Berlinale 2023: Το "Music", ο Οιδίποδας και ο ασυγκράτητος φορμαλισμός
Σύνοψη: Μια μεταφορά του μύθου του Οιδίποδα, με ένα αγόρι που έχει εγκαταλειφθεί στα βουνά της Ελλάδας και το βρίσκουν και το υιοθετούν ο Ηλίας και η Μερόπη. Χρόνια αργότερα, θα βρεθεί στην φυλακή επειδή σκότωσε τον -μαντέψτε- και θα ερωτευτεί μια γυναίκα που θα αποδειχθεί ότι είναι-μαντέψτε!
ΣΧΕΤΙΚΑΝύχτες Πρεμιέρας 2023 goes... Berlinale
Άποψη: «Δεν ξέρω γιατί τον Οιδίποδα, αλλά θυμάμαι πίσω στα 80s όταν ήμουν θεατρική ηθοποιός ότι είχα ενδιαφέρον να δουλεύω με τον μύθο, όπως τον Οιδίποδα», μας ανέφερε η Γερμανίδα σκηνοθέτρια και σεναριογράφος Angela Schanelec, παλιά γνώριμη του Φεστιβάλ του Βερολίνου, με Αργυρή Άρκτο σκηνοθεσίας για την προηγούμενη ταινία της, I Was at Home, But (2019).
Μάλιστα όχι απλώς εμπνέεται από τον αρχαιοελληνικό μύθο του Οιδίποδα, αλλά γυρίζει την ταινία στην Ελλάδα (στην Πελοπόννησο και στην Εύβοια), στην ελληνική γλώσσα (ακόμα και οι ξένοι ηθοποιοί, πέραν των Ελλήνων Αργύρη Ξάφη και Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, μιλούν στα ελληνικά) με ένα ύφος που σε αρκετούς μπορεί να θυμίσει μια εκδοχή Greek weird wave, αν και ως πραγμάτευση θυμίζει υφολογικά αρκετά και τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου (ρωμαϊκό κείμενο), όπως το προσέγγισε ο Γάλλος Christophe Honore.
«Ο βασικός πρωταγωνιστής ξεκινάει να εκφράζει τον εαυτό του μέσω της μουσικής. Είναι μια διαφορετική γλώσσα», εξήγησε η δημιουργός για την επιλογή του τίτλου ενώ σε ερώτηση για την δυσκολία του μεταφέρει την ιστορία στο σινεμά απάντησε «Δεν ήταν δύσκολο. Δεν σκέφτηκα πώς να το κάνω, απλώς το έκανα. Πιο πολλές δυσκολίες αντιμετώπισα στο οικονομικό κομμάτι».
Σε αυτό συμπλήρωσε και ο Αργύρης Ξάφης πως «είναι εύκολο να κάνεις ταινία την ιστορία του Οιδίποδα γιατί είναι ένα αρχέτυπο. Αν το σκεφτείς το 95% των ιστοριών που βλέπουμε, έρχονται ή εμπνέονται από τον Οιδίποδα». Για την συνεργασία του με την Schanelec δήλωσε πως «Δεν χρειάζεται να παίξεις με τον τρόπο που κάνεις μέχρι τότε. Συνήθως ακούς χαζά πράγματα για το να είσαι χαρούμενος, λυπημένος» ενώ και η Agathe Bonitzer μίλησε για την φυσικότητα που ήθελε στο παίξιμο. Ο Ξάφης στο τέλος της συνέντευξης πήρε τον λόγο για να μεταφέρει την υποστήριξή του στους Έλληνες συναδέλφους του, έπειτα από την υποτίμηση των πτυχίων τους σε απολυτήριο λυκείου με το προεδρικό διάταγμα και να καταστήσει ορατό διεθνώς το γεγονός των απεργιών, κινητοποιήσεων και καταλήψεων που συντελούνται στην Αθήνα.
Τον Οιδίποδα τον έχουμε δει και άλλες φορές στο σινεμά με διαφορετικούς τρόπους, με πιο εμβληματική την εκδοχή του Παζολίνι «Oedipus Rex». «Η ταινία του Παζολίνι είναι φανταστική και την είδα ξανά και είπα μήπως μην το κάνεις» σκέφτηκε η Schnalec.
Αυτό που ίσως μοιράζονται οι δύο ταινίες είναι η παγανιστική αποθέωση της φύσης, μιας και το Music διαθέτει έναν πηγαίο παγανισμό, μια επιστροφή στην μητέρα-φύση ή μια ανιμιστική προσέγγισή της.
Παρότι ονομάζεται Μουσική και πράγματι χρησιμοποιείται ως πηγή έκφρασης, εξωτερίκευσης και αυτογνωσίας του Jon-Οιδίποδα, το βασικό στοιχείο της ταινίας είναι η σιωπή. Πολλές, μακράς διαρκείας σιωπές, ελάχιστοι διάλογοι που όμως δεν κουράζουν τον θεατή, μιας και τις χειρίζεται με τρομερή μαεστρία. Σιωπές που υπενθυμίζουν τις σιωπές στις οποίες βυθιζόμαστε όλοι μας, μιας και έχουμε συνηθίσει την γλώσσα, την ομιλία ως εργαλείο, αλλά αν σκεφτούμε ότι πολλές στιγμές της καθημερινότητάς μας τις περνάμε μέσα στις σιωπές μας, τι γίνεται με αυτές και πώς τις αποδεχόμαστε.
Παρόλα αυτά, γρήγορα η ταινία καταλήγει σε έναν ασυγκράτητο φορμαλισμό, που ο όποιος πειραματισμός με την απουσία λόγου ή με την καρφωμένη κάμερα και την δράση off screen (btw αυτή την ιδέα την είχε ο Νταλί στα 30s, δεν την λες και πρωτοποριακή), μετατρέπεται σε ένα μαθηματικά προσδιορισμένο πράγμα που καταστρατηγεί την αφήγηση και μετατρέπει την ιστορία σε ακατάληπτη σε πολλά σημεία.
Βασική προϋπόθεση θέασης της ταινίας να γνωρίζεις αρκετές πληροφορίες της πλοκής, μιας και η ταινία αφηγηματικά δεν σου χαρίζεται, αντιθέτως σου στερεί στοιχεία από την κινηματογραφική εμπειρία.
ΣΧΟΛΙΑ
Εμφάνιση σχολίων