Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά Σαν Προσευχή

Σύνοψη: Η ζωή και το έργο του σπουδαίου Αντρέι Ταρκόφσκι παρουσιάζονται, με τον ίδιο στον ρόλο του αφηγητή, στο ντοκιμαντέρ που έγραψε και σκηνοθέτησε ο συνονόματος γιος του.

Γνώμη: Σε αντίθεση με το “Kubrick by Kubrick”, το ντοκιμαντέρ που παρακολουθήσαμε πρόσφατα στα πλαίσια της ενότητας ICONS των 26ων Νυχτών Πρεμιέρας, στο οποίο ο Αμερικανός σκηνοθέτης μιλάει για τις ταινίες του, αλλά καταφέρνει περίτεχνα να μην αποκαλύπτει πολλά, ο λόγος του Αντρέι Ταρκόφσκι στο “Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν προσευχή” είναι χειμαρρώδης και αποκαλυπτικός.

Ο Ρώσος σκηνοθέτης που χάρισε στο παγκόσμιο σινεμά δημιουργίες τεράστιας καλλιτεχνικής και πνευματικής αξίας ήταν ένας από τους τυχερούς ανθρώπους που από μικρή ηλικία φαίνεται να είχε συναίσθηση του σκοπού της ύπαρξής της, ξεκάθαρο όραμα για την τέχνη του, οξυδερκή αντίληψη της πραγματικότητας γύρω του και την ικανότητα να τη μετουσιώνει σε εικόνες που αντέχουν το τεστ του χρόνου.

Και το “Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν προσευχή” είναι η προσπάθεια του γιου του, Αντρέι Αντρέγιεβιτς Ταρκόφσκι, να μεταφέρει την κοσμοθεωρία του πατέρα του στους σημερινούς θεατές, αξιοποιώντας το πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό που άφησε πίσω του (από φωτογραφίες Polaroid που τραβούσε μανιακά μέχρι behind the scenes στιγμιότυπα), ενώ άλλο ένα φάντασμα πλανάται στην ατμόσφαιρα του ντοκιμαντέρ: αυτό του ποιητή Αρσένι Ταρκόφσκι, του παππού του σκηνοθέτη, που διακόπτει την αφήγηση του γιου του με τις ηχογραφήσεις ποιημάτων του που ακούγονται για πρώτη φορά.

Τρεις γενιές Ταρκόφσκι συναντιούνται λοιπόν εδώ και συνδιαλέγονται με έναν ελεγειακό τρόπο, με μια αισθητική πιστή στην υπνωτιστική ατμόσφαιρα των ταινιών του ανθρώπου που αντιμετώπιζε το σινεμά ως προσευχή και ως απαραίτητη συνθήκη μιας κοινωνίας που πορεύεται με πνευματικότητα και πίστη σε αξίες. Η ευφράδεια του Ταρκόφσκι, η ανάγκη του για την ύπαρξη ενός ανώτερου Δημιουργού και η πυρετώδης πίστη του στην υπερβατική λειτουργία της Τέχνης μπορεί εκ πρώτης όψης να μοιάζουν εκτός τόπου και χρόνου στην σημερινή πραγματικότητα και σε όσα έχουν συμβεί στο διάστημα των 30 χρόνων που έχει επέλθει από τον θάνατό του, όμως κρύβουν μεγάλες και ενίοτε επίπονες αλήθειες.

Ο Ταρκόφσκι ήταν ένα είδος κινηματογραφικού ιεροκύρηκα και οι εικόνες που δημιούργησε ήταν τα όπλα του για να αφυπνίσει. Και το “Αντρέι Ταρκόφσκι. Σινεμά σαν Προσευχή” είναι ένα βιογραφικό ντοκιμαντέρ που αφορά όχι μόνο τους αμύητους που ψάχνουν μια εισαγωγή στο έργο του ή τους θαυμαστές που πίνουν νερό στην εικονοποιία του. Είναι και η απόπειρα του νεότερου Ταρκόφσκι να ιχνηλατήσει το γενεαλογικό του δέντρο και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν τον πατέρα του. Είναι μια συναισθηματικά φορτισμένη προσπάθεια να τον κατανοήσει και να του αποτίσει ένα φόρο τιμής. Και είναι ένας τρόπος να μας βάλει για λίγο στο μυαλό ενός πνευματικού επαναστάτη, του οποίου η ανυποχώρητη φύση και στάση φαντάζει ακόμα πιο μεγαλειώδης σήμερα από ποτέ.