Τίμο Βουορένσολα-Ούντο Κίερ: "Οι κωμωδίες για τον φασισμό είναι πετυχημένες"

Στην Αγγελική Ρούσκα

“Άγχος, άγχος, άγχος. Θα καταλάβει τ’ αγγλικά μου; Θα καταλάβω τα δικά του; Πωπω, τι θεά είναι αυτή;” εκείνη τη στιγμή περνούσε από μπροστά μας η οπτασία που ακούει στο όνομα Julia Dietze (η Ρενάτε της ταινίας). Ήμασταν στη σειρά πέντε δημοσιογράφοι. Μας κοιτούσε με ύφος welcome-γατάκια. “Do you all speak English?” μας ρώτησε όλο πρόζα. “Yes. Do you speak English?” απάντησε κάποια έξυπνη. “Nine” πήρε το αυστηρό γερμανικό ύφος του. Kαι έπειτα γέλια.

Μπαίνουμε στο δωμάτιο και μου ήρθε ο ουρανός σφοντύλι. ΧΟΛΙ ΣΙΤ! Αυτή ήταν η κρυφή αντίδραση όταν αντίκρισα τον σκηνοθέτη Timo Vuorensola. Κατά τ’ άλλα χειραψία και pleased to meet you. Προς όλες τις κυρίες και δεσποινίδες. 2 μέτρα παλικάρι, βράχος λέμε. Δεν άντεξα την πετάξα. - Είσαι ψηλός. - Ναι είμαι! (και μετά η αμηχανία του μπράβο-έγραψες-πάλι-με-την-ατάκα- σου). Ευχάριστος τύπος κατά τ’ άλλα. Ήταν γεμάτος ενέργεια και πώς να μην είναι άλλωστε; Στη δημοσιογραφική του Iron Sky στο περυσινό Φεστιβάλ του Βερολίνου δεν έπεφτε καρφίτσα και οι προβολές για το κοινό ήταν ήδη sold out. Επιτυχία από το πουθενά.

- Tι έχεις να πεις γι’ αυτόν τον νέο τρόπο χρηματοδότησης (crowd-funding);

“H ιδέα ξεκίνησε αρχικά με τον μεγάλο αριθμό θαυμαστών που είχαμε από την πρώτη ταινία (Star Wreck: In the Pirkinning) και όταν είδαμε ότι δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε με το πρότζεκτ, τους, ζητήσαμε εάν θέλουν να κάνουμε αυτή την ταινία και να επενδύσουν πάνω μας. Και έτσι μπορούσαν να συνεισφέρουν ό,τι ποσό ήθελαν και να χρηματοδοτήσουν την παραγωγή και μόλις αποφέρει κέρδος θα έχουν κάποιο μερίδιο. Έτσι είσαι στην ίδια γραμμή με τους παραγωγούς και τον σκηνοθέτη.”

- Οπότε ήσασταν αντιμέτωποι με οικονομικές δυσκολίες συχνά.

“Συνεχώς. Όλη η ταινία ήταν ένα οικονομικό πρόβλημα. Έπρεπε να παλεύουμε κάθε μέρα ώστε να διατηρήσουμε τον προϋπολογισμό και να μην βγούμε εκτός. Ήταν πολύ δύσκολα.”

- Καταφέρατε όμως και πετύχατε καταπληκτικά εφέ.

“Ναι, ναι, είχαμε μία καλή εταιρεία στην Φιλανδία, η οποία έκανε εξαιρετική δουλειά με πολύ καλούς οικονομικούς όρους.”

- Bλέποντας τις σκηνές μάχης, δεν μπορούσα να μη σκεφτώ πως έχετε επηρεαστεί από το Battlestar Galactica.

“Ω ναι. Σίγουρα. Βασικά υπήρχαν κάποια άτομα που είχαν δουλέψει στη σειρά και συμμετείχαν και στην ταινία μας”.

- Η επόμενη ταινία θα είναι και αυτή sci-fi;

“Nαι. Μόνο sci-fi. Όλες βασικά. Μου αρέσουν οι διαστημικές μάχες. Δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά.”  (Καθώς μου τα έλεγε όλα αυτά εγώ πανηγύριζα μπροστά του και σαν τον Abed του έλεγα “Cool, cool, cool!”)...

- Πώς ήταν η συνεργασία σας με τον Udo Kier;

“Ο καλύτερος τζέντλεμαν στον κόσμο. Έρχεται πρώτος στο σετ, πάει στο μακιγιάζ, παρακολουθεί τι συμβαίνει. Όποτε αγχωνόμουν με κοιτούσε και μου έλεγε (μιμούμενος τον Udo Kier): “Τίμο, χαλάρωσε. Όλα είναι καλά. Κανένα πρόβλημα. Τίμο, χαλάρωσε.”. Όταν έρχεται η σειρά του, είναι επαγγελματίας, είναι πολύ χαλαρός. Φέρνει χαρά και δεν είναι κάποιος ιδιότροπος τύπος.”

- Πιστεύεις ότι είναι ανήθικο να γίνονται τέτοιες ταινίες με θέμα τον φασισμό;

“ Όχι αντιθέτως. Χρειαζόμαστε περισσότερες ταινίες για τον φασισμό. Γιατί ξέρεις, ο φασισμός είναι εκεί έξω, δεν έχει πάει πουθενά. Και νομίζω ότι οι άνθρωποι ξεχνούν. Οπότε χρειάζεται να κάνεις ταινίες, να τους δείχνεις διάφορες οπτικές για τον φασισμό, είτε είναι κωμωδία, είτε είναι δράμα ή μιούζικαλ, να τους δείχνεις ότι υπάρχει αυτό και πρέπει να το ξεφορτωθούμε”.

- Ναι, αλλά έτσι ο φασισμός δεν γίνεται πιο mainstream;

“ Όχι, ο φασισμός ήταν πάντα κατά κάποιο τρόπο mainstream εξαιτίας αυτού που είναι. Αλλά όσο περισσότερο πιέζεις τον κόσμο να σκεφτεί, τόσο περισσότερο θα σκέφτεται και θα συνειδητοποιήσουν ότι υπάρχει φασισμός και πρέπει να τον πολεμήσουν. Ένα από τα βασικότερα στοιχεία του φασισμού είναι ο φόβος, ο οποίος είναι η κινητήριος δύναμη και για να προσεγγίσεις κάτι τέτοιο πρέπει να διώξεις τον φόβο, να το γελοιοποιήσεις και θα δεις ότι είναι κάτι άδειο. Γι’ αυτό οι κωμωδίες για τον φασισμό είναι πετυχημένες, γιατί απλά δείχνει ότι είναι χαζοί άνθρωποι με χαζές σκέψεις (ασχέτως αν δείχνουν ή ακούγονται κακοί).”

Και πάνω που η συζήτηση άρχισε να παίρνει φωτιά, τελείωσε ο χρόνος. Ο Timo τώρα προετοιμάζεται για την επόμενη ταινία του με τίτλο “I Killed Adolph Hitler” βασισμένη στο κόμικ του Noρβηγού Jason, σύμφωνα με το οποίο ένας εκτελεστής ταξιδεύει στο παρελθόν για να σκοτώσει τον Χίτλερ, μόνο που τα πράγματα πάνε στραβά και ο Χίτλερ έρχεται στο μέλλον ενώ εκείνος παραμένει στο παρελθόν.

Βγαίνοντας από το δωμάτιο είχε έρθει ήδη η ώρα να μπω στο διπλανό ακριβώς δωμάτιο και να έρθω αντιμέτωποι με τον Udo Kier. Ξέρετε, βλέποντας τον στις ταινίες του Lars Von Trier είχα την πεποίθηση ότι είναι ψυχάκιας. Ότι κάτι δεν πάει καλά, αφού το μάτι του γυαλίζει. Όπως πάντα, τα φαινόμενα απατούν. Πρώτον, είναι ένας κοντούλης και αδύνατος. Μινιόν (ασχέτως αν όλοι δίπλα μου είναι μινιόν). Δεύτερον, επειδή ακριβώς έχεις χτίσει μία εικόνα και το ξέρει σε ψαρώνει. Υφάκι I am fabulous biatch και δεν συμμαζεύεται.

Μόλις του είπα ότι είμαι από την Ελλάδα, κορδώνεται και μου λέει. “Μιλάω και εγώ ελληνικά. Ήμουν μια φορά στην Ελλάδα…μιλάς Ελληνικά;” “Αφού είμαι από την Ελλάδα…” (Τι μου λες ρε Udo, τώρα;) “Nαι το ξέρω, απλώς κάποιοι Έλληνες ζουν εδώ και δεν μιλούν την γλώσσα τους. Ήμουν στην Ελλάδα πριν πόσα χρόνια… και έπρεπε να πω σε μια ταινία: «Αύριο το πρωί θα φύγω με το πρώτο πλοίο για Αυστραλία». Το είπε! Κι εδώ πανηγύριζα πάλι. Μετά συνεχίζει απτόητος “Θυμάμαι και κάποιες άλλες ηθοποιούς, Άννα Φόνσου, Έλενα Ναθαναήλ, Μπέτυ Αρβανίτη. Μπορεί να μην τις έχεις προλάβει. Είναι ζωντανές;” Να τα μας λέω. Eδώ τον παραπληροφόρησα για τα καλά...

- Έχετε πει στο παρελθόν ότι δεν θα φορούσατε ποτέ στολή Ναζί και δεν θέλετε να συζητάτε γι’ αυτό το θέμα. Τι σας έκανε και αλλάξατε γνώμη σε αυτή την ταινία;

“Πρώτα απ’ όλα πρόκειται για κωμωδία. Είχα πει ότι δεν θα φορούσα τη στολή σε σοβαρή ταινία. Έπαιξα σε ταινία του Ταραντίνο, έκανα τον Χίτλερ σε γερμανική κωμωδία. Γνωρίζω πολύ καλά την δύναμη και την εξουσία που προσδίδει η μαύρη στολή. Το μαύρο αντιπροσωπεύει τη δύναμη και η στολή των Ναζί το ίδιο. Αυτή η ταινία δεν αφορά το ολοκαύτωμα, είναι μία κωμωδία (μαύρη) και μόλις άκουσα για Ναζί στο φεγγάρι μου άρεσε. Ρώτησα ποιος άλλος είναι στο φεγγάρι, μου είπαν κανείς. Ούτε ένας Ρώσος; Όχι μόνο εσύ εκεί πάνω. Και είπα ουου αυτό είναι τέλειο. Γι’ αυτό πρόκειται η συγκεκριμένη ταινία. Για φανατισμένα άτομα που τα ελκύει η δύναμη κι εγώ έχω ένα μαύρο Wolkswagen που το οδηγώ στο διάστημα. Μου άρεσε η ταινία γιατί ήταν χαμηλού προϋπολογισμού και δεν ήξερα τι θα συμβεί στο στούντιο. Και χθες είδα το φιλμ για πρώτη φορά. Ήρθα από το Λος Άντζελες χθες, μέσω Λονδίνου, και έμεινα έκπληκτος με τον ήχο και την εικόνα γιατί μπορεί άνετα να σταθεί δίπλα σε ταινίες του George Lucas ή του Steven Spielberg. Τεχνικά ήταν τέλεια, με τρελούς ηθοποιούς να τρέχουν γύρω γύρω. Είναι μία ευχάριστη ταινία. Χθες όλοι γελούσαν και αυτό είναι σημαντικό. Είναι πολύ δύσκολο να κάνεις τον κόσμο να γελάσει απ’ ότι να κλάψει με μία ταινία. Τους κάνουν να κλαίνε, να κλαίνε… ξέρετε εκμετάλλευση”.

- Μπορείτε να συγχωρήσετε τους Nαζί που βομβάρδισαν το μέρος που γεννηθήκατε;

“Aν μπορώ να συγχωρήσω; Πρέπει να συγχωρήσω. Γεννήθηκα στο τέλος του πολέμου και η Κολωνία ήταν ήδη βομβαρδισμένη αλλά το είδα μόνο από φωτογραφίες, γιατί η πόλη ανασυγκροτήθηκε γρήγορα. Δεν θέλω να ξέρω ποιος τη βομβάρδισε. Μπορεί να ήταν Αμερικάνοι, Γερμανοί, Εγγλέζοι. Δεν ξέρω ποιος έσωσε τη ζωή μου. Όταν ήμουν στο νοσοκομείο και χτύπησαν οι σειρήνες, όλα τα μωρά ήταν νεκρά εκτός από εμένα γιατί η μητέρα μου με είχε στο χέρι της και το κρεβάτι της ήταν στην γωνία εγκλωβισμένο και κάποιο άνθρωποι απ’ έξω μας απελευθέρωσαν. Δεν ξέρω ποιος μ’ ελευθέρωσε. Ήταν μία δύσκολη περίοδος, Όπου γίνεται πόλεμος είναι πάντα άσχημα. Στην Αίγυπτο, στο Ιράκ. Κόσμος πεθαίνει χωρίς λόγο αλλά για τη δύναμη. Για μένα, όπως και να το δεις, δεν παίζει ρόλο τι εθνικότητα είσαι. Αν κάτσεις και το σκεφτείς ένα άτομο στη Γερμανία που μπορούσε και τρομοκρατούσε ολόκληρο τον κόσμο είναι μία μεγάλη δύναμη. Είναι απαίσιο και συνάμα συναρπαστικό εξαιτίας των ανθρώπων που πίστευαν ό,τι έλεγε. Μπορείς να κατηγορήσεις τον λαό που ξεγελάστηκε τόσο γρήγορα. Γιατί ένα άτομο έλεγε έπρεπε να το κάνεις και ένα εκατομμύριο μπορούσε να πει ότι δεν το κάνουμε.”

- Αναφέρατε το Λονδίνο. Πώς ήταν μετά τη Γερμανία; Αναζωογονητικό;

“ Ήταν διαφορετικό. Επειδή ήρθα από την Κολωνία, που ήταν μία μικρή πόλη. Μου άρεσε πήγαινα συχνά και πρόσφατα πήγα αλλά είναι απαίσιο τώρα. Όλα άλλαξαν, σούπερ-μάρκετ, χαζά μικρά μαγαζιά ρούχων και φτηνό φαγητό. Αλλά όλος ο κόσμος είναι έτσι. Τώρα θα πάω στο Παρίσι, αυτό είναι ενδιαφέρον, την Τρίτη για την ταινία μαζί με τον σκηνοθέτη τον Τίμο και σκοπεύουμε να κάνουμε 100 ταινίες μικρού μήκους. 25 θα κάνουμε στο Παρίσι τα οποία ονομάζονται “Lost Films”. Που σημαίνει ότι οι Ναζί κατέστρεψαν πολλά φιλμ αλλά το σενάριο υπάρχει ακόμη. Θα κάνουμε άλλα 25 στη Νέα Υόρκη, 25 στον Καναδά και 25 στην Βραζιλία. Πάντως χαίρομαι που ήρθα στο Βερολίνο. Κάποιοι λένε ότι το φεστιβάλ έχει πολιτικό χαρακτήρα αλλά δεν το νομίζω αυτό. Δεν είναι μία προπαγάνδα. Και το Iron Sky δεν το βλέπω ως ένα πολιτικό φιλμ. Που είναι το πολιτικό στην όλη υπόθεση; Ότι υπάρχουν άνθρωποι που κατοικούν στο φεγγάρι; Είναι μία διαστημική σαπουνόπερα. Έχω κάνει τον Φράνκενσταϊν και τον Δράκουλα, είχαν περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα απ’ ότι αυτή η ταινία.”

- Πώς είναι να συνεργάζεστε με έναν νέο σκηνοθέτη; Έχετε δουλέψει με πολλούς γνωστούς όπως τον Lars Von Trier και τώρα δουλεύετε μ’ ένα καινούριο πρόσωπο στη βιομηχανία του σινεμά.

“ Έχω δουλέψει με πολλούς άγνωστους. Πέρσι έπαιξα σ’ ένα τούρκικο, έχω κάνει τον Πάπα και άλλους ρόλους. Με τον Lars Von Trier δουλεύω τα τελευταία 23 χρόνια. Μου αρέσει να δουλεύω μαζί του, είναι καλός φίλος και επίσης έχω βαφτίσει το πρώτο του παιδί. Είμαι δηλαδή της οικογένειας... Μερικές φορές υπάρχει ένας μικρός ρόλος, π.χ. στο Melancholia, ο κόσμος έδωσε μεγάλη σημασία στις κινήσεις του χεριού μου. Προτιμώ τους μικρούς ρόλους. Έπαιξα έναν δολοφόνο στο Breaking The Waves και σκότωσα και μετά δεν είχα κάτι άλλο να κάνω. Γιατί αν είσαι φίλος του πρωταγωνιστή να τρέχεις γύρω γύρω και να λες ναι ναι, αλλά αν είσαι εκεί και να σκοτώνεις την Emily Watson σ’ ένα πλοίο όλοι λένε ότι είσαι “τόσο κακός”. Αλλά εσύ είσαι ο κακός που το σκέφτηκες γιατί δεν με είδες να το κάνω. Αλλά αυτά μπορούν να συμβούν μόνο με έναν καταπληκτικό σκηνοθέτη όπως ο Lars Von Trier...»