Berlinale 16 - "Αlone in Berlin": Μια μικρή πράξη αντίστασης μπορεί να αλλάξει ολόκληρο τον κόσμο (σου)

Βερολίνο, Ιούνιος 1940. Ενώ οι Ναζί πανηγυρίζουν την κατάκτηση της Γαλλίας, ο Όττο και η Άννα, ένα ζευγάρι της εργατικής τάξης που ζει σε ένα άθλιο διαμέρισμα, βυθίζονται στη θλίψη, όταν μαθαίνουν πως το μοναχοπαίδι τους σκοτώθηκε στο μέτωπο. Η απώλεια μεταμορφώνεται σε μια απίστευτη πράξη αντίστασης. Αρχίζουν να πετάνε ανώνυμες καρτ ποστάλ στην πόλη, με συνθήματα κατά του Χίτλερ και του ναζιστικού καθεστώτος, που υποστήριζαν με θέρμη μέχρι πρότινος. Η ριψοκίνδυνη καμπάνιά τους προσελκύει την προσοχή ενός επιθεωρητή και έτσι ξεκινά το επικίνδυνο παιχνίδι της γάτας.

Το "Alone in Berlin" είναι η τρίτη μεγάλου μήκους ταινία του συμπαθέστατου σκηνοθέτη Vincent Perez, που πρωτογνωρίσαμε ως ηθοποιό τη δεκαετία του '90. Μια σοβαρή και φιλόδοξη διεθνής παραγωγή, βασισμένη σε αληθινή ιστορία, όπως περιγράφεται στο μπεστ-σέλερ μυθιστόρημα του Χανς Φαλλάντα, το οποίο γράφτηκε ακριβώς μετά τον πόλεμο και έχει μάλιστα χαρακτηριστεί από τον Πρίμο Λέβι ως «το σπουδαιότερο βιβλίο που γράφτηκε ποτέ για την Γερμανική Αντίσταση κατά των Ναζί».

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

Ο σκηνοθέτης και συν-σεναριογράφος Vincent Perez, οι πρωταγωνιστές Emma Thompson, Brendan Gleeson, Daniel Brühl, Mikael Persbrandt, και εκπρόσωποι της παραγωγής συμμετείχαν στο πάνελ της Συνέντευξης Τύπου, λίγες ώρες πριν την επίσημη παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας.

Ένα από τα θέματα που απασχόλησαν το κοινό της αίθουσας ήταν η χρήση της αγγλικής γλώσσας, η οποία φάνηκε να ξένισε κάποιους. Ο Περέζ υπερασπίστηκε την επιλογή του με δύο επιχειρήματα: καταρχάς, πρόκειται για μια ευρωπαϊκή ταινία, που στοχεύει να ταξιδέψει σε διεθνείς αγορές, οπότε τα αγγλικά ήταν η λογική και φυσική επιλογή. Δεύτερος και ουσιαστικότερος λόγος, η ίδια η θεματολογία της ταινίας. Μπορεί μεν να διαδραματίζεται στο Βερολίνο κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τα θέματα που αγγίζει όμως αφορούν όλους τους Ευρωπαίους, σήμερα ακόμα περισσότερο από ποτέ.

Η κινηματόγραφιση της ταινίας στηρίχθηκε σε έναν ισορροπημένο συνδυασμό αισθητικών κριτηρίων και ρεαλιστικής απεικόνισης, αντλώντας έμπνευση από τον ιταλικό νεορεαλισμό, καθώς και από κλασικές γερμανικές ή και ρωσικές ταινίες. Η Τόμσον προσέθεσε πως ο Περέζ έκανε πολύ προσεκτική δουλειά, πατώντας γερά στην πρώτη ύλη, ενώ διαθέτει το τέλειο βαρόμετρο στην επιτυχημένη εναλλαγή των συναισθημάτων, που εκφράζονται ακόμα και μέσα από μικρές χειρονομίες.

Περιστρέφεται κυρίως γύρω από τη σχέση και τις αποφάσεις ενός μεσήλικου ζευγαριού της εργατικής τάξης, δίνοντας έμφαση στα συναισθήματά τους. Είναι τελικά το πορτραίτο ενός γάμου που ξαναγεννιέται σαν τον φοίνικα μέσα από τις στάχτες. Η πολυκατοικία στην οποία μένουν είναι αναπόφευκτα ένας μικρόκοσμος της γερμανικής κοινωνίας, με αυθεντικές λεπτομέρειες της καθημερινότητας στην πόλη.

Η απεικόνιση μιας τόσο ταραχώδους εποχής είναι σήμερα ιδιαίτερα επίκαιρη, με την άνοδο του νεο-ναζισμού, τις ποικίλες μορφές ρατσισμού, τις πολιτικές ανακατατάξεις που προκαλούν τα κύματα μεταναστών και προσφύγων. Ευκαιρία να μοιραστούμε την αλήθεια και να ξεπεράσουμε την πολιτική του μίσους, όπως επεσήμανε ο Γκλίσον. Μια τέτοια ταινία που έχει να κάνει με την ενοχή, λειτουργεί και ως θεραπευτική διαδικασία και αποπειράται να δώσει απαντήσεις, που εξακολουθούν να έχουν νόημα και βαρύτητα.

Ο ρόλος του Ντάνιελ Μπρουλ είναι εξίσου ενδιαφέρων, αφού αναπτύσσεται σταδιακά, εκφράζοντας μια μεγάλη γκάμα συναισθημάτων: από την πίστη και αφοσίωση, φτάνει στον φόβο και την απόγνωση, σε σημείο που αρχίζει να εγκαταλείπει τις πεποιθήσεις του, να μισεί τους Ναζί, να χάνει τον εαυτό του. Και στο τέλος, να κάνει με τον τρόπο του το σωστό. Και όπως πολύ εύστοχα επεσήμανε η Έμα Τόμσον, αυτό που μετράει είναι το πως πεθαίνουμε, και το “να πεθάνω ήσυχος” είναι μάλλον το ζητούμενο.

Δεν έλειψαν και οι πολιτικής φύσης ερωτήσεις, κυρίως προς την 'μεγάλη κυρία' Έμα Τόμσον, η οποία δήλωσε ότι αισθάνεται 100% Ευρωπαία, και ότι τάσσεται σαφώς κατά της αποχώρησης της Μ. Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΚΡΙΤΙΚΗ

Δίχως άλλο, η αληθινή αυτή ιστορία διαθέτει δύναμη και ρεαλισμό, και οι έξοχοι πρωταγωνιστές την υποστηρίζουν μετρημένα και με την απαραίτητη διακριτική ένταση και σοβαρότητα. Ο θάνατος του στρατιώτη γιου είναι το καταλυτικό γεγονός, όμως δεν καταφέρνουμε να κατανοήσουμε την έναρξη της πρωτότυπης αντιστασιακής τους καμπάνιας, κάτι σαν free press, από τη μια μέρα στην άλλη. Προφανώς θα υπέβοσκε η αντιναζιστική διάθεση, αλλά δεν έχουμε την ευκαιρία να την δικαιολογήσουμε στην πλήρη έκτασή της. Οι δεύτεροι ρόλοι και περιφερειακοί χαρακτήρες συνθέτουν μεν την 'γραφική' μικρογραφία της γερμανικής κοινωνίας, δεν είναι όμως όσο καλοδουλεμένοι και ενδιαφέροντες για να μας κρατήσουν την προσοχή. Λεπτομέρειες, χειρονομίες, βλέμματα, δίνουν τον τόνο, δεν κατορθώνουν όμως να χρωματίσουν αρκετά την εξέλιξη της ιστορίας. Δεν παύει βέβαια το ίδιο το θέμα να μας ιντριγκάρει, και μέσα από το ιστορικό πρίσμα, μας δίνει 'food for thought' για τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τις τρέχουσες κοινωνικές και πολιτικές ζυμώσεις στην Ευρώπη.

5,5 / 10

Γιόλα Χριστούλα (φωτό: Βίκυ Μοσχονησιώτου)

Το Φεστιβάλ του Βερολίνου διεξάγεται 11-21 Φεβρουαρίου 2016 και το MOVE IT βρίσκεται στην γερμανική πόλη με τους περισσότερους διαπιστευμένους δημοσιογράφους από κάθε άλλο ελληνικό μέσο, με σκοπό να σας μεταφέρει ότι άξιο σχολιασμού θα συμβεί εντός και εκτός των κινηματογραφικών αιθουσών, με live ανταποκρίσεις, κριτικές, θέματα, συνεντεύξεις.