Αφιέρωμα: 10 (+1) ταινίες καλύτερες από τα βιβλία

Είθισται να λέμε πως το βιβλίο είναι καλύτερο από την ταινία και πολλές φορές ισχύει. Αυτό οφείλεται όχι επειδή πράγματι είναι σε όλες τις περιπτώσεις αλλά επειδή το βιβλίο μας αφήνει να το συνδημιουργήσουμε. Όσο λεπτομερής και αν είναι ο αφηγητής της ιστορίας, εμείς φτιάχνουμε τον κόσμο του με την δική μας φαντασία. Σκεφτόμαστε τον εαυτό μας ως τον πρωταγωνιστή και τον κόσμο του ως δικό μας. Ο κινηματογράφος λόγω της εικόνας είναι καταδικασμένος να είναι πιο συγκεκριμένος και άρα ο θεατής καλείται να δεχτεί την σκηνοθετική επιλογή για το τρόπο με τον οποίο έχει πλάσει τον κόσμο του βιβλίου, αφήνοντας πάντα πολλούς δυσαρεστημένους. Υπάρχουν ωστόσο και εξαιρέσεις. Υπάρχουν ταινίες που πέτυχαν να αναβαθμίσουν το βιβλίο, να τονίσουν πολύ καλύτερα τα δυνατά του σημεία, να αποσοβήσουν οποίες τυχόν αδυναμίες, επιλέγοντας να μην τις παρουσιάσουν ή προτείνοντας μια νέα ανάγνωση της ιστορίας που ίσως ενδιαφέρει περισσότερο κόσμο. Η μάχη ανάμεσα στον κινηματογράφο και την λογοτεχνία δεν έχει πάντα νικητή, στις περιπτώσεις που ακολουθούν όμως το σινεμά έριξε μια καλή γροθιά στην κυριαρχία της λογοτεχνίας.

ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Δίδυμες ταινίες

Psycho (1960)

Μια από τις καλύτερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών από τον μετρ του σασπένς, τον Alfred Hitchcock βασισμένος στο ομώνυμο βιβλίο του Ρόμπερτ Μπλοχ. Η ταινία ωστόσο κατάφερε πολλά παραπάνω από το βιβλίο και το μεγαλύτερο της κεφάλαιο στην κινηματογραφική κληρονομιά είναι ότι έφερε τον αγνό τρόμο, με το κοινό πρώτη φορά να τρομάζει τόσο πολύ αλλά και την ιδέα του plot twist, καθώς σε αντίθεση με το βιβλίο ο σκηνοθέτης έχρισε πρωταγωνίστρια την Μάριον Κρέιν βάζοντας την διάσημη Τζάνετ Λι να την υποδύεται. Όταν το κοινό είδε στα πρώτα λεπτά της ταινίας να δολοφονείται, κάτι που έγινε για πρώτη φορά στην ιστορία του σινεμά, και συνειδητοποίησε πως η πλοκή είναι αλλού, πρωταγωνιστής είναι ο Νόρμαν, κανείς δεν μπορούσε να το χωνέψει. Έκτοτε επαναλήφθηκε πολλές φορές με πολύ δημοφιλές παράδειγμα το Scream.

The Godfather (1972)

Ο Νονός του Mario Puzo είναι ένα πολύ καλό βιβλίο για αυτό που είναι, αλλά δεν είναι κάτι παραπάνω από ένα ακόμα pulp βιβλίο βίας, σεξ, αίματος, εγκλήματος, μαφίας που ήταν στην μόδα στα 60s, όταν και γράφτηκε. Η Paramount βιάστηκε να το αγοράσει πριν καν εκδοθεί για μόλις δώδεκα χιλιάδες δολάρια με τον συγγραφέα να αναλαμβάνει την μεταφορά του. Ανέθεσε την σκηνοθεσία στον νεαρό τότε και χωρίς κάποια ιδιαίτερη επιτυχία ιταλοαμερικανό Francis Ford Coppola and the rest is history. Ο σπουδαίος δημιουργός κατέθεσε μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, ένα αξεπέραστο αριστούργημα που μιλά λιγότερο για την μαφία και περισσότερο για την οικογένεια και την εσωτερική βία. Με το όραμα του αδιαπραγμάτευτο επέβαλε πολλά, όπως γυρίσματα σε φυσικούς χώρους, να παραμείνει εποχής και να μην το μεταφέρουν στο σήμερα, να έχει το καστ που ήθελε και τα πέτυχε όλα κόντρα στους παραγωγούς της εταιρείας.

Jaws (1975)

Το πρώτο καλοκαιρινό blockbuster στο σινεμά, η ταινία που έκανε μόδα να βγαίνουν τα καλοκαίρια δυνατές εμπορικές ταινίες καθώς μέχρι τότε το καλοκαίρι έβγαινε μόνο η σαβούρα μιας και οι παραγωγοί πίστευαν ότι ο κόσμος δεν πάει το καλοκαίρι σινεμά είναι το αλησμόνητο έπος τρόμου του Steven Spielberg. Ο συγγραφέας του βιβλίου, Πίτερ Μπένκλει, συνεργάστηκε στο σενάριο, το οποίο δεν άλλαξε ιδιαίτερα την υπόθεση. Αυτό που άλλαξε και έκανε το αποτέλεσμα ακόμα καλύτερο είναι ότι λόγω του πόσο δαπανηρή ήταν η κατασκευή του ψεύτικου καρχαρία (με τους παραγωγούς να θέλουν στην αρχή να φέρουν αληθινό) και το ποσό δύσκολο ήταν να τον μετακινούν, σε πάνω από την μισή ταινία ο καρχαρίας δεν εμφανίζεται ποτέ, υπάρχει απλώς η αδιόρατη απειλή του καρχαρία αλλά όχι ο ίδιος. Μια μεγάλη σκηνοθετική επιτυχία που οφείλεται εν πολλοίς στην κλασική πλέον μουσική του John Williams. Έγινε η μεγαλύτερη εισπρακτική επιτυχία όλων των εποχών μέχρι τότε.

The Shining (1980)

Σε αντίθεση με τον Νονό και τα Σαγόνια του Καρχαρία που υπήρξε αγαστή συνεργασία σκηνοθέτη και συγγραφέα, στην Λάμψη έχουμε έναν συγγραφέα που απεχθάνεται την ταινία που βασίστηκε στο βιβλίο του, όπως δημόσια έχει παραδεχτεί ο Stephen King. Μόνο που κάνει λάθος, όχι μόνο επειδή η Λάμψη είναι και ίσως είναι για πάντα η καλύτερη κινηματογραφική μεταφορά βιβλίου του King, όχι μόνο επειδή είναι μια από τις καλύτερες ταινίες ψυχολογικού τρόμου στην ιστορία του κινηματογράφου αλλά και επειδή ο υπερταλαντούχος Stanley Kubrick, ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια στην ιστορία του σινεμά, έδωσε μια ταινία κλάσεις ανώτερη από το βιβλίο. Και αυτό διότι ο King στο βιβλίο του επέλεξε τον εύκολο δρόμο, ένα μεταφυσικό θρίλερ που ο άντρας δαιμονίζεται για αδιευκρίνιστους λόγους. Η ταινία του Kubrick αναδεικνύει την ψυχή, ότι το κακό κρύβεται μέσα μας και όχι σε κάποια υπερφυσική, μεταφυσική οντότητα. Πέραν του ότι ο Jack Nicholson, ένας από τους καλύτερους ηθοποιούς που υπήρξαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν, έδωσε ένα ρεσιτάλ ερμηνείας. Βέβαια, ο Kubrick το είχε συνήθειο αυτό, να βασίζεται σε ένα βιβλίο ή θεατρικό και όχι σε πρωτότυπη ιστορία και τελικά να κάνει κάτι που και είναι πρωτότυπο και καλύτερο απο το αρχικό, όπως έκανε στην Λολίτα, στο Κουρδιστό Πορτοκάλι και στα Μάτια Ερμητικά Κλειστά.

Blade Runner (1982)

Ο Philip K. Dick είναι αναμφίβολα από τους καλύτερους στο είδος της λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας. Ο Ridley Scott όμως πήρε το μυθιστόρημα του Do Androids Dream of Electric Sheep και το μετέτρεψε σε ένα νέο νουάρ δράμα-περιπέτεια αναζήτησης του ανθρώπου σε ένα νέο τεχνολογικό περιβάλλον που με την σειρά του θα έδινε το βήμα στον Denis Villeneuve να κάνει ένα δικό του σίκουελ με το Blade Runner 2049 με μια πολύ πιο φιλοσοφική τοποθέτηση. Εισήγαγε επίσης μια νέα αισθητική στον κινηματογράφο, αυτή του ρετροφουτουρισμού.

The Silence of the Lambs (1991)

Η Σιωπή των Αμνών είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που μια ταινία είδους βραβεύεται στα Όσκαρ και μια από τις ελάχιστες που κερδίζει την βασική πεντάδα καλύτερης ταινιας, σκηνοθεσίας, σεναρίου, Α Ανδρικού και Α Γυναικείου Ρόλου. Η ταινία του Jonathan Demme με τους Anthony Hopkins και Jodie Foster είναι κλασική και ο Χάνιμπαλ Λέκτερ ένας από τους πιο φρικιαστικά κακούς και ας εμφανίζεται λίγο. Το βιβλίο του Τόμας Χάρις μπορεί να είναι αξιόλογο αλλά δεν περνάει όλη την παράνοια της ιστορίας.

Fight Club (1999)

Ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες της εποχής μας, ο David Fincher, μετά την επιτυχία του Seven και του The Game, αποφασίζει να μεταφέρει στο σινεμά την ομώνυμη νουβέλα του Τσακ Πόλανικ. Το βιβλίο ωστόσο έχει ένα πολύ διαφορετικό τέλος και έτσι κανείς από όσους είχαν διαβάσει την ιστορία, δεν ήξεραν ότι θα τελείωνε κάπως έτσι με ένα από τα μεγαλύτερα plot twist και από τα πιο διάσημα ανατρεπτικά τέλη στην ιστορία του σινεμά. Τότε δέχτηκε αρκετά επικριτικά σχόλια ενώ ακόμα και σήμερα προκαλεί συζητήσεις για το τέλος του. Πέραν όμως αυτού, άνοιξε και μια ευρύτερη συζήτηση για την βία στην σύγχρονη κοινωνία από αυτή που θα μπορούσε να ανοίξει η νουβέλα.

Requiem for a Dream (2000)

Η δεύτερη ταινία του Ντάρεν Αρονόφσκι μετά το πειραματικό P, είναι το εξαιρετικό και κλασικό πλέον Ρέκβιεμ για ένα όνειρο, βασισμένο στην ομώνυμη νουβέλα του 1978 του Χιούμπερτ Σέλμπι. Μέσα από τις τέσσερις ιστορίας εξάρτησης και ψευδαισθήσεων, ο σκηνοθέτης επεκτείνει τα όρια και τα νοήματα της αρχικής ιστορίας πιάνοντας το momentum της εποχής μας και κάνοντας μια γενιά να μεγαλώσει και να έχει ως ορόσημο την συγκεκριμένη ταινία. Με την Φάλαινα (2022) έδειξε και εκεί πώς να παίρνει ένα αρχικό κείμενο, εν προκειμένω θεατρικό έργο, και να το μεταπλάθει σε κάτι διαφορετικό και ακόμα πιο ενδιαφέρον. Αναμένουμε το Caught Stealing (2025) που επίσης βασίζεται σε βιβλίο.

Devil Wears Prada (2006)

Το βιβλίο της Λόρεν Γουέισμπέργκερ του 2003 ήταν μια μεγάλη εκδοτική επιτυχία καθώς είχε μέσα κουτσομπολιά από την θητεία της συγγραφέα στην Vogue υπό την διοίκηση της Αν Γουίντορ. Αναμενόμενα έγινε ταινία τρία χρόνια αργότερα χωρίς ωστόσο να αναφέρεται σε πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις, ίσως για να αποφύγουν μηνύσεις και ευτράπελα. Η εκδοχή του σκηνοθέτη Ντέιβιντ Φράνκελ με την Μέριλ Στριπ στον κεντρικό ρόλο της κακιασμένης διευθύντριας και τις Αν Χαθαγουέι και Έμιλι Μπλαντ που έγιναν παγκοσμίως γνωστές μέσα από αυτούς τους ρόλους, έγινε ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία. Απόλυτα διασκεδαστικό, μια feelgood ταινία για την σχέση του ανθρώπου με την εξουσία και τις θυσίες που χρειάζεται ή μήπως όχι, για μια θέση. Εντυπωσιακές ερμηνείες αλλά και κοστούμια από την έμπειρη Πατρίσια Φιλντ.

No Country for Old Men (2007)

Ο Κόρμακ Μακκάρθι δεν θέλει ιδιαίτερες συστάσεις. Ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της εποχής μας, που έφυγε το 2023 από την ζωή και έχει αφήσει πίσω του ένα σημαντικό έργο. Ένα εξ αυτών είναι και το Καμία Πατρίδα για τους Μελλοθάνατους (2005) που το 2007 μετέφεραν ευφυώς στο σινεμά οι αδελφοί Κοέν. Σαφώς και το πρωτότυπο κείμενο είναι εξαιρετικό αλλά η ταινία είναι αλησμόνητη και έχει περάσει πλέον στην συλλογική μνήμη ξεπερνώντας έτσι την επιρροή του βιβλίου. Ένα εκλεκτό καστ που περιλαμβάνει τους Τόμι Λι Τζόουνς, Τζος Μπρόλιν και Χαβιέ Μπαρδέμ. Οι Κοέν κέρδισαν Όσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου, ο Μπαρδέμ Β ανδρικού ρόλου και η ταινία το πολυπόθητο Όσκαρ καλύτερης ταινίας.

A Simple Favor (2018)

Μια αναπάντεχα καλή ταινία είναι αυτή του Paul Feig με τις Blake Lively και Anna Kendrick σε μια μαύρη κωμωδία μυστηρίου που εξετάζει τα όρια ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα αλλά και την υποτιθέμενη φιλιά των δύο γυναικών. Έξυπνο σενάριο, γρήγορη πλοκή, ανερυθρίαστα ποπ αισθητική και αντίληψη, υπέροχο soundtrack γνωστών επιτυχιών παλαιότερων δεκαετιών κάνουν την ταινία απολαυστική παρότι βασίζεται σε ένα βιβλίο της Darcey Bell του 2017, που διαβάζεται εύκολα και αβίαστα αλλά δεν έχει όλο αυτό το διασκεδαστικό κλίμα που χτίζει η ταινία και το έξυπνο παιχνίδι που ξεδιπλώνεται ανάμεσα στις ηρωίδες. Ακολούθησε ένα σίκουελ το 2025 για την πλατφόρμα του Amazon, το Another Simple Favor που δεν δικαίωσε τις προσδοκίες, ωστόσο είναι μια χαρά fun ταινία.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.