Ray & Liz

Σύνοψη: Ο βραβευμένος φωτογράφος Richard Billingham έγινε γνωστός το 1996 για το φωτογραφικό βιβλίο του “Ray’s A Laugh”, το οποίο περιέχει πορτραίτα από τη ζωή του αλκοολικού του πατέρα Ray και της υπέρβαρης μητέρας του Liz. 23 χρόνια μετά, ο Billingham κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με το “Ray and Liz”, το οποίο εξετάζει την φτωχή οικογένειά του σε τρείς διαφορετικές χρονικές αφηγήσεις. Τα βασικά πρόσωπα είναι ο Ray και η Liz, με τον Patrick Romer και την Deirdre Kelly να τους υποδύονται σε μεγαλύτερη ηλικία, και τους εξαιρετικούς Justin Salinger και Ella Smith σε μικρότερη, με την τελευταία να κλέβει την παράσταση.

Άποψη: Στα πρώτα δέκα λεπτά της ταινίας παρακολουθούμε έναν ηλικιωμένο Ray να ζει σε ένα μικρό δωμάτιο ακούγοντας ραδιόφωνο και να σηκώνεται μόνο για να καπνίσει ή να πιεί ένα σπιτικό home brew που του φέρνει ο γείτονάς του. Η κάμερα επιστρέφει στον Ray του Romer άλλες τρείς φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας για να μας δείξει έναν άνθρωπο σπασμένο από τη φτώχεια και τον αλκοολισμό, που βιώνει τη ζωή του κοιτώντας πίσω στις αναμνήσεις του. Ενώ ο Ray κοιτά πίσω, η αφήγηση προχωρά και στρέφει το βλέμμα της τη δεκαετία του ’80, σε ένα μικρό σπίτι έξω από το Birmingham όπου παρακολουθούμε τον αδερφό του Ray, Lol (Tony Way), τον Ray με την Liz, και τους δύο γιούς τους Richard και Jason. Ένα μέρος της πλοκής αρχίζει όταν ο ενοικιαστής του Ray και της Liz, Will (Sam Gittins) βρίσκει τον Lol μόνο του. Ο Lol πλέον λιπόθυμος από το μεθύσι πέφτει θύμα του αρρωστημένου μυαλού του Will, ο οποίος στήνει τη σκηνή για ένα ‘έγκλημα’ που δεν διαπράχθηκε ποτέ. Εδώ παρακολουθούμε μια από τις δυσκολότερες σκηνές της ταινίας: η Liz γρονθοκοπεί και κλωτσά τον λιπόθυμο Lol μέχρι να ματώσει το πρόσωπό του.

Ο Billingham εκτελεί δύο πράγματα ταυτόχρονα: (1) χωρίς πολλά λόγια διανθίζει το πορτραίτο της μητριαρχικής μητέρας του. Η Liz μπορεί να ευχαριστιέται γεμάτες κούπες τσάι και να φτιάχνει πάζλ, αλλά «έχει και λίγο από Ναζί μέσα της», κάτι που υπογραμμίζει την βίαιη σχέση που έχουν τα άτομα της οικογένειας μεταξύ τους. (2) μας προσφέρει ένα κοντινό πλάνο στο αίμα που κυλά από το πρόσωπο του Lol, κάτι που φανερά έχει αποτυπωθεί στη μνήμη του ως παιδί. Καθ’όλη τη διάρκεια της ταινίας παρακολουθούμε πλάνα υπό την παιδική ματιά του σκηνοθέτη, τα περισσότερα από τα οποία είναι υπαινικτικά: ο παπαγάλος, το κουνέλι, ο σκύλος, τα σαλιγκάρια στο τάπερ, η καμηλοπάρδαλη στον ζωολογικό, είναι όλα εγκλωβισμένα όπως η οικογένεια του Richard Billingham, η οποία μαστίζεται από την φτώχεια, με δυο γονείς που καπνίζουν ακόμα και τις γόπες και φανερά πάσχουν από κατάθλιψη. Εξίσου εκπληκτική είναι η έμφαση στη λεπτομέρεια, καθώς όχι μόνο στο πρώτο σπίτι τους, αλλά και στο μικρό διαμέρισμα της εργατικής πολυκατοικίας όπου μετακόμισαν αργότερα. Η φθαρμένη ταπετσαρία από το ’70, τα γεμάτα τασάκια, η βρωμιά και γενικότερα το χάος που επικρατεί στο σπίτι του, θα έκαναν ακόμα και τα πιο γερά στομάχια να γυρίσουν. Στο τρίτο αφηγηματικό πλαίσιο παρακολουθούμε την ακόμα πιο καθοδική πορεία της οικογένειας, με αποκορύφωμα την παρέμβαση κοινωνικών λειτουργών για την αμέλεια του μικρού Jason.

Η ταινία κλείνει εκεί από όπου άρχισε με τον θεατή να συνειδητοποιεί πως ο ηλικιωμένος Ray, πλέον αποξενωμένος από την Liz, συνεχίζει να ζει στην ίδια εργατική πολυκατοικία. Έχοντας κάνει αυτόν τον κύκλο το αίσθημα κλειστοφοβίας εντείνεται, ενώ ταυτόχρονα έρχεται η συνειδητοποίηση πως ο Richard Billingham ως σκηνοθέτης εξετάζει τους γονείς του υπό το πρίσμα της κατανόησης και όχι του θυμού. Το “Ray and Liz” θέλει χρόνο και υπομονή, γιατί πρόκειται για μια δύσκολη ταινία που αποτυπώνει την τραυματική παιδική ηλικία του σκηνοθέτη. Η πλοκή διαδραματίζεται στον ψυχικό κόσμο του κάθε χαρακτήρα, ενώ το συμπέρασμα είναι αρκετά ξεκάθαρο καθώς το πορτραίτο που σκηνοθετεί ο Billingham είναι αυτό μιας οικογένειας που έχει αποξενωθεί ο ένας από τον άλλον και ο καθένας από τον ίδιο του τον εαυτό.