεναρίου.
ΣΧΟΛΙΑ
Εμφάνιση σχολίων