Ρόμπερτ Γκετιγκιάν: "Με τον Μίτο της Αριάν... πλήρωσα τα χρέη μου"

Δημοσίευση: 19 Ιουλίου 2014, 14:55

Μετά την καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία της ταινίας «Τα Χιόνια του Κιλιμάντζαρο», ο Robert Guédiguian επιστρέφει με το δέκατο όγδοο φιλμ της καριέρας του, το "Μίτο της Αριάν",  μια ατμοσφαιρική ιστορία με εκκεντρικούς χαρακτήρες, ανάμεσα τους και μια χελώνα που συνομιλεί με την πρωταγωνίστρια. Ο σκηνοθέτης ξεδιπλώνει την πλοκή του μέσα από αλυσιδωτές συναντήσεις που προκύπτουν χάρη στην ανεξάντλητη εξωστρέφεια της μεσογειακής κουλτούρας. Με φόντο ένα παραθαλάσσιο εστιατόριο και μια ηλιόλουστη παλέτα, η κεντρική ηρωίδα της ταινίας ζει το όνειρο της και μας παρασέρνει σε έναν μαγικό μικρόκοσμο, όπου τίποτα δεν είναι αναμενόμενο και όλα είναι αντικείμενο μιας καλής συζήτησης μεταξύ φίλων. Αυτή τη φορά ο δημιουργός επιλέγει να μιλήσει για τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από μια ευαίσθητη ταινία που θυμίζει ενήλικο παραμύθι.

Πώς προέκυψε η ιδέα της ταινίας «Ο Μίτος της Αριάν»;

Ήθελα να γυρίσω μια ταινία μόνο και μόνο για τη χαρά της πραγματοποίησής της, με απόλυτη ελευθερία, όπως ένας αυτοσχεδιασμός στο θέατρο, ένα μικρό ποίημα που γράφτηκε με σπουδή, διασκεδαστική και απολαυστική… Μέσα από μία επιθυμία πιεστική ν’ αφεθώ, πολύ απλά να παίξω ένα παιχνίδι χωρίς προκλήσεις… Το σενάριο έπρεπε να είναι «μια παιχνιδομηχανή» για τους ηθοποιούς, για τους τεχνικούς και για μένα τον ίδιο.

Εκτός από την ταινία «Μιτεράν, Περιπατητής στο Πεδίο του Άρεως», στην οποία δεν εμφανίζεται, έχετε γράψει 16 ταινίες για την Αριάν Ασκαρίντ. Τι περιέχει αυτήν η ταινία, που δεν το ‘χει ξανακάνει;

Σ’ αυτή την ταινία, προτείνω στην Αριάν «να βγάλει τον κλόουν από μέσα της». Πρόκειται για την ιστορία μιας γυναίκας που εξαφανίζεται ανήμερα των γενεθλίων της, για να μπει «στη χώρα των θαυμάτων», γνωρίζοντας άλλους ανθρώπους, άλλους κόσμους, ακόμα και μια χελώνα… Έχει απόλυτη ελευθερία. Τσακώνεται μ’ όλο τον κόσμο και ένα λεπτό αργότερα μεταμορφώνεται σ’ έναν άγγελο λέγοντας σ’ όλους: «μήπως μπορώ να σας βοηθήσω;» Εκείνη επιτρέπει τις υπερβολές του παιχνιδιού, τις γκριμάτσες και τις χειρονομίες, όπως στο τσίρκο. Μπροστά στον οδηγό ταξί κλαίει, όπως ένας κλόουν, και τη βλέπουμε σχεδόν να ξεσπάει σε λυγμούς… Υπερβάλλει, όπως έχει κάνει σε διάφορες σκηνές ταινιών της. Εδώ, όμως, το κάνει όλη την ώρα, μιας και το επιτρέπει η ίδια η ταινία… Το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους ηθοποιούς της ταινίας. Είναι μια ταινία που υπερβάλλει, που είναι παράλογη…

Η ταινία είναι υπερβολικά στο στυλ σας.

Κυνήγησε το φυσικό!  Όσο πιο γρήγορα γράφω τόσο πιο πολύ μου ταιριάζει: το υλικό που αναδύεται αυθόρμητα είναι το δικό μου. Η ταινία «Ο Μίτος της Αριάν» είναι και ο δικός ΜΟΥ «Μίτος της Αριάν». Με τον Βαλετί, ξετυλίγουμε τον μίτο μέσα στον λαβύρινθο, αυτό που αποκαλώ τα μοτίβα μου, όπως λέμε στη ζωγραφική.

Βρίσκεστε εδώ, με κύριο σκηνικό, το εστιατόριο στην άκρη της θάλασσας, το οποίο αποτέλεσε το φόντο για το «Α la vie, à la mort», στο Ποντό, κι εσείς είστε εγκατεστημένος στο Φριούλι, το νησάκι που εμφανίζεται στην ταινία «Marie-Jo, et ses deux amours»;

Αποτέλεσαν τα δύο μεγάλα σκηνικά της ταινίας. Το Ποντό συγκεντρώνει όσα αγαπάω σ’ ένα σκηνικό: το μπαράκι, τη θάλασσα και τις βάρκες, και τα ανοιχτά ακόμα εργοστάσια. Ακόμα δεν έχουμε χρησιμοποιήσει το αρχαίο θέατρο στις νήσους Φριούλι, με τους εκπληκτικούς αρχαιοελληνικούς κίονες. Ύστερα πραγματοποιήσαμε γυρίσματα, για πρώτη φορά, στο Palais Longchamp, στο Φρούριο Σεν Ζαν, τον αρχαίο ζωολογικό κήπο και στο μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Αναστηλωνόταν την εποχή που κάναμε τα γυρίσματα και το αξιοποιήσαμε.

Μιλάτε για ελευθερία, και, αναμφισβήτητα, πρόκειται για το πιο πολύπλοκο έργο σας, αναφορικά με τους περιορισμούς που είχατε (ειδικά εφέ, κομπάρσοι, το ενδυματολογικό) από την εποχή του «L’Armēe du Crime»;

Ήθελα να γυρίσω μια ταινία ανάλαφρη για όλες τις πλευρές της ζωής, αλλά συνειδητοποίησα ότι για να κατασκευάσεις μια «παιχνιδομηχανή», χρειάζεσαι σκαλωσιές, γερανούς, ρευματοδότες, μεντεσέδες, σωλήνες, με λίγα λόγια, μηχανήματα. Γράψαμε σκεφτόμενοι ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Πολύ γρήγορα, το παιχνίδι είχε να κάνει με την ανακάλυψη στιγμών που θα ψυχαγωγούσαν, θα έκαναν πράγματα που δεν έχουν κάνει ποτέ. Στην πραγματικότητα, πρέπει να προσθέσουμε ότι όλα αυτά έγιναν εφικτά, γιατί σήμερα έχω πολύ περισσότερα μέσα στη διάθεσή μου απ’ ό,τι παλιότερα… Υπάρχουν πράγματα που πάντα μου άρεσαν και που δεν μπορούσα να πραγματοποιήσω στο παρελθόν, που έχουν να κάνουν με το θέαμα. Μου αρέσει το θέαμα, όπως λέμε «το μεγάλο θέαμα»! Η χαρά είναι μεγάλη όταν επινοούμε όλοι μαζί ένα ναυάγιο, μια καταιγίδα, κάτι ανάμεσα σε φυσική και θεατρική καταιγίδα και που θα είναι η δική μας καταιγίδα ή όταν γυρίζουμε μια σκηνή σε μιούζικ χολ, όπως αυτή, στο τέλος της ταινίας, όπου ζητήσαμε από τους Gotan Project να κάνουν μια προσαρμογή του «Comme on Fait son Lit, on se Couche» των Κουρτ Βάιλ/Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Κατά τη διάρκεια του μοντάζ, συχνά αλλάζετε τη χρονολογική σειρά του σεναρίου, αλλά αυτή τη φορά όχι;

Δεν ήθελα, χωρίς να παίζω με τις λέξεις, η ταινία να «κρεμάσει». Πάντα φοβόμουν μήπως βαρεθούν οι θεατές, οπότε, χρειαζόμασταν κι άλλους μίτους, εκτός απ’ αυτόν της Αριάν… Ακόμα κι αν συνειδητοποιούμε πολύ γρήγορα ότι πρόκειται για ένα όνειρο, μου άρεσε, από τις πρώτες κιόλας προβολές, οι θεατές να θεωρήσουν την ταινία ως μία «φυσιολογική» ταινία, με μια αρχή, μέση και τέλος… Κάποιες στιγμές, στο μοντάζ, με τον Μπερνάρ Σαζιά, μπαίναμε στον πειρασμό να «παίξουμε» λίγο περισσότερο με την αφήγηση, και μάλιστα, το προσπαθήσαμε. Συνειδητοποιήσαμε, όμως, ότι η ταινία αντιστεκόταν σε κάτι τέτοιο, ότι ήθελε να υπάρχει μια συνοχή.

Στον «Μίτο της Αριάν», υπάρχουν πάρα πολλές αναφορές σε άλλα πρόσωπα, περισσότερες απ’ όσες έχετε βάλει σε κάποιες απ’ τις ταινίες σας.

Ναι, πρόκειται, κυρίως, για φόρους τιμής ή, για να το πω απλά, «πληρώνω τα χρέη μου». Χρησιμοποιούμε όλα όσα έχουμε διαβάσει στα βιβλία και έχουμε δει στο σινεμά, στο θέατρο, στα μουσεία, παντού. Αποτίνω φόρο τιμής σε όλους αυτούς που ανέκαθεν μετρούσα στη ζωή μου: τον Πιερ Πάολο Παζολίνι, με το πρώτο κείμενο που διαβάζει ο Τζακ (Ζακ Μπουντέ), που υπενθυμίζει την αναγκαιότητα των μύθων και των εθίμων, τον Αντόν Τσέχωφ, με το δεύτερο κείμενο, που μιλάει για την αιώνια ομορφιά του κόσμου που υπήρχε πριν από εμάς και θα συνεχίσει να υπάρχει, μετά από εμάς. Αποτίνω φόρο τιμής στον Αραγκόν και στον Ζαν Φερά. «Que Serais-Je Sans Toi», είναι ένα τραγούδι που με συγκίνησε βαθύτατα μικρό, δέκα χρονών, και που συνεχίζει να με συγκινεί… Όταν φέρνω στο νου μου τους «Νεκρούς Χωρίς Τάφο», το μυαλό μου τρέχει αμέσως στον Ζαν Πολ Σαρτρ.

Γίνονται και αναφορές καθαρά κινηματογραφικές;

Ήθελα να αποτίσω φόρο τιμής στο πολύ ελεύθερο και παλιό σινεμά, για το οποίο δεν είχα ποτέ σοβαρά την ευκαιρία να μιλήσω, στο παρελθόν: σκέφτομαι το «Drôle de Drame», του Καρνέ-Πρεβέρ, για παράδειγμα… Κι έπειτα γίνεται ειδική μνεία στο «Ζούσε τη Ζωή της», του Ζαν Λικ Γκοντάρ ή στον Ζαν Φερά να τραγουδάει «Ma Môme, Cabaret» του Μπομπ Φος, μέσα από τα κοστούμια της Αναΐς Ντεμουστιέ που επαναλαμβάνει και στο θέατρο, φυσικά στον Φεντερίκο Φελίνι και στο «Dolce Vita», με τη σκηνή στο σιντριβάνι, στον Πιέρ Πάολο Παζολίνι και το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» με τους «προσκυνητές» του που καταφθάνουν στα νησιά Φριούλι και το «Πουλιά Παλιόπουλα», όπου υπήρχε ένα κοράκι που μιλούσε, αν και στη δική μου ταινία, είναι μια χελώνα…

Γιατί μία χελώνα που μιλάει;

Όποιος δεν έχει μιλήσει σε ζώο, πρώτος τον λίθον βαλέτω… Για να προσδώσω ένα στοιχείο φαντασίας, μια απαραίτητη «παρεκτροπή», ώστε ο θεατής, να συνειδητοποιήσει γρήγορα ότι βρίσκεται σ’ ένα περίεργο σύμπαν. Η χελώνα μιλάει μόνο στην Αριάν και μπορούμε να σκεφτούμε ότι την ακούει μέσα στο κεφάλι της κι ότι πρόκειται είτε για τη δική της φωνή ή τη φωνή της συνείδησής της όπως στην περίπτωση του Τζίμινι Κρίκετ… Μπορούμε να σκεφτούμε ό,τι θέλουμε: δέχομαι όλες τις ερμηνείες (εκτός των κακοπροαίρετων και των ανώμαλων…)! Κι ήταν πολύ διασκεδαστικό, όταν πρότεινα στη Ζουντίθ Μαγκρέ, να δανείσει την ιδιαίτερη φωνή της και να την έχουμε μαζί μας στο πλατό. Θέλω να εξηγήσω ότι υπήρχαν τρεις χελώνες στο γύρισμα και καμιά χελώνα δε βασανίστηκε: ήταν πολύ καλές στην κωμωδία.

Έχετε γυρίσει τρεις «μύθους», «L’Argent fait le Bonheur», «Marius et Jeannette» και «A l’Attaque!». Ποια είναι η διαφορά μ’ αυτή τη «φαντασία» που ανακοινώσατε στην αρχή;

Οι μύθοι στηρίχτηκαν πάνω σε μια «ηθική» ή ένα «σύνθημα» που βρισκόταν στα αρχικά σενάρια… Όλα έπρεπε να οδηγήσουν προς την ίδια απόφαση, όλα έπρεπε να κινηθούν προς την ίδια κατεύθυνση ώστε οι ταινίες να αποτελέσουν παράδειγμα αυτής της ηθικής. Η συγκεκριμένη ταινία έχει να κάνει με το όνειρο, με την «ανοησία». Παρά το γεγονός αυτό, διακρίνω σήμερα ότι το όνειρο αυτό αποτελεί και μια πρόσκληση να ανακαλύψουμε εκ νέου μια αδελφότητα που θα είναι παγκόσμια. Οι αδελφότητες που υπάρχουν σήμερα, δεν έχουν καμιά σχέση μ’ αυτό. Είναι κοινωνικές, θρησκευτικές, γεωγραφικές, πολιτισμικές. Συνεχίζω να σκέφτομαι ότι για να υπάρξει μια νέα τάξη πραγμάτων, πρέπει να ονειρευόμαστε.

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos