Berlinale 2020: "The American sector" - Κριτική

Σύνοψη: Τι δουλειά έχουν η κομμάτια από το Τείχος του Βερολίνου, διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία στις ΗΠΑ; Η Κόρτνεϊ Στίβενς και ο Πάτσο Βέλεζ ταξίδεψαν από τη Νέα Υόρκη μέχρι την Καλιφόρνια, για να βρουν και να κινηματογραφήσουν τι συμβαίνει όταν κομμάτια ιστορίας, κάποτε μέρος ενός συνόλου, βρίσκονται στη χώρα της ελευθερίας και των ευκαιριών.

ΣΧΕΤΙΚΑΜπιλ Νάι: "Ο χαρακτηρισμός εμπορικο είναι μια πολύ όμορφη λέξη"

Γνώμη: Ένα ντοκιμαντέρ που πραγματεύεται τα κομμάτια του Τείχους του Βερολίνου που βρέθηκαν  για διάφορους λόγους στις ΗΠΑ δεν θα μπορούσε παρά να κάνει την παγκόσμια πρεμιέρα του στο 70ο Φεστιβάλ του Βερολίνου, στα πλαίσια της ενότητας προβολών Berlinale Special. Σε ένα κατάμεστο Haus der Berliner, κοινό και δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο, παρακολουθήσαμε αυτό το τόσο ενδιαφέρον εγχείρημα, το οποίο αποδείχθηκε πολύ πιο λυρικό απ’ ό,τι περιμέναμε.

Μακριά από τις γνωστές και δοκιμασμένες φόρμες, το “The American Sector” δεν μπαίνει στον κόπο να εξηγήσει τα τι και πώς του Τείχους και το τι σήμαινε αυτό για τη σύγχρονη ιστορία. Αντ’ αυτού, ξεκινάει παρουσιάζοντάς μας τα διάφορα κομμάτια του, τα οποία βρίσκονται πλέον σε ετερόκλητες τοποθεσίες στις ΗΠΑ, από στρατιωτικές βάσεις μέχρι προεδρικές βιβλιοθήκες και από μουσεία μέχρι τα κεντρικά γραφεία της Microsoft. Κάποια κομμάτια είναι διακοσμημένα με γκράφιτι, κάποια στέκουν ακόμα γυμνά. Άνθρωποι που τα προσπερνούν κάθε μέρα ή τα φροντίζουν καλούνται να μοιραστούν - κάποιοι μπροστά στην κάμερα και κάποιοι όχι - τα συναισθήματα που τους προκαλούν αυτοί οι ογκόλιθοι, ύψους περίπου 3 μέτρων, που μέχρι το 1989, χώριζαν μια πόλη και έναν λαό στα δύο.

Οι διηγήσεις αυτές, ειλικρινείς και ανθρώπινες, σχηματίζουν μια τόσο αβίαστα συνεκτική εικόνα για την κατάσταση των ΗΠΑ σήμερα, που άλλα ντοκιμαντέρ πιο “ακαδημαϊκής” προσέγγισης θα σκότωναν για να δημιουργήσουν. Στο “The American Sector” δεν μιλάνε ιστορικοί, κοινωνιολόγοι ή πολιτικοί. Μιλάνε απλοί άνθρωποι που στέκουν μπροστά σε ένα κομμάτι ιστορίας. Και αυτά που έχουν να πουν λένε πολλά περισσότερα για το παρόν και τη δική τους χώρα και λιγότερο για το παρελθόν ή για τη μεταπολεμική Γερμανία.

Το Τείχος είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τον Ψυχρό Πόλεμο για όλο τον πλανήτη, πόσο μάλλον για τους αμερικάνους, και φυσικά - επειδή η ιστορία πάντα θα γράφεται από τους νικητές - τα διάσπαρτα κομμάτια του δεν φαίνεται να τους προξενούν μεγάλη έκπληξη, όμως τους δίνουν την ευκαιρία να κάνουν εποικοδομητικούς συνειρμούς με την ιστορία των ΗΠΑ, ειδικά με την καταπίεση κοινωνικών ομάδων. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που δύο φοιτήτριες του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, το οποίο εκθέτει ένα κομμάτι του Τείχους σε προνομιακή σημείο στις εγκαταστάσεις του, αναρωτιούνται γιατί στη θέση του δεν είναι ένα μνημείο που να τιμάει τους σκλάβους, οι οποίοι και έχτισαν πολλά από τα κτίρια του πανεπιστημίου που χρησιμοποιούνται ακόμα και σήμερα.

Η απάντηση δεν είναι απλή, αλλά αξίζει να αναλογιστούμε ότι αντίθετα με τους κατοίκους της Δυτικής Γερμανίας, που το αποκαλούσαν “Τείχος της Ντροπής”, οι Αμερικάνοι το αντιμετωπίζουν ως άλλη μια απόδειξη της υπεροχής τους, το οποίο βλέπουμε και στο ντοκιμαντέρ, όταν πλάνα αρχείου από την ιστορική ομιλία του Τζ. Φ. Κένεντι στο Δυτικό Βερολίνο έρχονται σε αντιπαράθεση με ένα ερασιτεχνικό video από τη δεκαετία του ‘80, που δείχνει δύο άτομα να διασχίζουν κολυμπώντας τον ποταμό Σπρέε, για να περάσουν στη Δυτικό Βερολίνο.

Όμως, οι Αμερικάνοι έχουν ένα άλλο τείχος, όλο δικό τους, που κάνει τους μισούς να το περιμένουν με αγωνία και τους άλλους μισούς να ντρέπονται. Το τείχος που έχει υποσχεθεί ο Τραμπ ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Μεξικό δεν κατονομάζεται ποτέ στο “The American Sector”, αλλά λειτουργεί σαν μια αθέατη απειλή, μια υπενθύμιση ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Η Κόρτνεϊ Στίβενς και ο Πάτσο Βέλεζ σοφά αποφάσισαν αυτή την αφαιρετική προσέγγιση, καθώς γλιτώνουν από το να χαρακτηριστεί το δημιούργημά τους στρατευμένο. Αν θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι στρατευμένο προς κάποια κατεύθυνση, το μόνο που αρμόζει είναι ότι το “The American Sector” είναι ένα ντοκιμαντέρ ταγμένο στην ελευθερία των ανθρώπων να πουν τη γνώμη τους, να μοιραστούν την οπτική και την ιστορία τους. Και να αναγνωρίσουν ότι η ιστορία μπορεί και να μην επαναληφθεί, αρκεί να πάρουν θέση απέναντί της.

7,5 / 10

Το 70ο Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται 20 Φεβρουαρίου με 1 Μαρτίου 2020, το MOVE IT βρίσκεται εκεί με την πολυπληθέστερη αποστολή για ελληνικό μέσο και σας μεταφέρει για 10η συνεχή χρονιά όλα όσα συμβαίνουν μέσα και έξω από τις αίθουσες της αγαπημένης μας ευρωπαϊκής πόλης, στο ειδικά διαμορφωμένο section μας.