Βενετία 24: Η "Ήσυχη Ζωή' του Αλέξανδρου Αβρανά και η συσσώρευση παιδικών τραυμάτων

Σύνοψη: O Σεργκέι κι η Ναταλία είναι ένα ζευγάρι Ρώσων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους μετά την στοχοποίηση του πρώτου για την αντικυβερνητική του δράση.

ΣΧΕΤΙΚΑΦεστιβάλ Βενετίας 2024: Τα βραβεία

Μαζί με τις κόρες τους, Αλίνα και Κάτια, αιτούνται άσυλο στη Σουηδία, η μόνιμη παραμονή τους ωστόσο δεν επικυρώνεται και κινδυνεύουν με απέλαση. Λίγο μετά την απόρριψη του αιτήματός τους, η μικρότερη Κάτια πέφτει ανεξήγητα σε κώμα.

Άποψη: Έντεκα χρόνια μετά τη Miss Violence, στο ίδιο φεστιβάλ που τον βράβευσε τότε με τον Αργυρό Λέοντα, ο Αλέξανδρος Αβρανάς ξαναστρέφει τον ψύχραιμο φακό του στην κατακρεούργηση της παιδικής αθωότητας, αυτή τη φορά όχι από μια διαστροφική οικογένεια αλλά από κάτι αρκετά πιο ευρύ: την ασυγκίνητη γραφειοκρατία της μεταναστευτικής πολιτικής μιας ολόκληρης χώρας.

Το «σύνδρομο παιδικής παραίτησης» (child resignation syndrome) που πραγματεύεται το "Quiet life" είναι κάθε άλλο παρά επινοημένο: από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 μέχρι σήμερα, έχει πλήξει εκατοντάδες παιδιά αιτούντων άσυλων, τα οποία πάνω που έδειχναν να προσαρμόζονται στη νέα τους πραγματικότητα, σταματούσαν μυστηριωδώς να μιλάνε, να περπατάνε ή ακόμα και να κρατούν τα μάτια ανοιχτά.

Τα παιδιά αυτά συσσώρευαν τραύματα, από τον συχνότατα βίαιο εκπατρισμό τους έως την επισφάλεια της προσωρινής άδειας παραμονής, κι όταν εν τέλει οι Σουηδοί τους αρνούνταν το προσφυγικό status, υιοθετούσαν ως μηχανισμό άμυνας την ολοκληρωτική αφασία και ακινησία.

Σε μια απόλυτη ευθυγράμμιση φόρμας και περιεχομένου, η ταινία είναι ηθελημένα μουντή, αποστειρωμένη και οριακά μονότονη. Ακριβώς γιατί αποτυπώνει την «ήσυχη ζωή», όχι μόνο επειδή αυτήν βιώνουν τα παιδιά που αποσυνδέονται από την πραγματικότητα αλλά κυρίως γιατί αυτή θέτει ως ιδανικό για τις οικογένειές τους η σουηδική πολιτεία.

Η προηγμένη, «δυτική» χώρα υποδοχής αξιώνει από τους αιτούντες άσυλο πρακτικά την σιωπή, την πειθήνια ακολούθηση των πρωτοκόλλων και την αθόρυβη προσπάθεια ένταξης. Συγχαίρει υποκριτικά την Αλίνα και την Κάτια για τις επιδόσεις τους στην εκμάθηση της γλώσσας και τις εξωσχολικές δραστηριότητες αλλά λίγες σκηνές αργότερα δεν διστάζει να τις περάσει από εξονυχιστική ανάκριση, θεωρώντας πως οι γονείς τους, προκειμένου να πάρουν το άσυλο, ψεύδονται για το βαθμό επικινδυνότητας μιας πιθανής επιστροφής τους στη Ρωσία.

Και κάπου εδώ επανέρχεται μια γνώριμη μα τόσο ισχυρή «αβρανική» εικόνα: όπως η -επίσης ανήλικη- Αγγελική στη Miss Violence, έτσι κι η Κάτια στο Quiet life πέφτει στο έδαφος με κρότο. Η αντίσταση / αντίδραση των κοριτσιών στην σιωπή που επιβάλλεται άνωθεν από μια τυραννική εξουσία (πατρική το 2013, κρατική στο σήμερα) εντελώς ειρωνικά έρχεται μέσα από τον θόρυβο που κάνει η εκούσια απόσυρσή τους από τη ζωή.

Επιβεβαιώνεται έτσι πως, όσο εύκολα κι αν τοποθετείται η ετικέτα του weird στο σινεμά του Αβρανά, οι ταινίες του κατά βάση είναι πολιτικές. Κι αυτή ακριβώς η διάσταση κάνει το Quiet life – και ακόμα περισσότερο την κατακλείδα του – ένα πολύ σημαντικό φιλμ.