O κήπος των Φίντσι Κοντίνι

Σύνοψη: Στην ιταλική πόλη Φερράρα του 1938 (επί Μουσολίνι), η οικογένεια των Εβραίων Φίντζι Κοντίνι είναι από τις ισχυρότερες οικογένειες της περιοχής, πλούσιοι, αριστοκράτες και Εβραίοι. Ο ασθενικός γιος τους Αλμπέρτο και η όμορφη αλλά απρόσιτη κόρη τους Μικόλ κάνουν παρέα στον υπέροχο κήπο τους με τον Τζιόρτζιο, έναν Εβραίο μεσαίας τάξης, που διεκδικεί ερωτικά την Μικόλ, και τον φίλο και ερωτικό του αντίζηλο Μαλνάτε.

Οι περίπλοκες αισθηματικές περιπέτειες των τεσσάρων νέων θα δοκιμαστούν επικίνδυνα όταν οι νέοι ρατσιστικοί νόμοι αρχίζουν να εφαρμόζονται.

Άποψη: Ο Βιτόριο Ντε Σίκα δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Ιταλός πρωτεργάτης του ιταλικού νεορεαλισμού στον κινηματογράφο, έχει παραδώσει μερικά αριστουργήματα της έβδομης τέχνης, όπως τον Κλέφτη Ποδηλάτων (1948), το Umberto D. (1952) και τον Γάμο αλά Ιταλικά με την Σοφία Λόρεν αλά Φιλουμένα Μαρτουράνο (1964). Μια από τις τελευταίες του ταινίες, τέσσερα χρόνια πριν τον θάνατό του, είναι αδίκως παραγνωρισμένη από μεγάλη μερίδα του κοινού σε σχέση με την υπόλοιπη φιλμογραφία του σκηνοθέτη και τώρα είναι ευκαιρία να αποκατασταθεί αυτή η αδικία, με αφορμή την έξοδο στα σινεμά με νέες κόπιες της βραβευμένης με Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας και Χρυσή Άρκτο στην Μπερλινάλε ταινίας.

Πρόκειται για τον Κήπο των Φίντσι-Κοντίνι, ένα από τα αριστουργήματα του ευρωπαϊκού σινεμά του 20ού αιώνα, βασισμένο στο ομώνυμο ημι-αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα του Giorgio Bassani. Ο Ντε Σίκα παραδίδει μια ωδή στον νεανικό έρωτα και μια τραγωδία για την βιαιότητα και τον ρατσισμό του πολέμου και συγκεκριμένα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου με θύματα τους απανταχού Εβραίους.

Εν προκειμένω βρισκόμαστε στην φασιστική Ιταλία λίγο πριν και κατά την διάρκεια του πολέμου, συγκεκριμένα το διάστημα 1938-1943, παρατηρώντας όλες τις πολιτικοκοινωνικές αλλαγές που συντελούνται το διάστημα αυτό. Πώς η μουσολινική Ιταλία όσο περνά ο καιρός αρχίζει να επιβάλλει ολοένα και περισσότερες απαγορεύσεις, κυρώσεις, τιμωρίες σε όποιον είναι Εβραίος, πώς η χώρα σταδιακά εντάσσεται στον πόλεμο και καλείται να πάρει θέση, πώς οι Εβραίοι ανάλογα την κοινωνική τους θέση και την αφομοίωσή τους στην ιταλική κοινωνία, προσλαμβάνουν τα γεγονότα.

Η ματιά του σκηνοθέτη είναι τοποθετημένη στην εβραϊκότητα της ιταλικής κοινωνίας, μέσα από δύο οικογένειες. Από την μία οι Φίντζι-Κοντίνι που μοιάζουν με Ιταλούς αριστοκράτες, καθώς λόγω της θέσης τους έχουν ενταχθεί στην κοινωνία και από την άλλη η οικογένεια του Τζιόρτζιο, που δεν θέλει επαφές με την άλλη οικογένεια, θεωρώντας τους προδότες. Παρόλα αυτά και εκείνοι κάνουν τις προσπάθειες τους να μοιάζουν Ιταλοί. Έτσι, ο κήπος καταφέρνει να συνδυάζει πολλά. Δεν είναι μόνο μία ανοιξιάτικη ερωτική ιστορία αλά Ερίκ Ρομέρ, όπως μπορεί να φαντάζει σε πρώτη ανάγνωση. Είναι μια ανατομία της κοινωνίας της εποχής, μόλις εικοσιπέντε χρόνια μετά το τέλος του πολέμου. Είναι μια πορεία προς τον θάνατο και το Ολοκαύτωμα που όλοι ξέρουμε ότι έρχεται όσο βλέπουμε να περνούν τα χρόνια. Αυτή είναι και η τραγική ειρωνεία,  που σαν άλλη αρχαία τραγωδία, έχει και η ταινία του Ντε Σίκα. Ότι όλοι εμείς οι θεατές, και εκείνης της εποχής και οι σημερινοί, ξέρουμε την έκβαση του πολέμου και τα όσα υπέφεραν οι Εβραίοι (ή και οι κομμουνιστές, οι ομοφυλόφιλοι, οι αντιφρονούντες, οι «ξένοι») και έτσι οι όποιες φρούδες ελπίδες μπορεί να έχουν κάποιοι ήρωες μοιάζουν ακόμα πιο τραγικές. Μια τραγικωμωδία για τον πόλεμο αλλά και πολλά παραπάνω από αυτό είναι ίσως το ύστατο αριστούργημα του Ντε Σίκα που η θέασή του στο σινεμά είναι μια άχαστη εμπειρία.