"Χώρα σε βλέπω": Μια δεύτερη ζωή σε σπουδαίες ταινίες

Με επιτυχία ολοκληρώθηκε χθες η πενθήμερη δράση του προγράμματος «ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ» στον ιδιαίτερο χώρο της Πειραιώς 260, όπου φιλοξενείται το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Στο διάστημα αυτό προβλήθηκαν σπάνιες και σημαντικές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου όπως η «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού σε νέες αποκατεστημένες ψηφιακές κόπιες (DCP), που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος «ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ», αλλά και ταινίες όπως «Οι Βοσκοί» του Νίκου Παπατάκη, που αν και υπήρχαν σε αποκατεστημένα ψηφιακά αντίγραφα στο εξωτερικό, δεν είχαν παιχτεί ποτέ στην Ελλάδα.

ΣΧΕΤΙΚΑΒραβεία Ιρις 2024: Οι Υποψηφιότητες

Στην χθεσινή εκδήλωση πραγματοποιήθηκε μια δημόσια συζήτηση από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου(ΕΑΚ) προκειμένου να παρουσιαστεί το πρόγραμμα «ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ», αλλά και να ξεκινήσει ένας ανοιχτός διάλογος για το φλέγον αυτό ζήτημα των αποκαταστάσεων των παλιότερων ελληνικών ταινιών. Την αρχική εισήγηση πραγματοποίησαν τα μέλη από το ΔΣ της ΕΑΚ: Ελένη Κοσσυφίδου (παραγωγός), Σίμος Σαρκετζής (Διευθυντής Φωτογραφίας), Σύλλας Τζουμέρκας (σκηνοθέτης), Γιώργος Τσεμπερόπουλος (σκηνοθέτης/παραγωγός), Ελίνα Ψύκου (σκηνοθέτις/παραγωγός) και η Γενική Διευθύντρια της ΕΑΚ Φαίδρα Βόκαλ, ενώ στο κοινό παρευρέθηκαν και εκπρόσωποι του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων, του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κ.α.

Η συζήτηση κινήθηκε γύρω από την αναγκαιότητα της αποκατάστασης και ψηφιοποίησης πολλών ελληνικών ταινιών, αρκετές εκ των οποίων, λόγω κακών συνθηκών αποθήκευσης και συντήρησης, μπορεί να έχουν και λιγότερα από 2 χρόνια ζωής ακόμα. Φυσικά μια τέτοια επιτακτική ανάγκη βρήκε όλους του συνομιλητές σύμφωνους και ανέδειξε την σημασία μιας συνολικής προσπάθειας που πρέπει να γίνει από όλους του κινηματογραφικούς φορείς της Ελλάδας. Το σημαντικότερο όμως κομμάτι της συζήτησης προέκυψε όταν αναφέρθηκε το μερίδιο ευθύνης που φέρει για αυτή την υπόθεση και η πολιτεία.

Αν και φυσικά οι ταινίες αποτελούν «εμπορικά προϊόντα» τα δικαιώματα των οποίων μπορούν να «εκμεταλλευτούν» για εμπορικούς λόγους παραγωγοί και εταιρείες διανομής, ας μην ξεχνάμε ότι πολλές ταινίες αποτελούν ταυτόχρονα και κομμάτι της πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας. Όπως ακριβώς δεν πρέπει να αφήνεται στο έλεος του κάθε ιδιώτη ένα διατηρητέο μνημείο ή ένας αρχαιολογικός χώρος, έτσι ακριβώς και μια ταινία του ελληνικού κινηματογράφου πρέπει να προστατεύεται από τον νόμο και από τις δράσεις της πολιτείας για την καλύτερη διατήρηση και εξασφάλιση της.

Η Γενική Διευθύντρια της ΕΑΚ, Φαίδρα Βόκαλη, μίλησε για τις περίπλοκες διαδικασίες που απαιτήθηκαν για την υλοποίηση του προγράμματος, την επίπονη «ντεντεκτιβική σχεδόν» ανεύρεση των υλικών και στη συνέχεια την επεξεργασία τους από εξειδικευμένους επαγγελματίες, πάντα με σεβασμό στους δημιουργούς και το αρχικό τους όραμα. Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος, σκηνοθέτης και Πρόεδρος της ΕΑΚ, έκανε λόγο για μια δράση «που τιμά τον τίτλο της», στρέφοντας το βλέμμα όχι απλά στις ταινίες αλλά και στα κοινά σημεία ανάμεσά τους, όπως «στη χώρα του Δαμιανού και τη χώρα του Γιάνναρη». Ολοκλήρωσε την αρχική του εισήγηση τονίζοντας τη σημασία κινητοποίησης και στήριξης τόσο από τους σχετικούς φορείς όσο και τους ίδιους τους κινηματογραφιστές. Την ίδια ανάγκη για συνέργειες και κοινή δράση εξέφρασε η παραγωγός Ελένη Κοσσυφίδου, ενώ ο διευθυντής φωτογραφίας Σίμος Σαρκετζής επεσήμανε ότι τώρα είναι η στιγμή να οριστεί ο τρόπος και οι συντεταγμένες με τους οποίους θα διασωθεί η κινηματογραφική μας ιστορία.

Το επείγον της διαδικασίας της διάσωσης επανήλθε ξανά και ξανά κατά τη διάρκεια της συζήτησης, με τον σκηνοθέτη Σύλλα Τζουμέρκα να απεύχεται «να είμαστε η γενιά στα χέρια της οποίας κάποιες ταινίες θα χαθούν». Δε θα έπρεπε βέβαια να νοείται διάσωση χωρίς σεβασμό στο πρωτογενές υλικό και στο final cut, όπως τόνισε και η σκηνοθέτης, παραγωγός και αντιπρόεδρος της ΕΑΚ, Ελίνα Ψύκου, αναφερόμενη σε τραγικές παρατυπίες που έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν, και που δεν σέβονται και δεν προστατεύουν το «ηθικό δικαίωμα» των δημιουργών πάνω στο έργο τους, δικαίωμα που υπάρχει φυσικά και μετά το θάνατο τους.

Το κλείσιμο του εξαιρετικού αυτού πενθήμερου, έκανε ο «Θίασος» του Θεόδωρου Αγγελόπουλου σε νέα αποκατεστημένη ψηφιακή μορφή, σε μια προβολή που πραγματικά προκάλεσε βαθιά συγκίνηση. Το παρόν έδωσαν μάλιστα και συντελεστές της ταινίας όπως ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης.

Τα νέα ψηφιακά αντίγραφα δίνουν κυριολεκτικά μια δεύτερη ζωή σε αυτές τις τόσο σημαντικές ταινίες, όπως είναι ο «Θίασος» του Αγγελόπουλου, καθώς όχι μόνο εξασφαλίζουν την διατήρηση και επιβίωση τους στον χρόνο, αλλά καθιστούν και πολύ πιο εύκολη την διάδοση και προβολή αυτών των ταινιών στους παλιούς αλλά και νέους θεατές, που δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να δουν αυτές τις ταινίες στην μεγάλη οθόνη και μάλιστα σε μια τέτοια ποιότητα. Ελπίζουμε το πρόγραμμα της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, «ΧΩΡΑ, ΣΕ ΒΛΕΠΩ», να συνεχίσει το σημαντικό αυτό έργο στου ίδιους ρυθμούς και φυσικά αναμένουμε και την δημιουργία επιπλέον δράσεων με τον ίδιο σκοπό.

Γιώργος Τόγιας