Σπάικ Λι: "Το κόλπο είναι να μπορείς να αυτοσχεδιάσεις"

Δημοσίευση: 17 Ιουνίου 2018, 13:08

Σχεδόν πριν από 30 χρόνια, ο Spike Lee έχασε το μεγαλύτερο βραβείο του φεστιβάλ των Καννών για το "Do The Right Thing" (και όχι, δεν έχει συγχωρέσει τον πρόεδρο της κριτικής επιτροπής Wim Wenders). Φέτος πήρε την ρεβάνς του με μια νέα πρόκληση για τις φυλετικές σχέσεις - με τον Jordan Peele ως παραγωγό - που κατέστη πιο επείγουσα λόγω του Πρόεδρου, ενός ανθρώπου «που βρίσκεται στην λάθος πλευρά της ιστορίας», όπως τον περιγράφει. Και έφυγε με το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής. Aκολουθεί η συνέντευξη που παραχώρησε στο Hollywood Reporter για το BlacKkKlansman και την παρουσία του στις Κάννες που μας έστειλε η εταιρεία διανομής.

Καθισμένος στο πίσω κάθισμα μιας Escalade στο δρόμο προς το Μπρούκλιν, ο Spike Lee δεν μπορεί παρά να δίνει οδηγίες. «Θα πας από την FDR;» ρωτά ο σκηνοθέτης καθώς ο οδηγός του φεύγει από το αρχοντικό του Lee στην Upper East Side και κατευθύνεται προς το κέντρο.

«Αν ξέρετε πιο σύντομο δρόμο. Εσείς είστε από το Μπρούκλιν», απαντά ο οδηγός.

«Όχι, όχι, από τη Γέφυρα της 59ης οδού», συμφωνεί ο Lee κλείνοντας τα μάτια. Χαρτογραφεί νοερά τη διαδρομή και σκέφτεται την πρωινή κίνηση.  «Εντάξει, πάμε».

Παρότι ο Lee μετακόμισε στο Μανχάταν πριν από 20 χρόνια σχεδόν, διατηρεί ακόμη τα γραφεία της 40 Acres & a Mule στη συνοικία Fort Greene του Μπρούκλιν, όπου έβαλε τις τελευταίες πινελιές στο BlacKkKlansman.

Βασισμένο στα απομνημονεύματα του Ron Stallworth, το BlacKkKlansman επικεντρώνεται σε έναν Αφρο-Αμερικανό αστυνομικό που διείσδυσε στην Κου Κλουξ Κλαν τη δεκαετία του 1970, εξαπάτησε τον Μεγάλο Μάγο Ντέιβιντ Ντουέικ και έγινε επικεφαλής της τοπικής ομάδας του Κολοράντο. Ο John David Washington, γιος του επί τρεις φορές συνεργάτη του Lee Denzel Washington, πρωταγωνιστεί ως Stallworth και ο Adam Driver ενσαρκώνει τον συνεργάτη του στην αστυνομία. Η ταινία της Focus Features υπόσχεται να είναι το πιο καυτό σημείο της Croisette, λόγω της επανεμφάνισης της Κλαν στην ακροδεξιά κινητοποίηση Unite the Right Rally στο Σάρλοτσβιλ το περασμένο καλοκαίρι, που άφησε  μια 32χρονη αντιδιαδηλώτρια, την υπάλληλο δικηγορικού γραφείου Χίδερ Χάιερ, νεκρή.  (Η ταινία θα κυκλοφορήσει στις 10 Αυγούστου, την ημέρα της επετείου ενός έτους από το χάος στο Σάρλοτσβιλ).

Με τζιν μπουφάν, με περισσότερα μπαλώματα από στολή προσκόπου, και ένα ζευγάρι αθλητικά  "Don’t Trip" Nike Cortez του Kendrick Lamar, ο Lee φαίνεται νεότερος από τα 61 του χρόνια. Παραμένει ο πολιτικός προβοκάτορας που χρησιμοποιεί τις ταινίες του για να κάνει διάγνωση της εθνικής κατάστασης, ενώ πιέζει για αλλαγές. Κατηγορεί τον Πρόεδρο Τραμπ για την αναβίωση του νατιβισμού (υπερβολικός εθνικισμός που καλλιεργεί τις φυλετικές διακρίσεις). "Πιστεύω ότι προκαλεί την εμφάνιση αυτών των ανθρώπων, σαν τους λέει « Βγείτε έξω» και προσθέτει: «Ο Πορτοκαλί Παράγοντας αρνήθηκε να αποκηρύξει την Κλαν, τους ακροδεξιούς και τους Ναζί. ‘Υπάρχουν καλοί άνθρωποι και στις δύο πλευρές’. Αυτό θα αναγράφεται στην ταφόπλακά του. Είναι στη λάθος πλευρά της ιστορίας».

«Πρέπει να μπορείς να αυτοσχεδιάσεις», λέει ο Lee. «Αυτό είναι το κόλπο. Αν έχεις μόνο ένα σχέδιο, θα είναι δύσκολο, επειδή πάντα κάτι πάει στραβά».

Αν και η ιστορία του Σάρλοτσβιλ μετράει ήδη τέσσερις δεκαετίες - καθιστώντας το  πραγματικό κομμάτι της περιόδου - το BlacKkKlansman ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ για τα δεδομένα του Χόλιγουντ. Τον Φεβρουάριο του 2017, ο παραγωγός του Get Out, Sean McKittrick, έδωσε στον Jordan Peele ένα αντίτυπο του βιβλίου του Stallworth, που εκδόθηκε το 2014, μαζί με ένα σενάριο του David Rabinowitz και του Charlie Wachtel. Η Universal είχε μόλις κυκλοφορήσει το Get Out, το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Peele, και η ταινία αξίας 4,5 εκατομμυρίων δολαρίων έσπαγε τα ταμεία και τελικά έφτασε τα 255 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως. «Εντυπωσιάστηκα,» λέει ο Peele. «Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι δεν είχα ακούσει ποτέ  γι’ αυτό. Είναι από αυτά τα κομμάτια της πραγματικότητας που σχεδόν είναι κοινωνική σάτιρα. Έτσι, μου έγινε εμμονή η ιστορία».

Ο Peele σκέφτηκε προς στιγμήν να το σκηνοθετήσει ο ίδιος, αλλά αποφάσισε νωρίς ότι χρειαζόταν έναν σκηνοθέτη με διαφορετικό σετ δεξιοτήτων, και ο Lee ήταν στην κορυφή της λίστας του. «Σκέφτηκα το Malcolm X, το Inside Man [και] το 25th Hour, και ο Spike έχει την ικανότητα να παρουσιάζει σωστά την ένταση, να δημιουργεί σωστά τις στιγμές της ελαφρότητας, να περνάει κοινωνικά μηνύματα», προσθέτει ο Peele. Αυτή είναι μια μοναδική ταινία, και ο Spike έχει σφυρηλατήσει ένα δικό του υπο-είδος που θεωρώ ότι είναι κατάλληλο γι' αυτή την ταινία».

O Peele τηλεφώνησε στον Lee και του είπε για την ιστορία. Η αντίδραση του Lee ήταν «Αληθεύει; Επειδή όλοι θυμούνται την επιθεώρηση του Dave Chappelle», όπου ο κωμικός ενσάρκωσε τον Clayton Bigsby, ένα μαύρο, τυφλό μέλος της KKK. Αφού βεβαιώθηκε ότι ήταν πράγματι αληθινή ιστορία, ο Lee και ο συν-συγγραφέας Kevin Willmott ανέπτυξαν τη δική τους προσέγγιση στο υλικό και πέταξαν στο Λος Άντζελες για να συναντηθούν μαζί τους, είπαν «Ας το κάνουμε».

Η προπαραγωγή είχε μόλις αρχίσει όταν ξέσπασε η κατάσταση στο Σάρλοτσβιλ τον Αύγουστο και «η χρονική στιγμή δεν θα μπορούσε να είναι πιο επείγουσα», θυμάται ο Peele. «Η χώρα μόλις έλαβε αυτή την ειρωνική υπενθύμιση ότι ομάδες όπως η KKK είναι ακόμα ενεργές, ακόμα επικίνδυνες και ακόμα γεμάτες μίσος, και αυτή τη στιγμή ενθαρρύνονται».    Ο Peele ήταν τόσο σοκαρισμένος όσο και ο Lee με το σχόλιο του Τραμπ για τις «δυο πλευρές» σχετικά με τα γεγονότα στη Βιρτζίνια. «Ήταν ένα σαφές παράδειγμα της άγνοιας και της διχαστικότητας του προέδρου,», λέει. «Η υπόνοια ότι υπάρχουν καλοί άνθρωποι που κρατούν πυρσούς φωνάζοντας «Οι Εβραίοι δεν θα μας αντικαταστήσουν» και  υποκινώντας τη βία ήταν μια πραγματικά σκοτεινή στιγμή. Είναι πραγματικά λυπηρό».

Στον Τύπο, η ταινία παρουσιάζεται ότι απεικονίζει μια μελανή περίοδο φυλετικού διαχωρισμού της Αμερικής και φαίνεται ότι απευθύνεται μόνο σε ένα περιορισμένο εγχώριο κοινό - τον Αύγουστο, για παράδειγμα, το Ντιτρόιτ, που θα γιόρταζε την επέτειο των εξεγέρσεων του 1967 στο Ντιτρόιτ, ήταν ένα φιάσκο. Είναι επίσης δύσκολο να εκτιμηθεί η ιστορία των ταινιών για την Kλαν ή για τους ακραίους ρατσιστές, δεδομένου ότι υπάρχουν ελάχιστες - το Mississippi Burning του 1988 και το American History X του 1998 έκαναν 35 εκατομμύρια δολάρια και 24 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως αντίστοιχα.

«Όλοι λένε: «Ω, έχει την KKK στον τίτλο. Είναι απλώς ένα αμερικανικό θέμα;» Στην πραγματικότητα, όμως, η ταινία δεν είναι μόνο αυτό. «Αφορά αυτό το είδος μυστικής επιχείρησης», εξηγεί η παραγωγή. «Και το θέμα που θίγεται συμβαίνει παντού στον κόσμο όπου υπάρχουν ακροδεξιές οργανώσεις και ατζέντες. Πιστεύω ότι πολλοί θα τη δουν και θα πουν ότι μπορεί να συσχετιστεί με τη σύγχρονη εποχή και με πολλά μέρη του κόσμου».

Όσο αφορά το κάστινγκ ο Lee έθεσε μια προϋπόθεση: «Φέρτε μου τους καλύτερους ηθοποιούς για τους ρόλους», είπε. Ο John David Washington, ο οποίος πέρασε πρώτος από κάστινγκ, στην πραγματικότητα είχε συνεργαστεί με τον Lee όταν ήταν 6 ετών, όταν ενσάρκωσε έναν σπουδαστή του Harlem με μια ατάκα στο Malcolm X το 1992, όπου πρωταγωνιστούσε ο πατέρας του Denzel.

«Δεν ήξερα καν ότι είχε το τηλέφωνό μου», λέει ο Ουάσιγκτον, 33 ετών. «Μου μίλησε για το βιβλίο. Μου είπε: "Σου το στέλνω. Πού είσαι;" "Είμαι στο Σινσινάτι για τα γυρίσματα της ταινίας Old Man and the Gun", του είπα. "Εντάξει, θα είναι εκεί αύριο, διάβασέ το και μου έκλεισε το τηλέφωνο», λέει ο ηθοποιός γελώντας. Ο Washington υπέγραψε αμέσως.

Όταν συμπεριλαμβάνεις στο κάστινγκ τον Adam Driver, έναν 34χρονο πρώην πεζοναύτη που έχει εξελιχθεί από ηθοποιό τηλεοπτικής σειράς (Girls) σε έναν από τους πιο περιζήτητους νέους ηθοποιούς του Χόλιγουντ χάρη στους ρόλους του "κακού" στις ταινίες The  Force Awakens και The Last Jedi, ήταν ένα θρίαμβος για τον Lee. «Ο Spike είναι σίγουρα επικεφαλής», λέει ο Driver. «Αλλά είναι εξίσου συνεργάσιμος και ανοιχτός, και ξέρεις ακριβώς πού βρίσκεται ανά πάσα στιγμή. Δεν υπάρχει ασάφεια. Δεν υπάρχει κανένα δράμα στα παρασκήνια που να επηρεάζει τα γυρίσματα».

Για την ενσάρκωση του τότε Μεγάλου Μάγου Duke της KKK, ο Lee απευθύνθηκε στον Topher Grace. Τον απασχόλησε το γεγονός ότι ένας καλλιτέχνης με τόσο ευγενές παρουσιαστικό θα προσωποποιούσε τον διαβόητο ηγέτη της Kλαν; «Όχι», απαντά ο Lee: «Έπρεπε να βρούμε έναν ηθοποιό που θα κατανοούσε το ρόλο. Δεν συζητήσαμε καν πώς θα τον προσέγγιζε, του είχα εμπιστοσύνη. Είναι υπέροχο να βλέπεις ανθρώπους να κάνουν κάτι για το οποίο δεν φημίζονται».

Ο Lee σημειώνει ότι η ημερομηνία κυκλοφορίας του BlacKkKlansman στις 10 Αυγούστου συμπίπτει επίσης με την έναρξη της δίκης του 20χρονου James Fields του νεώτερου, στον οποίο αναφέρεται ως «ο μαλάκας ψυχοπαθής που επιτέθηκε με το αυτοκίνητό σε ένα δρόμο γεμάτο κόσμο και  σκότωσε τη Χίδερ Χάιερ". (Ο Lee λέει ότι επικοινωνεί τακτικά με τη μητέρα της Χάιερ, τη Σούζαν Μπρο). Η Focus σχεδιάζει μια ισχυρή διεθνή κυκλοφορία και ο Lee λέει ότι η επιτυχία του Black Panther θα αποδειχθεί σημαντική για ταινίες όπως το BlacKkKlansman επειδή έχει εξαλείψει την μακρόχρονη παραδοχή ότι οι λεγόμενες μαύρες ταινίες δεν ταξιδεύουν σε ξένα εδάφη.

Μη χαρακτηρίσετε το BlacKkKlansman ως μια παρεΐστικη κωμωδία, όπως έκανε ένας συγγραφέας μετά την προβολή μερικών πλάνων στο CinemaCon τον Απρίλιο. «Φρικτό», χαρακτηρίζει ο Lee τον χαρακτηρισμό. «Οι άνθρωποι εξακολουθούν να δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ χιούμορ και κωμωδίας, δεν κάνω κωμωδία, κανείς δεν γλιστράει σε μια φλούδα μπανάνας [στις ταινίες μου]. Μπορεί να υπάρξουν χιουμοριστικές στιγμές που θίγουν πολύ σοβαρά θέματα. Επειδή έχεις το χιούμορ που θα κάνει τους ανθρώπους να γελάσουν, δεν σημαίνει ότι είναι κωμωδία».

Άννα Μαρία Χατζηστυλιανού
Αfterwords

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos