Siberian education

Μια παραβολή για τα ιδανικά της ζωής

Ο Γκαμπριέλε Σαλβατόρες (του Mediterraneo (1991) με τη Βάνα Μπάρμπα σε ένδοξες στιγμές), μετά από κάποια ντοκυμανταίρ και μικρού μήκους των τελευταίων ετών, επέστρεψε δυναμικά με μια ταινία, μαχαίρι στο κόκκαλο. Βασίζεται στο ομότιτλο και πολύκροτο βιβλίο (‘Σιβηρική Αγωγή’ στα Eλληνικά) του Νικολάι Λίλιν και μνημονεύει τη ζωή σε ένα γκέτο εγκληματιών στο Σοβιετικό καθεστώς, κυριαρχούμενο από έναν κώδικα αξιών πολύ πιο ορθολογικό από αυτό των ‘καθεστωτικών’ ανθρώπων, που πιστεύουν σε αλλουνού παππά ευαγγέλιο, είναι πιο θρήσκοι και από τους θρήσκους και αποτυπώνουν τη ζωή τους με μελάνι επάνω στα σώματά τους για πάντα.

Σε αυτή τη χώρα του ποτέ, τη λεγόμενη Υπερδνειστερία, μια περιοχή της πρώην ΕΣΣΔ που διακήρυξε την ανεξαρτησία της το 1990, χωρίς ωστόσο να αναγνωριστεί από κανένα κράτος και όπου βάσει του κώδικα αξιών των Ούρκα που τη διοικούν, τα παιδιά μαθαίνουν να μεγαλώνουν ως τίμιοι εγκληματίες. O Kolima και ο Gagarin μεγαλώνουν υπό την επίβλεψη του παππού Κούτσια και κάτω από αυστηρές αρχές ενός πατριαρχικού και ηθικού κατά τα άλλα καθεστώτος. Μαθαίνουν να σέβονται τους αδύναμους, να έχουν αλληλεγγύη, να γράφουν στο σώμα τους την ιστορία και τα ιδανικά τους, αλλά και να περιφρονούν την αστυνομία, τις τράπεζες, τους εμπόρους ναρκωτικών και τους δανειστές χρήματος. Παράλληλα δοκιμάζονται. Συναισθηματικά. Ηθικά. Εσωτερικά και εξωτερικά.

Μια μικρογραφία της σημερινής κοινωνίας, μια παραβολή για τη ζωή, τα ιδανικά, το ήθος, την αξιοπρέπεια, τον ιδεαλισμό και το πώς η φυλακή και ο κάθε είδους σωφρονισμός μπορεί να αλλάξει τον άνθρωπο. Η ταινία μπορεί να έχει ορισμένες ατέλειες, σε μερικά σημεία ο θεατής μπορεί να μπερδεύεται και το μεγαλύτερο μειονέκτημα της ταινίας να είναι οι αστείες wanna be ‘Ρώσικες’ προφορές, ωστόσο τα καλογυρισμένα πλάνα, η εξαιρετική φωτογραφία, το σάουντρακ αλλά και οι καταλυτική ερμηνεία του Τζον Μάλκοβιτς ως ‘παππού Κούτσια’ σχεδόν σε καθηλώνουν.

Μια ταινία –που έχει εσάνς από ‘Eastern Promises’ του Ντέιβιντ Κρόνενμπερκ και ‘έξυπνες’ σκηνές αναφοράς σε ταινίες όπως ο ‘Νονός’ και ‘Το κουρδιστό πορτοκάλι’, γεμάτη συνειρμούς (ακόμα και η χρήση του περιστεριού από τον Σαλβατόρες από άποψη σημειολογίας δε μπορεί να θεωρηθεί τυχαία), συμβολική που λειτουργεί ως μια επίκαιρη παραβολή για τη σύγχρονη κοινωνία και το Γολγοθά των ανθρώπων αυτής της γης , αλλά και για την κρίση του κώδικα αξιών στις δεινές εποχές που διανύουμε.

Ειρήνη Κατσαρά