Berlinale 14: "Το μικρό ψάρι" - REVIEW

Published: 13 Feb 2014, 16:17

"Μεσογειακό" φιλμ νουάρ

Η παρουσία του Γιάννη Οικονομίδη στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού Φεστιβάλ στο Βερολίνο, είναι μια διάκριση που άξιζε στον Έλληνα δημιουργό με βάση την ώς τώρα φιλμογραφία του, αλλά όχι για την συγκεκριμένη ταινία του.

Αυτό το σκληρό "μεσογειακό" φιλμ νουάρ για τον "hitman στην σύγχρονη Ελλάδα", με την σκανδιναβική μελαγχολία και την γερμανική ακρίβεια του πρωταγωνιστή στην εκτέλεση, τον γιαπωνέζικο λυρισμό στο περίβλημα και την ελληνική κουτοπονηριά στον περίγυρο, έχει ξεκάθαρες αρετές, αλλά και σημαντικές αδυναμίες και αυτοαναιρέσεις.

Ο Οικονομίδης έχει καταφέρει και έχει περάσει το στίγμα στις ταινίες του. Κάνει σινεμά με αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά auteur: τα ασφυκτικά καδραρίσματα στους πρωταγωνιστές του, την μινιμαλιστική σε βαθμό ενόχλησης μουσική επένδυσή του, τους χαρακτηριστικούς "εκκωφαντικούς" στα όρια του γραφικού μικρούς ρόλους που επαναλαμβάνουν ανελέητα τις ατάκες τους.

Όμως, ακούγοντάς τον στην συνέντευξη τύπου να εξηγεί το "Μικρό Ψάρι" στους δημοσιογράφους της Berlinale, εντόπισα αρκετές αντιφάσεις. Μπορεί να τονίζει με την πρώτη ευκαιρία ότι η ταινία του δεν αφορά στην οικονομική κρίση της Ελλάδας, αλλά στην γενικότερη κρίση αξιών του δυτικού πολιτισμού, αλλά την ίδια στιγμή βάζει την αδερφή του μοναδικού φίλου του πρωταγωνιστή (και πιθανό του, βωβό και ανομολόγητο έρωτα...) να εκδίδεται, αλλά και να έχει αποφασίσει να πράξει το ίδιο και με την ανήλκη κόρη της για "να βγάλουμε χρήματα να ξεφύγουμε από τα χρέη".

Υπογραμμίζει ότι πηγή έμπνευσής του αποτέλεσε το γαλλικό φιλμ νουάρ με τον μινιμαλισμό στην αφήγηση, πλατφόρμα με την οποία μπορεί κανείς να μιλήσει για πολλά διαφορετικά θέματα, αλλά την ίδια στιγμή χρησιμοποιεί τις trademark ελληνικές μικροαστικές νευρώσεις που εκφράζονται με επαναλήψεις λεκτικής βίας που προκάλεσαν αμήχανα γέλια στην αίθουσα και που συνοδεύτηκαν από απλούς στα όρια του απλοϊκού, διαλόγους, μέρη μιας απόλυτα προβλεπόμενης σεναριακής εξέλιξης της ιστορίας. Τέλος, κάθε άλλο παρά "η ταινία τελειώνει με μία κατάφαση προς τις αξίες της ζωής, πριμοδοτεί τον άνθρωπο και λέει όχι στο happy end με την φθηνή έννοια". Το τέλος σίγουρα δεν είναι happy end, αλλά μεταξύ αυτού και του απόλυτα μηδενιστικού φινάλε, υπάρχει μια μεγάλη περιοχή με πολύ γκρίζο. Δεν είναι τα πάντα άσπρο-μαύρο.

Η στοιχειωτική ερμηνεία του Βαγγέλη Μουρίκη (για την οποία ευθύνεται και ο ίδιος ο Οικονομίδης φυσικά που δεν αφήνει τον ήρωά του "να πάρει ανάσα" με τα εξαιρετικά close up του) αποτελεί φυσικά το αντίβαρο στα όσα προανέφερα, μαζί με 2-3 αξιομνημόνευτους δευτερότριτους ρόλους, το απόλυτο control του σκηνοθέτη στο υλικό του και η αφοσίωση των ηθοποιών του προς συτόν, συνηγορούν στο πιο mainstream μεν, αλλά παράλληλα κλασσικό φιλμ Γιάννη Οικονομιδη. Το οποίο εύχομαι να φύγει με κάποιο βραβείο από την Berlinale για να τονωθούν και οι εμπορικές του προδιαγραφές.

Απόστολος Κίτσος

5/10

Το Mικρό Ψάρι του Γιάννη Οικονομίδη δίχασε, με τον ίδιο τρόπο που ο κεντρικός του ήρωας, ο Στράτος, βρίσκεται με το ένα πόδι στον κόσμο της νύχτας και με το άλλο έτοιμο να πατήσει σε πιο στρωτά μονοπάτια, προκειμένου να ξεφύγει από το εσωτερικό του σκοτάδι. Μία ταινία από έναν auteur με ιδιαίτερα αναγνωρίσιμη κινηματογραφική γλώσσα, που φαίνεται πως στην πορεία της φιλμογραφίας του λέει τις ιστορίες του με έναν όλο και πιο οικονομημένο τρόπο, και τραβά το θεατή βαθύτερα στο προσωπικό συναισθηματικό του σύμπαν.

Το μικρό ψάρι συμπυκνώνει τις εννοιες και επιχειρεί να αναδείξει τον πυρήνα των χαρακτήρων με τους οποίους καταπιάνεται, χωρίς περιττές φλυαρίες στην αφήγηση και με τις πιο εύστοχες ερμηνείες που θα μπορούσε να διαθέτει . Οι φημισμένες επαναλήψεις σε, κατά παράδοση, αξιομνημόνευτες ατάκες ειναι παρούσες, αλλά οι σιωπές που τις σκεπάζουν αμέσως αργότερα είναι πιο εύγλωττες και πιο σπαρακτικές από χίλιες βωμολοχίες μαζί. Ο Στράτος μπορεί να πνίγεται από τη σκοτεινιά και οι λεκέδες από τα αίματα να μην έχουν φύγει από τα ρούχα του, αλλά τον φωτίζει ένα βαθύ και σχεδόν αλάνθαστο αίσθημα δικαίου, που δεν αφήνει τις ίδιες τις πράξεις του απ'έξω. Αφελής, ρομαντικός, πανούργος, λεβέντης, σαδιστής, τα έχει όλα μέσα του και ανάλογα τον απέναντί του ετεροφωτίζεται και μετά αποσύρεται ξανά στην πρωτόγονη σπηλιά του., ενώ το φιλμ χτίζει ένα τοίχος από πτώματα που προστατεύει τον ήρωα από τη φυσική του παρόρμηση να θυματοποιείται από αυτά.

Η άγνοια και η τραγικότητα είναι ταυτισμένες εδώ, φορτωμένες πάνω στην παρουσία ενός παιδιού, που σε όλη ταινία το φιλμ προσπαθεί να κρατήσει ακέραιο. Ίσως είναι αυτό το αφελές διαστραμμένο παιδί που κρύβεται μέσα στο Στράτο και γίνεται προσπαθεια να διασωθεί, ντυμένο με αίμα, ένα μικρό ψάρι που το έβγαλαν βίαια από τη λίμνη του και έκτοτε ονειρεύεται συνεχώς να γυρίσει σε αυτή. Και θυμώνει με την κάθε μητερα που έχει καθήσει μαζί του στη σκιά ενός μεγαλύτερου ψαριού, παραμελώντας τον ανοιχτά την ίδια στιγμή. Όταν τελικά παραμερίζει από αυτή τη θέση μία τέτοια μητέρα, η σκιά τον καταπίνει. Το φιλμ δεν κρίνει το Στράτο, του παραχωρεί όλη την ευθύνη της απονομής δικαιοσύνης. Έίναι ένας άνθρωπος που αγαπά τους άλλους με τον πιο ακραίο τρόπο.

Καμιά φορά αγαπάμε τους ανθρώπους αλλά σκοτώνουμε τα άτομα. Και μετά απλώς ξαπλώνουμε με το κεφάλι μας μέσα στο νερό.

Εύη Αβδελίδου

8/10

Πρώτη δημοσίευση: 13 Feb 2014, 16:17
Ενημέρωση: 13 Feb 2014, 16:17

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

Damsel

Damsel

Θα το βρείτε: Netflix

Σύνοψη: Η γλυκιά κόρη ενός βασιλιά ετοιμάζεται για προξενιό με πλούσια φαμίλια για να...
1 ημέρα

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos