EO

Σύνοψη: Όταν το τσίρκο στο οποίο είχε περάσει όλη τη του ζωή κλείνει, ο γάιδαρος EO θα βρεθεί στα πιο απροσδόκητα μέρη και θα γίνει μάρτυρας καταστάσεων που φανερώνουν τις καλύτερες και τις χειρότερες πτυχές της σχέσης μεταξύ ανθρώπου και φύσης.

Γνώμη:  Για να παραφράσουμε τον Οδυσσέα Ελύτη, εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι, ένα καράβι… κι ένας γάιδαρος. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις. Κι αν ένας γάιδαρος δεν είναι αρκετός για να ανασυνθέσεις τη χώρα μας, αποδεικνύεται υπεραρκετός για να φτιαχτεί μια ταινία.

Κάτι τέτοιο φαίνεται να σκέφτηκε ο θρυλικός Πολωνός σκηνοθέτης και σεναριογράφος Γέρζι Σκολιμόφσκι, ο οποίο επέλεξε ως κυριολεκτικό όχημα του νέου του πονήματος, ένα αξιολάτρευτο τετράποδο, τον ΕΟ. Αυτή η επιλογή του δεν συνιστά κάποια πρωτοτυπία, καθώς ήταν ο Ρομπέρ Μπρεσόν ο πρώτος που είδε το κινηματογραφικό potential στο πρόσωπο και την υγρή ματιά ενός γαϊδουριού, με το «Στην Τύχη ο Μπαλταζάρ» του 1966. Κι εκεί που ο Μπρεσόν έφτιαξε μια θρησκευτικής υφής ταινία, χαρίζοντας στον Μπαλταζάρ του μια μεσσιανική πτυχή, ο Σκολιμόφσκι επιλέγει να μην καταπιαστεί με ζητήματα πνευματικότητας, αλλά να μας βάλει να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του EO.

Η άψογα φωτογραφημένη οδύσσεια του EO είναι γεμάτη από στιγμές σπουδαίας ομορφιάς και αβάσταχτης φρίκης. Ο EO αποδεικνύεται ένας ιδανικός πρωταγωνιστής καθώς, όντας γάιδαρος, βρίσκεται σχεδόν πάντα στην απ’ έξω. Αυτό γίνεται αμέσως αντιληπτό από τη σοφή επιλογή του Σκολιμόφσκι να μας τον παρουσιάσει σε συνάρτηση με τα άλογα, τα περήφανα ξαδέρφια του που απολαμβάνουν την περιποίηση και τον θαυμασμό των ανθρώπων, σε αντίθεση με τον ίδιο που, στην καλύτερη περίπτωση, λογίζεται απλά ως ένα μεταφορικό μέσο.

Ο Σκολιμόφσκι θέτει τον EO ως παρατηρητή μιας σειράς εικόνων και καταστάσεων της σύγχρονης Ευρώπης, από την παγωμένη Πολωνία έως την ηλιόλουστη Ιταλία, κι ως αποδέκτη είτε της αγάπης είτε της αδιαφορίας είτε της βαναυσότητας των ανθρώπων. Οι άνθρωποι, όπως τους βλέπει ο ΕΟ (κι ο Σκολιμόφσκι κατ’ επέκταση), είναι έρμαια της πολυπλοκότητας της ύπαρξής τους, ενώ ο ΕΟ ανάγεται σε ήρωα μέσω της στωικής του φύσης και της αγνότητας των συναισθημάτων του.

Η ομορφιά των εικόνων που έχει αιχμαλωτίσει ο Μίχαλ Ντίμερ σε συνδυασμό με τη μουσική που υπογράφει ο συνθέτης Πάβελ Μικίετιν δημιουργούν μια μεθυστική ατμόσφαιρα, η οποία κάνει τα 88’ της ταινίας να κυλούν σαν νερό. Κι ο Σκολιμόφσκι παραδίδει μια ασυνήθιστη κινηματογραφική εμπειρία, η οποία μπορεί να μην οδηγεί σ’ ένα 100% ικανοποιητικό φινάλε, όμως είναι αξιοθαύμαστη γιατί αποφεύγει τον φτηνό συναισθηματισμό, το torture porn στο οποίο άλλος θα μπορούσε να ολισθήσει λόγω της συχνής κακοποίησης των γαϊδουριών ή τον διδακτισμό που είθισται να συνοδεύει ταινίες με θέμα τη σχέση των ανθρώπων με τη φύση.