Φωτιά στην θάλασσα

Η νέα ταινία του βραβευμένου κινηματογραφιστή Τζιανφράνκο Ρόσι δεν είναι απλά ένα ντοκιμαντέρ. Είναι μια γροθιά στο στομάχι. Η κάμερα του παρακολουθεί το ριψοκίνδυνο ταξίδι των μεταναστών από την Αφρική προς το μικρό νησί Λαμπεδούσα, νότια της Σικελίας και παρουσιάζει απογυμνωμένη την φαινομενικά ήρεμη καθημερινότητα των κάτοικων.

Το πολυεπίπεδο αυτό δημιούργημα ξεκινάει με μια αναφορά σε αριθμούς: τα τελευταία 20 χρόνια 15 χιλιάδες άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στο πέρασμα από τη Αφρική προς το μικρο νησί. Και καθώς παρακολουθούμε τα υποβρύχια πλάνα του ντόπιου ψαροτουφεκά ξέρουμε ότι τα φαντάσματα τους είναι εκεί. Το μεγαλύτερο μέρος ιστορίας που θέλει να αφηγηθεί ο Ρόσι το βλέπουμε μέσα από τα αθώα μάτια του μικρού Σάμιουελ. Δημιουργεί έτσι ένα πολύ λεπτό συναισθηματικό νήμα ανάμεσα στους κατοίκους και τους πρόσφυγες και μέσα από το χιούμορ του μικρού ισορροπεί την ένταση. Δεν παραλείπει τη σκληρότητα της μετακίνησης ενός πρόσφυγα, είτε μέσα από την αφήγηση περιστατικών του γιατρού, είτε από τη φωνή στο vhf του λιμεναρχείου αλλά και με σκληρά πλάνα. Το σαφές μήνυμα μεταφέρεται με τα λόγια του γιατρού: "Είναι ευθύνη όλων μας να κάνουμε κάτι για αυτούς τους ανθρώπους". Ο Ρόσι δεν αφήνει τρίτους να πούν την ιστορία των προσφύγων, την λένε οι εικόνες και την λένε οι ίδιοι μέσα από ψαλμούς που εξιστορούν το ταξίδι τους.

Εξαιρετικά εφευρετικό είναι το μοντάζ του Γιάκομπο Κουάντρι. Σκηνές της ήρεμης ζωής εναλλάσσονται με σκηνές απόγνωσης δημιουργώντας μια ευαίσθητη συμμετρία, ενώ πολλές φορές η μετάβαση είναι νοητική. Το μεταλλικό χρώμα της αγριεμένης θάλασσας χτίζει στην απόγνωση ενώ πλάνα της νηνεμίας χρησιμεύουν σα κυματοθραύστης της.

Η μουσική επένδυση δε λείπει αλλά όχι ως χαλί στη σκηνή. Παραγωγός τοπικού ραδιοφώνου μας επιλέγει τα κομμάτια και δέχεται την αφιέρωση της θείας Μαρίας προς τον γιο της για το κομμάτι 'Fuoco a mare', με την ευχή να καλμάρει η θάλασσα για να βγουν οι ψαράδες στις βάρκες.

Το Fuocoammare ( Φωτιά στη θάλασσα ) προβλήθηκε στα πλαίσια του διαγωνιστικού τμήματος του φεστιβάλ Βερολίνου και τα 108 λεπτά του συμπυκνώνουν ότι συμβαίνει και στο νησί της Λέσβου όταν σβήνουν τα φώτα. 

Σύνοψη: Ο Σαμουέλε είναι 12 χρονών και ζει σε ένα νησί στη μέση της θάλασσας. Πηγαίνει στο σχολείο, του αρέσει να ρίχνει με τη σφεντόνα του και να κυνηγά. Προτιμά να παίζει στη γη παρόλο που τα πάντα γύρω του αναφέρονται στη θάλασσα και τους άνδρες, γυναίκες και παιδιά που επιχειρούν να τη διασχίσουν, για να φτάσουν στο νησί του. Αλλά το τελευταίο δεν είναι ένα οποιοδήποτε νησί, το όνομα του είναι Λαμπεντούζα και αποτελεί το πιο συμβολικό σύνορο της Ευρώπης, το οποίο διασχίζουν χιλιάδες άνθρωποι τα τελευταία είκοσι χρόνια, σε αναζήτηση ελευθερίας.