37o Πανόραμα: Το Ευρωπαϊκό Σινεμά της Κρίσης

Εκτός από τις πολλές καλές ταινίες που προβλήθηκαν, ενώ διεξαγόταν το 37ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου ολοκληρώθηκε και μια ημερίδα  με τη συμμετοχή 12 μελών της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου, FIPRESCI, 9 από ευρωπαϊκές χώρες και 3 από την Ελλάδα, με θέμα "Το Ευρωπαϊκό Σινεμά της Κρίσης – Εθνικές Κινηματογραφίες και μια Ματιά στο Μέλλον". 

ΣΧΕΤΙΚΑ37ο Πανόραμα Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου: Τα βραβεία και τα τιμώμενα πρόσωπα

Οι εισηγητές μίλησαν, μεταξύ άλλων, για το μέλλον της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής αραγωγής από οπτικές γωνίες όπως η παραγωγή, η διανομή, η προβολή στις αίθουσες, ο ρόλος της πλατφόρμας, το streaming, η κινηματογραφική Παιδεία και ο ρόλος της κινηματογραφικής κριτικής. Ακολουθούν σύντομα αποσπάσματα από τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ομιλίες (σε αλφαβητική σειρά):

Linda Bach (Γερμανία)

Κατώτερη τάξη και προκαταλήψεις

Εξετάζοντας τον «Ευρωπαϊκό Κινηματογράφο της Κρίσης» - τόσο κινηματογραφικά όσο και κριτικά - θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι αυτός ο κινηματογράφος αντανακλά την εν λόγω κρίση στην οθόνη. Όχι μόνο την άνοδο του δεξιού αντιδραστισμού, του ακραίου νεοφιλελευθερισμού και του εθνικισμού, αλλά και στην έντονη εστίαση, τόσο ακαδημαϊκά όσο και καλλιτεχνικά, στα άτομα που πλήττονται περισσότερο από αυτήν: την κατώτερη τάξη.

Η φτώχεια μπορεί να οριστεί από την έλλειψη τριών πραγμάτων που αποτελούν κρίσιμα κριτήρια:

-τυπική εκπαίδευση πέραν του βάσει του νόμου υποχρεωτικού επιπέδου

-κοινωνική θέση, ασφάλεια και σταθερότητα

-το ανήκειν στη μεσαία ή σε υψηλότερη τάξη

Πόσες φορές έχετε δει μια κωμωδία, μια περιπέτεια ή μια παιδική ταινία όπου οι πρωταγωνιστές απλώς έτυχε να είναι άνθρωποι της κατώτερης τάξης, χωρίς ολόκληρη η ιστορία να αφορά ζητήματα της κατώτερης τάξης; Το γούστο ενός ατόμου στις ταινίες θεωρήθηκε ότι αντικατοπτρίζει άμεσα τη νοημοσύνη του και η νοημοσύνη του είναι τόσο προϊόν όσο και παρονομαστής του μορφωτικού του επιπέδου. Ωστόσο, η ίδια η ιδέα ότι το επίπεδο εκπαίδευσης είναι αντιπροσωπευτικό της διανοητικής ικανότητας ενός ατόμου και όχι της κοινωνικής του θέσης, είναι από μόνη της διαποτισμένη από αξιοκρατικές και ταξικές αντιλήψεις.

Janet Barış (Τουρκία)

Οι προκλήσεις των Τούρκων κινηματογραφιστών

Γενικά, πιστεύω ότι ο ανεξάρτητος κινηματογράφος είναι πραγματικά σημαντικός, διότι κατά κάποιο τρόπο διατηρεί ζωντανό και τον κινηματογράφο art house. Ναι, ο ανεξάρτητος κινηματογράφος είναι δύσκολος και προκλητικός, ειδικά αν είστε νέος σκηνοθέτης. Αλλά την ίδια στιγμή το να βρεις μια ιδέα, να πεις τις δικές σου ιστορίες, να βάλεις τη δική σου φωνή σε αυτό είναι πραγματικά το κάτι άλλο. Θα μιλήσω για τις παραγωγικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι σκηνοθέτες στην Τουρκία.

Στην Τουρκία το Υπουργείο Πολιτισμού διαθέτει αυτό το είδος οικονομικής υποστήριξης για νέους αλλά και έμπειρους κινηματογραφιστές. Είναι σημαντική αυτή η υποστήριξη, αλλά όπως ξέρετε η Τουρκία έχει πολιτικά ζητήματα και αυτό πάντα επηρέαζε και τον κινηματογράφο. Αυτή η συνθήκη οικονομικής στήριξης λοιπόν αλλάζει ανάλογα με την πολιτική ατζέντα. Οι σκηνοθέτες προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να πάρουν αυτή τη στήριξη με δημιουργικές ιδέες. Ορισμένοι σκηνοθέτες, ακόμη και αν έχουν συγκεκριμένες πολιτικές ιδέες, προτιμούν να μην δώσουν το μήνυμα άμεσα. Μερικές φορές χρησιμοποιούν αλληγορικές αφηγήσεις ή μεταφορικές ιστορίες, κι έτσι βρίσκουν τον τρόπο να λάβουν τη στήριξη παραμένοντας στη συνέχεια “πολιτικοί” με αυτή την αλληγορική αφήγηση.

Αντιμετωπίζουμε μεγάλη οικονομική κρίση και τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια γίνεται όλο και μεγαλύτερη, εξαιτίας της  απώλειας της αξίας της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Έτσι πολλοί σκηνοθέτες οδηγήθηκαν στο να γυρίσουν ταινίες μικρού μήκους ή ντοκιμαντέρ αντί για ταινίες μεγάλου μήκους εξαιτίας αυτών των οικονομικών και πολιτικών συνθηκών. Ως αποτέλεσμα, έχουμε πολλά δημιουργικά ντοκιμαντέρ και ταινίες μικρού μήκους και εξακολουθούν να αυξάνονται.

Hervé Bry (Γαλλία)

Το μοντέλο του Unipop στις πόλεις της Γαλλίας

Υπάρχει μια ενότητα εβδομαδιαίων εκδηλώσεων που ονομάζεται l'Unipop, που ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια σε έναν κινηματογράφο της περιοχής Aquitaine (νοτιοδυτική Γαλλία) και τώρα επεκτείνεται, κερδίζοντας όλο και μεγαλύτερη επιτυχία σε όλη τη Γαλλία. Η ιστορία ξεκίνησε πριν 15 χρόνια στον κινηματογράφο Jean Eustache στο Pessac, που πήρε το όνομά του από τον σκηνοθέτη Jean Eustache. Το UNIPOP σημαίνει Université Populaire (Λαϊκό Πανεπιστήμιο), μια υπόδειξη ότι έχει ως στόχο να διευρύνει τις γνώσεις του κοινού μέσω των ταινιών. Στην αρχή, αφορούσε μόνο τον Jean Eustache, αλλά πριν 4 χρόνια εξαπλώθηκε σε μεγαλύτερο εύρος, με περίπου 75 γαλλικούς κινηματογράφους να συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Έτσι, πλέον ονομάζεται UNIPOP από πόλη σε πόλη.

Η ιδέα είναι μάλλον απλή: μια ίδια ταινία προβάλλεται ταυτόχρονα στο Jean Eustache και σε πολλές κινηματογραφικές αίθουσες σε όλη τη Γαλλία και συνοδεύεται από μια μεταδιδόμενη συζήτηση ή συνέντευξη: ενός σκηνοθέτη, ηθοποιού/ηθοποιού, ιστορικού, συγγραφέα, κριτικού κινηματογράφου ή ενός ακαδημαϊκού ειδικού στο θέμα που θίγει η ταινία. Και συνήθως ακολουθείται από μια δημόσια συζήτηση.

Νομίζω ότι αυτή η ιδέα μπορεί να θεωρηθεί ως ένα μοντέλο για την προώθηση μιας ιστορικής, καλλιτεχνικής και λογοτεχνικής λαϊκής κουλτούρας, μέσω της προβολής ταινιών (οι μισές και πλέον από αυτές από την Ευρώπη), που ενισχύεται από συνεντεύξεις καλεσμένων ή θεματικά συνέδρια από ειδικούς ομιλητές.

Mihay Fulger (Ρουμανία)

Ρουμάνικος κινηματογράφος και Netflix

Το Netflix λοιπόν είναι μακράν ο πιο δημοφιλής όμιλος SVOD (Subscription Video on Demand) στην Ευρώπη, όπως και στον κόσμο, όπου έχει σήμερα 282,7 εκατομμύρια συνδρομητές σε περισσότερες από 190 χώρες. Η εταιρεία τονίζει ότι οι υπηρεσίες streaming της δεν είναι διαθέσιμες στην Κίνα, την Κριμαία, τη Βόρεια Κορέα, τη Ρωσία και τη Συρία.

Το Netflix εισήλθε επίσημα στη ρουμανική αγορά τον Ιανουάριο του 2016, όταν η πιο δημοφιλής υπηρεσία streaming on-demand media στον κόσμο επεκτάθηκε σε 130 νέες περιοχές. Εκείνη την εποχή, η πλατφόρμα online streaming ήταν διαθέσιμη μόνο στα αγγλικά. Η υποκορεσμένη τοπική αγορά διέθετε μόνο εννέα υπηρεσίες VOD, συμπεριλαμβανομένων των Voyo, Antena Play, HBO Go και SeeNow. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσίευσε η iSense Solutions, μόνο ένας στους δέκα Ρουμάνους πλήρωνε για online περιεχόμενο βίντεο. Ένα χρόνο αργότερα, τον Μάιο του 2017, το Netflix λάνσαρε μια πλήρως προσαρμοσμένη στην ντόπια αγορά έκδοση της υπηρεσίας του, με χιλιάδες ώρες τηλεοπτικών εκπομπών και ταινιών, υποτιτλισμένων και μεταγλωττισμένων στα ρουμανικά. Στη Ρουμανία, κατά τη διάρκεια των τελευταίων επτά ετών, το Netflix αδειοδότησε σταδιακά έναν αυξανόμενο αριθμό ρουμανικών ταινιών, συχνά συμπεριλαμβανομένων ολόκληρων χαρτοφυλακίων τίτλων που αποκτήθηκαν από τον ίδιο παραγωγό (HiFilm Productions, Libra Films, Mandragora, Mobra Films κ.λπ.). Τον Φεβρουάριο του 2023, ο ιστότοπος Paginademedia.ro (The Media Page) μετρούσε 117 ρουμανικές ταινίες μυθοπλασίας live action που ήταν διαθέσιμες στη βιβλιοθήκη, τίτλοι που κυμαίνονταν από τοπικά blockbusters που δημιουργήθηκαν από influencers, μέχρι ταινίες που επιλέχθηκαν και βραβεύτηκαν στα σημαντικότερα κινηματογραφικά φεστιβάλ (Κάνες, Βερολίνο, Βενετία κ.λπ.). Ο τρέχων κατάλογος του Netflix περιλαμβάνει περισσότερες από 150 ρουμανικές ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους.

Πιστεύω ότι το κύριο εμπόδιο για την ευρύτερη ένταξη του ευρωπαϊκού μη εθνικού κινηματογράφου στο Netflix αντιπροσωπεύεται από το αλγοριθμικό σύστημα συστάσεων.

Nino Shvelidze (Γεωργία)

Ο αγώνας για επιβίωση της κινηματογραφικής αίθουσας στη Γεωργία

Πρώτον, θέλω να εκφράσω την αλληλεγγύη μου στους 400 Γεωργιανούς επαγγελματίες του κινηματογράφου που μποϊκοτάρουν εδώ και δύο χρόνια το Εθνικό Κέντρο Κινηματογράφου της Γεωργίας και την καταστροφική πολιτική του. Συγκεκριμένα, αρνούμαστε τη χρηματοδότηση για την παραγωγή ταινιών, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ, τις ταξιδιωτικές επιχορηγήσεις ή τα εκπαιδευτικά προγράμματα.

Όταν συζητάμε για τον γεωργιανό κινηματογράφο, μιλάμε για μια ιστορία 116 ετών. Η γέννηση του γεωργιανού κινηματογράφου συνδέεται με τραυματικές εμπειρίες και μνήμες, καθώς αναδύθηκε κατά τη διάρκεια της κατοχής, της σοβιετικής κατοχής και της λογοκρισίας. Σε ολόκληρη τη χώρα, υπάρχουν πλέον λίγοι (περίπου 7) κινηματογράφοι, οι οποίοι έχουν όλοι εμπορικούς σκοπούς και υψηλές τιμές εισιτηρίων. Παράλληλα με την εξαφάνιση των κινηματογράφων, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ παρέχουν πλέον τη μόνη ευκαιρία να παρακολουθήσει κανείς δημόσια νέες ταινίες. Παραμένουν λίγοι χώροι όπου μπορεί κανείς να παρακολουθήσει περιστασιακά τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο ή art-house ταινίες.

Τα τελευταία 10 χρόνια, η χώρα μας έχασε δύο από τους κύριους κινηματογράφους της. Για παράδειγμα, ο κινηματογράφος Appolo άνοιξε το 1909 και ήταν ο πρώτος κινηματογράφος σε ολόκληρη τη Γεωργία. Μέχρι σήμερα, είναι ένας από τους παλαιότερους κινηματογράφους στον κόσμο που στέκει ακόμα και έχει διατηρήσει την αρχική του λειτουργία για πάνω από εκατό χρόνια. Το Appolo είναι ένα σημαντικό μνημείο αρχιτεκτονικής καθώς και ένα σημαντικό τεχνούργημα της ιστορίας του γεωργιανού κινηματογράφου. Το 2002, το κτίριο πωλήθηκε σε ιδιώτη. Η ιστορία του αγώνα για την επιβίωση των κινηματογράφων στη Γεωργία αποκαλύπτει ότι ακόμη και οι εγκαταλελειμμένοι κινηματογράφοι έγιναν χώροι γεμάτοι θεατές, όπου εκπρόσωποι διαφορετικών γενεών μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε έναν χώρο και να ανταλλάξουν ιδέες.

Martina Vackova (Τσεχία)

Ο επιμένων νικά: Το φωτεινό παράδειγμα της Τσεχίας και της Σλοβακίας

Κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών τον Μάιο του 2006, οι τσέχικοι και σλοβακικοί κινηματογραφικοί φορείς έκλεισαν το κοινό τους περίπτερο σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το βέτο του Προέδρου Βάτσλαβ Κλάους στην τροποποίηση του τσέχικου νόμου για τον κινηματογράφο. Το Κοινοβούλιο απέτυχε να παρακάμψει το βέτο. Ο Πρόεδρος Κλάους, γνωστός για τον έντονο συντηρητισμό του, ήταν εξαιρετικά καχύποπτος απέναντι στις προσπάθειες των εγχώριων κινηματογραφιστών, θεωρώντας τους οικονομική επιβάρυνση. Ως αποτέλεσμα, οι Τσέχοι πολιτικοί αποφάσισαν να μην αυξήσουν τον προϋπολογισμό του ταμείου υποστήριξης του κινηματογράφου. Σε απάντηση στο βέτο, οι Τσέχοι εκπρόσωποι στις Κάννες προχώρησαν σε δραστικά μέτρα: η τσέχικη σημαία αφαιρέθηκε, το προωθητικό περίπτερο έκλεισε, και τα πανό που διαφήμιζαν τον τσέχικο κινηματογράφο αφαιρέθηκαν. Στη θέση τους, αναρτήθηκε ένα πανό που ανακοίνωνε "τον θάνατο του τσέχικου κινηματογράφου". Αυτή η δραματική διαμαρτυρία αντικατόπτριζε τις συνεχιζόμενες δυσκολίες των Τσέχων και Σλοβάκων κινηματογραφιστών, οι οποίοι αντιμετώπισαν σημαντικές προκλήσεις, ιδιαίτερα μετά την πτώση του κομμουνισμού.

Παρά τις δυσκολίες αυτές, οι Τσέχοι και Σλοβάκοι κινηματογραφιστές κατάφεραν τελικά να εξασφαλίσουν το δικό τους περίπτερο στις Κάννες, αν και χρειάστηκε να παλέψουν σκληρά για την αναγνώρισή τους στην Αγορά του φεστιβάλ των Καννών. Οι επικριτές, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, υποστήριζαν ότι δεν υπήρχε λόγος να δοθεί προτεραιότητα στον τσέχικο κινηματογράφο, αφού ελάχιστες τσέχικες ταινίες εμφανίζονταν στις επίσημες ενότητες του φεστιβάλ. Αυτή η υποτιμητική στάση ενίσχυσε περαιτέρω την αποφασιστικότητα των κινηματογραφιστών να υποστηρίξουν τον κλάδο τους.

Το κλείσιμο του περιπτέρου έλαβε μεγάλη δημοσιότητα στην Τσεχία και οι πολιτικοί συνειδητοποίησαν ότι οι ενώσεις και οι εταιρείες κινηματογραφιστών είναι πολύ καλά οργανωμένες. «Διαμαρτύρονται οι Τσέχοι κινηματογραφιστές!», «Ο Τσέχος πρόεδρος σκοτώνει τον τσεχικό κινηματογράφο», έγραφαν οι τίτλοι όλων των μεγάλων τσεχικών εφημερίδων. Έτσι, οι πολιτικοί υποχώρησαν σύντομα από τις θέσεις τους. Ο τσεχικός κινηματογραφικός νόμος άλλαξε υπό νέα πολιτική αιγίδα έξι χρόνια αργότερα, το 2012, και ξανά φέτος, πάντα υπέρ της τσεχικής κινηματογραφικής παραγωγής, των ξένων παραγωγών και των κινηματογραφικών φεστιβάλ.

Στη Σλοβακία, ο Οπτικοακουστικός Νόμος ψηφίστηκε μόλις το 2015. Τη χρονιά εκείνη ιδρύθηκε το Σλοβακικό Οπτικοακουστικό Ταμείο και από τότε η χρηματοδότηση του σλοβακικού κινηματογράφου παραμένει σταθερή. Ακόμη και με τις τρέχουσες αλλαγές στην πολιτική κατάσταση στη Σλοβακία, κανείς δεν έχει τολμήσει να αγγίξει ακόμη τον σχετικό νόμο, αν και μερικές φορές συζητείται ότι θα ήταν καλό να συγχωνευθούν αρκετά ταμεία πολιτιστικής υποστήριξης σε ένα.

Έχει δημιουργηθεί η βάση για μακροχρόνια και σταθερή χρηματοδότηση του τσεχικού κινηματογράφου. Ο αριθμός των παραγωγών ταινιών έχει αυξηθεί, δεκάδες νέες εταιρείες και κινηματογραφικά φεστιβάλ έχουν ιδρυθεί.

Tonci Valentic (Κροατία)

Η ανάγκη για επαναπροσδιορισμό της κριτικής κινηματογράφου

Φαίνεται ότι η κλασική κινηματογραφική κριτική, η οποία δημοσιεύεται σε εφημερίδες και περιοδικά και περιστασιακά στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, έχει χάσει μέρος (ή το μεγαλύτερο μέρος) της επιρροής της στη σύγχρονη κοινωνία λόγω της ανόδου των νέων μέσων και της αυξανόμενης διασύνδεσης των διαφόρων διαδικτυακών μέσων εν γένει. Παλαιότερα, οι κριτικοί κινηματογράφου δημιουργούσαν και επηρέαζαν επίσης το έργο των κινηματογραφιστών και τα γραπτά τους αποτελούσαν πολιτικές και κοινωνικές παρατηρήσεις που χρησίμευαν ως βάση για συζήτηση. Η κριτική κινηματογράφου πρέπει να επαναπροσδιορίσει τα καθήκοντά της για το μέλλον, πράγμα που σημαίνει ότι πρέπει να στραφεί και πάλι προς το κοινό. Ιδιαίτερα οι νέοι θεατές του κινηματογράφου, οι οποίοι βασίζονται κυρίως στο διαδίκτυο και την τηλεόραση για την ενημέρωσή τους, θα πρέπει να επισκεφθούν ξανά τις εφημερίδες, τα περιοδικά και τους σοβαρούς ιστότοπους για να εμβαθύνουν περισσότερο σε μια ταινία και να αποκτήσουν μια αίσθηση κατεύθυνσης ανάμεσα στην πληθώρα των νέων κυκλοφοριών.

Artur Zaborski (Πολωνία)

Η επιρροή του hatewatching στα έσοδα των ταινιών

Το “F*** Mickiewicz” είναι μια πολωνική ταινία η οποία ρίχνει μια σατιρική ματιά στη σύγχρονη νεανική κουλτούρα μέσα από έναν κωμικό φακό. Η μίξη παράλογου χιούμορ και αμφιλεγόμενου κοινωνικού σχολιασμού της ταινίας ασκεί κριτική στο πώς οι σημερινοί νέοι σχετίζονται με την κληρονομιά της χώρας τους, αμφισβητώντας τόσο την αίσθηση της ταυτότητάς τους όσο και τη σημασία των κλασικών έργων στον σύγχρονο κόσμο. Παρά τις καταδικαστικές κριτικές, η ταινία απέκτησε προβολή. Η αρνητική υποδοχή οδήγησε άθελά της σε αύξηση των προβολών μέσω streaming. Οι θεατές συχνά προσέγγιζαν την ταινία με σκοπό να τη χλευάσουν, ως μέρος της αυξανόμενης τάσης του hatewatching, όπου η εμπειρία της παρακολούθησης κακού περιεχομένου γίνεται από μόνη της απολαυστική. Το “F*** Mickiewicz” χρησιμεύει ως μια σημαντική μελέτη περίπτωσης για τη δύναμη του hatewatching ως φαινόμενο που διαμορφώνει τη σύγχρονη κινηματογραφική κατανάλωση. Δείχνει πώς μια ταινία, χάρη στο γεγονός ότι αποτυγχάνει κριτικά, μπορεί να γίνει επιτυχία μέσω του ρόλου του διαδικτύου στην πρόκληση συζητήσεων και εμπλοκής. Η αυξανόμενη τάση του hatewatching, που τώρα αξιοποιείται για οικονομικό κέρδος, μπορεί να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στον τρόπο με τον οποίο γυρίζονται και προωθούνται οι ταινίες.

Βασίλης Κεχαγιάς (Ελλάδα)

Η σταθερή αφοσίωση της ΠΕΚΚ στα δομικά στοιχεία της κινηματογραφικής εμπειρίας

Η Ένωση Ελλήνων Κριτικών Κινηματογράφου (ΕΕΚΚ) ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια μιας κομβικής στιγμής στην ιστορία του έθνους μας - όταν η Ελλάδα προσπαθούσε να ανοικοδομήσει τους δημοκρατικούς της θεσμούς μετά την πτώση της επταετούς δικτατορίας. Μεταξύ των ιδρυτικών μελών της είναι ο Νίνος Φένεκ Μικελίδης, ο οποίος είναι ο ιδρυτής και Καλλ/κός Διευθυντής μέχρι σήμερα του Πανοράματος Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου. Από την αρχή, η ΠΕΚΚ καθόρισε την ταυτότητά της με σαφήνεια και σκοπό. Το καταστατικό της αντανακλά μια σταθερή δέσμευση στον ευρωπαϊκό κινηματογράφο και στην υποστήριξη των κινηματογραφικών πρωτοποριακών έργων, ανεξάρτητα από την προέλευσή τους. Από την ίδρυσή της, η ένωση υπερασπίστηκε έναν κινηματογράφο που αναδύεται όχι από τις πεπατημένες λεωφόρους του mainstream, αλλά από στενά και προκλητικά μονοπάτια.

Ήταν, βέβαια, χρόνια που κινήματα όπως η Nouvelle Vague, ο ιταλικός κινηματογράφος και η αγγλική αναγέννηση ενός ελεύθερου κινηματογραφικού πνεύματος δεν χρειάζονταν συστάσεις. Η Ρωσία στάθηκε σταθερή με τις μνημειακές μορφές της και την ιδιοφυΐα του Ταρκόφσκι. Η Ουγγαρία εξερεύνησε τα ηθικά της διλήμματα, η Τσεχική Δημοκρατία γιόρτασε τον ελεύθερο κινηματογράφο και η Πολωνία πάλεψε με τη δυαδικότητα του κομμουνισμού και του καθολικισμού. Η Σουηδία έφερε την εσωστρεφή καλλιτεχνία του Μπέργκμαν, η Πορτογαλία κουβαλούσε την κληρονομιά του Μανουέλ ντε Ολιβέιρα και η Ελλάδα πάλευε να διεκδικήσει την ποιητική της φωνή μέσω του Αγγελόπουλου. Όλοι αυτοί πάλεψαν να χαράξουν χώρο απέναντι στα κύματα της κυριαρχίας του Χόλιγουντ. Ακόμη και οι αφρικανικές και οι μικρότερες τριτοκοσμικές παραγωγές πάσχιζαν να συμβαδίσουν με τον εναλλακτικό κινηματογράφο, που καθοδηγούνταν από την Ευρώπη και υποστηριζόταν από Αμερικανούς ανεξάρτητους κινηματογραφιστές.

Η άνοδος της τηλεόρασης, η ευρεία διαθεσιμότητα του προσιτού βίντεο και η πολιτιστική στροφή προς τον συντηρητισμό άρχισαν να κλείνουν τις αίθουσες. Οι κινηματογράφοι που δεν προσπαθούσαν να αποδείξουν την κοινωνική και εθνική τους «ανοχή» βρήκαν χώρο για να ανθίσουν. Στην Ελλάδα, από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 έως την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα, οι μικροδιανομείς γνώρισαν μια χρυσή εποχή, με πρωτεργάτες ανθρώπους όπως ο Γιώργος Τζιότζιος, διανομέας και πρώην μέλος της ΠΕΚΚ. Οι κριτικοί, επίσης, παρακολούθησαν αυτές τις εξελίξεις με την ίδια αισιοδοξία.

Στη συνέχεια ήρθε η πτώση - ο «χειμώνας» του διαδικτύου και η άνοδος της κινηματογραφικής πειρατείας. Οι τεράστιες κινηματογραφικές εταιρείες έχτισαν γρήγορα αμυντικά τείχη για να αντέξουν την επίθεση, αλλά οι μικρότεροι διανομείς παρασύρθηκαν από το ορμητικό ρεύμα. Οι κινηματογραφικές αίθουσες αγωνίστηκαν να επιβιώσουν καθώς η προβολή στο σπίτι γινόταν όλο και πιο δημοφιλής, αυξάνοντας τον αριθμό των θεατών αλλά όχι τα έσοδα των μικρών διανομέων.

Ρομαντικά, η ΠΕΚΚ παραμένει σταθερή στην υποστήριξή της προς τις αίθουσες, τους μικρούς διανομείς και τα φεστιβάλ, μαζί με τη FIPRESCI. Για το σκοπό αυτό, διοργανώνει εκδηλώσεις και προβολές στις αίθουσες του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και συνεργάζεται με μικρούς διανομείς. Για τους κριτικούς είναι καθήκον να υπερασπίζονται τη μοναδική κινηματογραφική εμπειρία της μεγάλης αίθουσας θεάτρου - του χώρου όπου το όνειρο εξακολουθεί να ζει.

Νίνος Μικελίδης (Ελλάδα)

Το ελληνικό ζήτημα και η ανάγκη για έναν νέο σύγχρονο νόμο για τον κινηματογράφο

Το πρόβλημα φυσικά δεν εντοπίζεται μόνο στην έλλειψη αιθουσών, αλλά στη γενική αντιμετώπιση του Ελληνικού κινηματογράφου από το εκάστοτε Υπουργείο Πολιτισμού, από την πλειοψηφία των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών, οδηγώντας τις αίθουσές μας στην εξαφάνιση, παρά τις γενναίες, και δυστυχώς χωρίς υποστήριξη προσπάθειες των επαγγελματιών του κλάδου. Για να διασωθεί ο κινηματογράφος ως τέχνη, μια προοδευτική κυβέρνηση, που ενδιαφέρεται για τον πολιτισμό, χρειάζεται να περάσει έναν νέο, σύγχρονο νόμο για τον κινηματογράφο που θα διασφαλίζει τα παρακάτω:

1. Στοιχειώδης εκπαίδευση: η υποχρεωτική ένταξη μαθημάτων για τον κινηματογράφο στην ύλη όλων των διαφορετικών βαθμίδων της εκπαίδευσης, ώστε να διδαχθούν οι νέοι την ιστορία, την αισθητική και την καλλιτεχνική αξία του σινεμά.

2. Την δημιουργία και υποστήριξη περισσότερων ακαδημιών κινηματογράφου σε όλη την Ελλάδα.

3. Την αποδοτικότερη, και σε ευθυγράμμιση με τις παρούσες ανάγκες της κινηματογραφικής κοινότητας, λειτουργία του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, για την περαιτέρω και αποτελεσματικότερη χρηματοδότηση μικρού και μεγάλου μήκους ταινιών και την παράλληλη ενίσχυση της διανομής τους.

4. Την υποστήριξη και χρηματοδότηση από την πολιτεία των μονών αιθουσών, με την κατάργηση του σχετικού φόρου και την επιδότηση της προβολής Ελληνικών ταινιών.

5. Τη δημιουργία ενός Εθνικού Αρχείου Κινηματογράφου, μια πρόταση που αρχικά υπήρχε σε έναν νόμο επί υπουργίας της Μελίνας Μερκούρη τη δεκαετία του 80, και η οποία δεν υλοποιήθηκε ποτέ λόγω των απαράδεκτων παρεμβάσεων τότε ενός ιδιωτικού Κινηματογραφικού Αρχείου.

6. Την ενίσχυση της ποιοτικής κριτικής κινηματογράφου, μέσω μιας γενικότερης κινηματογραφικής παιδείας.