Berlinale 2023 - Στίβεν Σπίλμπεργκ: "Θέλω να βάζω την χαρά στις πιο δύσκολες στιγμές"

Mια από τις σπουδαίες στιγμές του φετινού Φεστιβάλ Βερολίνου ήταν η βράνευση του Στίβεν Σπίλμπεργκ με τιμητική Χρυσή Άρκτο για το σύνολο της μυθικής του σκηνοθετικής καριέρας, σε μια ειδική τελετή παρουσία των καλλιτεχνικών Διευθυντών της Berlinale, Κάρλο Τσατριάν και Μαριέτ Ρίσενμπεκ, αλλά και του Bono των U2 σε μια εμφάνιση έκπληξη, καθώς ήταν αυτός που παρέδωσε το βραβείο στον 76χρονο δημιουργό, μέσα σε αποθέωση σε μια κατάμεστη αίθουσα.

ΣΧΕΤΙΚΑΝύχτες Πρεμιέρας 2023 goes... Berlinale

Κατάμεστη ήταν και η αίθουσσα τύπου νωρίτερα το μεσημέρι στη συνέντευξη που έδωσε ο Σπίλμπεργκ απαντώντας στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων, με το MOVE IT να βρίσκεται εκεί.

Η συζήτηση με τον κάτοχο τριών Όσκαρ και πιο επιτυχημένου (σε ποσότητα ταινιών) εμπορικά σκηνοθέτη όλων των εποχών κυρίως επικεντρώθηκε στο Fabelmans και την αυτοαναφορικότητα των ταινιών του αλλά και στις επιρροές του. καθώς και στα νέα του σχέδια, στα οποία περιλαμβάνεται η πολυπόθητη σειρά-μεταφορά του απραγματοποίητου σεναρίου του Κιούμπρικ για τον Ναπολέοντα.

Είχατε γνωριστεί με τον Στάνλει Κιούμπρικ;

«Με τον Στάνλει Κιούμπρικ γνωριζόμαστε από όταν ετοιμάζαμε εκείνος την Λάμψη και εγώ το Raiders of the Lost Ark. Νομίζω τον Νοέμβριο του 1979 με κάλεσε στο σπίτι του και μείναμε φίλοι μέχρι τον θάνατό του. Νιώθω τιμή που τον γνώρισα. Η μόνη ταινία που συζητήσαμε να κάνουμε μαζί είναι το A.I Artificial Intelligence. Τώρα συζητάμε με την κόρη του για μια μεγάλη παραγωγή με το HBO για μια μίνι σειρά επτά επεισοδίων για το Napoleon του Κιούμπρικ».

Ενώ ο Ρίντλει Σκοτ ετοιμάζει τον δικό του Ναπολέοντα με τον Χοακίν Φίνιξ, για το Apple TV+, το HBO και η Christiane Kubrick θα μας μεταφέρουν τα σενάρια του μεγάλου Κιούμπρικ που είχε κάνει τεράστια μελέτη για τον γάλλο αυτοκράτορα. Όταν το σχεδίαζε εκείνος, είχε σκοπό να βάλει τον Τζακ Νίκολσον και την Όντρει Χέπμπορν ως Ναπολέοντα και Ιωσηφίνα. Τώρα ο Spielberg, ως παραγωγός, θα μεταφέρει τις 155 σελίδες σενάριο με άγνωστους λοιπούς συντελεστές, ενώ θα ξανασυναντηθεί με τον Κιούμπρικ έπειτα από το A.I. που θα έκανε ο Στάνλει αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος και έκανε ο Στίβεν μόνος του. Κατά τα άλλα η συνέντευξη κύλησε ως εξής:

Πώς νιώθεις όταν δημιουργείς μια νέα ταινία;

«Έχω το ίδιο συναίσθημα που το διατηρώ τόσες δεκαετίες μετά. Όταν βρίσκω ένα βιβλίο, ένα σενάριο ή μια πρωτότυπη ιδέα και θεωρώ ότι θα γίνει μια καλή ταινία, ο ενθουσιασμός που έχω υπερνικά όλα τα υπόλοιπα στην ζωή μου, εκτός από την γέννηση των παιδιών μου. Είναι το μόνο που κερδίζει την γέννηση μιας ιδέας. Αυτό το συναίσθημα είναι με κρατάει ορεξάτο».

Πώς και αποφάσισες να κάνεις μια ταινία τόσο προσωπική;

«Στην πανδημία ήμουν στο σπίτι με τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου. Είχα χρόνο, αυτό μου έδωσε την δυνατότητα να αναπνεύσω. Υπήρχε όμως μια διαμάχη τέχνης και οικογένειας που υπάρχει στις ταινίες μου. Όλες οι ταινίες μου είναι προσωπικές. Και πολλές αφορούν την οικογένεια, αλλά καμία τόσο συγκεκριμένα για τις προσωπικές μου εμπειρίες όσο το The Fabelmans».

Ποιες είναι οι επιρροές στο έργο σου;

«Είμαι επηρεασμένος από τόσες πολλές ταινίες, από διαφορετικές γενιές πριν από μένα. Επηρεάζομαι από την τέχνη και την αφήγηση. Όταν κάνω μια ταινία, δεν αναρωτιέμαι να δω ποιος με επηρέασε, ποτέ δεν λέω κάτι τέτοιο. Είμαι ένα bullet train που κάνω ταινίες την μία μετά την άλλη για τόσες δεκαετίες. Όταν ήμουν εννιά χρονών οι γονείς μου πήγαν σε μια σκληρή, βίαιη ταινία, σε ένα γουέστερν, το The Searchers (1956) του John Ford και δεν με πήραν μαζί τους και συζητούσαν για αυτό συνεχώς. Την άλλη μέρα, Σάββατο, πήγα και το είδα μόνος μου. Δεν την κατάλαβα τότε, την κατάλαβα μετά. Κάποιες από τις ιδέες για τον E.T. ήρθαν από τον Φρανσουά Τριφό γιατί είχε μόλις κάνει το Small Change (1976, είχε προταθεί για Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο τότε) και μου είπε σε σπαστά αγγλικά “έχεις την καρδιά παιδιού, χρειάζεται να κάνεις ταινία με παιδιά” και ποτέ δεν το ξέχασα»

Λειτουργεί το σινεμά ως θεραπεία;

«Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι είναι θεραπεία, αλλά είναι κάτι που χτυπάει καμπανάκια. Όταν ήμουν παιδί, ήμουν τραυματισμένος από τον χωρισμό των γονιών μου και εμπνεόμουν από θέματα, όπως το The Empire of the Sun, για ένα αγόρι που ο πόλεμος χωρίζει τους γονείς του. Αν οι γονείς μου δεν είχαν πάρει διαζύγιο, δεν θα επέλεγα να σκηνοθετήσω το The Empire of the Sun».

Πώς προέκυψε η χρόνια συνεργασία με τον διευθυντή φωτογραφίας Janusz Kaminski;

«Έψαχνα έναν διευθυντή φωτογραφίας για την Λίστα του Σίντλερ και τον βρήκα. Είδα την τηλεοπτική ταινία Wildflower, την πρώτη ταινία που σκηνοθέτησε η Diane Keaton και ήξερα ότι είναι σε αυτό. Και εντυπωσιάστηκε με το ποιος έκανε την φωτογραφία. Στο ίδιο πλάνα θερμά και ψυχρά χρώματα και αυτή η αντίθεση ήταν τρομερή. Και τον συνάντησα. Ο Kaminski γεννήθηκε στην Πολωνία και του είπα (για την Λίστα) ότι θέλω να γυρίσουμε σε ασπρόμαυρο και μου είπε στην Πολωνία μπορούμε να αντέξουμε οικονομικά μόνο το ασπρόμαυρο».

Πώς βρήκες τώρα το κουράγιο να κάνεις μια προσωπική ταινία;

«Η μητέρα μου ήθελε να απολαμβάνει την ζωή, ήταν αντιδραστική, αν κάτι το ήθελε, το έκανε. Η μαμά μου μου είπε “σου έχω δώσει πολύ καλό υλικό. Πότε θα χρησιμοποιήσεις αυτό το υλικό;”. Στην πανδημία φοβήθηκα και σκέφτηκα την θνητότητα και ο φόβος με έκανε να βρω το κουράγιο να πω την ιστορία μου. Έκανα back to back δύο προσωπικές ταινίες με διαφορετικό τρόπο. Το West Side Story, που ήθελα να κάνω μιούζικαλ και είναι το καλύτερο μιούζικαλ που έχει γραφτεί ποτέ για το Broadway, και μετά το Fabelmans, που ήταν ήμασταν στο post-production του West Side Story, ο Tony Kushner έγραφε το Fabelmans. Και δεν έχω ιδέα τι θέλω να κάνω μετά. Είναι ένα φρικτό συναίσθημα. Λατρεύω να δουλεύω».

Ποια είναι η αγαπημένη ταινία σου;

«Είναι κλισέ αλλά οι ταινίες είναι τα παιδιά μου και δεν έχω αγαπημένη. Η πιο συναισθηματική ταινία που έχω κάνει για χρόνια ήταν η Λίστα του Σίντλερ αλλά πλέον είναι το Fabelmans. Ήταν πολύ δύσκολο για μένα. Ήμουν πιο συναισθηματικά μπλεγμένος».

Ποια η σχέση και οι ομοιότητες με τον Τζον Φορντ;

«Δεν θα σου πω “τσακίσου φύγε από το γραφείο μου”. Είναι η μεγάλη διαφορά μεταξύ εμού και του Τζον Φορντ. Αλλά οι διαφορές σταματάν εκεί. Ο Τζον Φορντ είναι από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες που υπήρξαν ποτέ. Για πολλά χρόνια φοβόμουν και ντρεπόμουν για αυτό που μου είπε αλλά είκοσι χρόνια μετά συνειδητοποίησα ότι μου έδωσε ένα δώρο. Με κάλεσε στο γραφείο του και μου έδωσε μια συμβουλή που έχει νόημα, μπορεί όχι τότε, στα 16 μου αλλά η συμβουλή για τον ορίζοντα ήταν δώρο».

Ποια συμβολή δίνεις σε νέους σκηνοθέτες;

«Η συμβουλή που συνήθως δίνω είναι ότι δεν έχουν τόση σημασία τα πλάνα, αλλά πώς να εντοπίζεις ενδιαφέρουσες ιστορίες και πώς να λες ιστορίες. Εγώ έμαθα πολλά από νέους σκηνοθέτες. Οι Ντάνιελς έκαναν εξαιρετική δουλειά στο «Τα Πάντα Όλα». Αυτό που λέω εγώ είναι να έχεις καλό σενάριο. Η συμβουλή είναι αν θες να γίνεις κινηματογραφικός σκηνοθέτης πρώτα από όλα γράψε, και αν δεν νιώθεις καλός σε αυτό βρες κάποιον που είναι καλός στην αφήγηση, γιατί με τις ιστορίες θα προσέξουν οι θεατές, όχι με τις λήψεις».

Πώς αισθάνεσαι για την τιμητική Χρυσή Άρκτο;

«Η βράβευση με τιμητικό βραβείο με αναγκάζει να κάνω κάτι που συνήθως δεν κάνω: να κοιτάξω πίσω και να θυμηθώ. Όταν πέθανε ο πατέρας μου πριν από τρία χρόνια και η μητέρα σαν σήμερα πριν από έξι, με έκανε περισσότερο να αναλογιστώ. Η τιμητική Χρυσή Άρκτος είναι ένας σταθμός για μένα».

Τι σημαίνει το όνομά σου;

«Το όνομά μου το πήρα από τον πατέρα μου, είναι αυστριακό και σημαίνει το βουνό του παιχνιδιού (spiel berg). Στα 13 μου ήθελα να ονομάσω την εταιρεία μου Playmount Productions (σαν το Paramount). Εγώ θέλω να βάζω την χαρά ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές».