Τελευταίο ταξίδι

Το 1935 ο Νίκος Καζαντζάκης επιβιβάστηκε στο πλοίο Κασίμα Μαρού με προορισμό την Ιαπωνία. Είκοσι χρόνια αργότερα, μετά το πέρας ενός ιδιαίτερα τραυματικού για την χώρα Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, επέστρεψε με την σύζυγό του Ελένη πραγματοποιώντας αυτό που έμελλε να αποτελέσει το «Τελευταίο Ταξίδι» του, καθώς η ασιατική γρίπη την οποία κόλλησε στη διάρκεια οδήγησε στον θάνατό του το 1957.

Τα κείμενα αυτών των ταξιδιών, ενδεικτικά μιας βαθιάς και καθοριστικής επίδρασης στην προσωπικότητα του συγγραφέα, ζωντανεύουν στο ντοκιμαντέρ του Άρη Χατζηστεφάνου που κέρδισε το βραβείο της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) για την καλύτερη ελληνική ταινία στο 24ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

«Ξεκίνησα για την Ιαπωνία, ξέροντας μόνο δυο γιαπωνέζικες λέξεις για να συνεννοηθώ μαζί της: “σάκουρα” που θα πει “ανθός της κερασιάς” και “κοκόρο” που θα πει “καρδιά”».

Με τη χαρακτηριστική φωνή του Γιάννη Αγγελάκα (ενώ ακούμε και την Όλια Λαζαρίδου ως την γυναίκα του Ελένη), οι σκέψεις του Καζαντζάκη ενώνονται με το σημερινό Ιαπωνικό τοπίο, αποτελώντας έναν αιχμηρό και παραστατικό κοινωνικό σχολιασμό, που με αφορμή την χώρα της σάκουρα καταλήγει να αφορά όλο τον σύγχρονο κόσμο. Εκμοντερνισμός και βιομηχανία, καπιταλιστική παραγωγή και εκμετάλλευση της εργασίας, η θέση και το αναλώσιμο της γυναικείας ύπαρξης είναι μερικές από τις ιδέες που διατρέχουν τον νου του συγγραφέα, καθώς περιδιαβαίνει τις πόλεις του Τόκυο, του Κιότο, του Κόμπε, της Οσάκα.

Εύστοχος διανοητής κα αισθαντικός παρατηρητής, τον ακολουθούμε ανάμεσα σε ανθισμένες κερασιές, σοκάκια, φανάρια και γκέισες, μέσα από τα ασπρόμαυρα σύγχρονα πλάνα του Χατζηστεφάνου, που εναλλάσσονται με την επικαιρότητα του σήμερα και τα γεγονότα του παρελθόντος, με εικόνες anime και σκηνές από βιντεοπαιχνίδια, αποτυπώνοντας με ποιητικότητα και ζωντάνια την αέναη πάλη μεταξύ παράδοσης και πολιτισμικής εξέλιξης.

Το χθες και το σήμερα μπλέκονται με μαεστρία και ευαισθησία ενώ παράλληλα γνωρίζουμε ξανά τον αιρετικό και αντιφατικό συγγραφέα, ερχόμενοι σε επαφή με την ντροπή, τον πουριτανισμό, τον θαυμασμό του για τις αντιθέσεις της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου.

Όλα τα στοιχεία με τα οποία δομεί αυτά τα ιδιαίτερα απομνημονεύματα ο δημιουργός τους, από την βαθιά, γρατζουνιστή φωνή της αφήγησης του Αγγελάκα, το μοντάζ του Άρη Τριανταφύλλου, την μουσική του RSN, λειτουργούν άψογα, δημιουργώντας σε διάρκεια λίγο μικρότερη της μιας ώρας ένα οπτικό ταξίδι στην μοντέρνα Ιαπωνία και ένα διανοητικό και συναισθηματικό αποτέλεσμα που ευχαριστιόμαστε με ευκολία.