4ο Evia Film Project: Κινηματογραφώντας το ελληνικό καλοκαίρι

Μια ημερίδα αφιερωμένη στο ελληνικό καλοκαίρι διοργάνωσε το 4ο Evia Film Project, η δράση για το πράσινο σινεμά που διοργανώνει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Στην ημερίδα με τίτλο «Κινηματογραφώντας το ελληνικό καλοκαίρι: φως και μύθοι, στερεότυπα και προκλήσεις» διερευνήθηκαν θέματα όπως η βιωσιμότητα, ο τουρισμός, τα στερεότυπα που έχτισαν το ελληνικό καλοκαίρι, η αποδόμησή τους, αλλά και οι ιδιαίτερες συνθήκες που κάνουν απαιτητική τη διαδικασία παραγωγής μιας ταινίας τους καλοκαιρινούς μήνες.

ΣΧΕΤΙΚΑ4ο Evia Film Project: "Η πρώτη μου σινεφιλική ανάμνηση από την Αιδηψό..."

Αρχικά, ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, αναφέρθηκε στη θεματική της φετινής διοργάνωσης, το ελληνικό καλοκαίρι: «Θελήσαμε να επαναπροσεγγίσουμε το ελληνικό καλοκαίρι και να αναλογιστούμε τι ακριβώς  σημαίνει να ζεις μέσα σε αυτό. Αναρωτηθήκαμε επίσης τι είδους αλλαγές έχουν συντελεστεί σε αυτό τα τελευταία χρόνια, πόσο βιώσιμο είναι αλλά και τι επιπτώσεις έχει σε αυτό ο υπερτουρισμός, η υπεραλίευση και η υπερκατανάλωση. Πόσο μπορούμε να ζούμε μέσα σε αυτό; Και φυσικά, αυτό που μας ενδιαφέρει άμεσα ως ανθρώπους του σινεμά, είναι το πώς γυρίζονται οι ταινίες στη διάρκεια του ελληνικού καλοκαιριού, το πώς καταγράφεται το ελληνικό φως, το πώς οι παραγωγές μας μπορούν να γίνουν βιώσιμες».

Οι σκηνοθέτες Σοφία Εξάρχου (Animal) και  Αργύρης Παπαδημητρόπουλος (Suntan) και ο διευθυντής φωτογραφίας Σίμος Σαρκετζής συμμετείχαν σε μια συζήτηση που συντόνισε ο κριτικός κινηματογράφου Χρήστος Μήτσης. Οι δημιουργοί μοιράστηκαν εμπειρίες από τη δική τους καλλιτεχνική διαδρομή και από τα γυρίσματα που έχουν πραγματοποιήσει τους καλοκαιρινούς μήνες στην Ελλάδα. Εξήγησαν πώς προσεγγίζει ο καθένας τους το ελληνικό φως και ανέλυσαν τις απαιτητικές συνθήκες παραγωγής στη διάρκεια του καλοκαιριού.

Αρχικά, ο συντονιστής Χρήστος Μήτσης δήλωσε πως η συζήτηση θα κινηθεί σε αισθητικό αλλά και σε πρακτικό επίπεδο: «Το ελληνικό καλοκαίρι είναι επί της ουσίας το μεγαλύτερο εξαγώγιμο προϊόν της χώρας. Τι σημαίνει αυτό για τους κινηματογραφιστές; Ως καλλιτέχνες και δημιουργοί μπορούμε να το εκμεταλλευτούμε, όμως υπάρχει στην πραγματικότητα κάτι το τόσο ιδιαίτερο στο ελληνικό καλοκαίρι;». Πρώτη πήρε τον λόγο η Σοφία Εξάρχου, η οποία μίλησε για την αποτύπωση του ελληνικού καλοκαιριού στην ταινία Animal, βραβευμένη με Χρυσό Αλέξανδρο στο 64ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: «Στο Animal δεν βρίσκουμε το ξέγνοιαστο ελληνικό καλοκαίρι. Αντιθέτως, παρακολουθούμε τους εργαζόμενους σε ένα ξενοδοχείο, άτομα τα οποία κατοικούν, θα λέγαμε, στην άκρη του καλοκαιριού. Οι μέρες τους είναι περισσότερο σκοτεινές παρά φωτεινές, οι όμορφες μέρες και το ελληνικό φως εκλείπουν» ανέφερε σχετικά. Δήλωσε επίσης πως τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στα μέσα του Οκτώβρη και υπογράμμισε τη δυσκολία γυρισμάτων στη διάρκεια της θερινής σεζόν, τόσο λόγω των δυσκολιών στην έκδοση της απαραίτητης άδειας όσο και εξαιτίας του υψηλού κόστους. 

 Ακολούθως, ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος αναφέρθηκε στην ταινία Suntan που έχει σκηνοθετήσει ο ίδιος και στα γυρίσματα που πραγματοποίησαν στο νησί της Αντίπαρου στη διάρκεια του καλοκαιριού: «Στο Suntan θέλαμε μια φωτεινή ταινία με εσωτερικά σκοτάδια και πολλά νυχτερινά πλάνα, ιδρωμένα πρόσωπα μετά τα κλαμπ και πραγματικά πάρτι. Κάναμε τα γυρίσματα τους καλοκαιρινούς μήνες γιατί δεν είχαμε χρήματα για κομπάρσους και χρησιμοποιήσαμε ανθρώπους που έκαναν τις διακοπές τους. Είδαμε πως η Αντίπαρος είναι πολύ μικρή και χωράει ελάχιστους ανθρώπους, αλλά δυστυχώς την επισκέπτονται χιλιάδες κάθε χρόνο και την υπερφορτώνουν» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Αμέσως μετά, ο Σίμος Σαρκετζής αναφέρθηκε στη μεγάλη ευθύνη που αναλαμβάνει ο εκάστοτε διευθυντής φωτογραφίας να αποδώσει σωστά το όραμα του ελληνικού καλοκαιριού: «Ως διευθυντής φωτογραφίας πρέπει να κάνω εικόνα το ελληνικό καλοκαίρι. Τι ακριβώς είναι όμως το ελληνικό καλοκαίρι; Η θέση του ηλίου είναι παντού ίδια, είτε στο Τόκιο είτε στο Σαν Φρανσίσκο. Νομίζω πως το ελληνικό καλοκαίρι είναι ένας συνδυασμός πραγμάτων που δεν έχουν να κάνουν αποκλειστικά με το φως. Το ελληνικό καλοκαίρι χρειάζεται σίγουρα αντοχές, τόσο από εμάς όσο και από τα υλικά. Οι 40 βαθμοί δεν κάνουν ευτυχισμένο ούτε τον σένσορα της μηχανής ούτε το φιλμ. Τις μεγάλες ημέρες του καλοκαιριού, ένα γύρισμα με την προετοιμασία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 18 ώρες». Κλείνοντας την αναφορά του στις δυσκολίες του ελληνικού καλοκαιριού, πρόσθεσε: «Το βασικό ερώτημα είναι αν και κατά πόσο μπορούμε να το αντέξουμε».

Σε ερώτηση του Χρήστου Μήτση σχετικά με τις δυσκολίες των γυρισμάτων στη διάρκεια του καλοκαιριού, η Σοφία Εξάρχου απάντησε: «Νομίζω πως το ελληνικό καλοκαίρι είναι πιο δύσκολο για άλλα επαγγέλματα, και όχι για τους κινηματογραφιστές. Η αλήθεια είναι όμως πως όσο αυξάνεται ο τουρισμός, οι συνθήκες των γυρισμάτων θα γίνονται πιο δύσκολες και τα κόστη θα ανεβαίνουν». Αμέσως μετά, υπογράμμισε τις διαφορές ανάμεσα στις ελληνικές και τις διεθνείς παραγωγές, καθώς οι τελευταίες έχουν στη διάθεσή τους πολύ μεγαλύτερα χρηματικά ποσά. Αναφορικά με τη μυθολογία του ελληνικού καλοκαιριού, δήλωσε: «Δε νομίζω πως κάνουμε ταινίες για να προβάλλουμε την εικόνα μιας χώρας, αλλά για να πούμε μια ιστορία. Ένας ξένος σκηνοθέτης θα προσεγγίσει την Ελλάδα και το ελληνικό καλοκαίρι με έναν τρόπο ειδυλλιακό και γραφικό, όπως θα κάναμε κι εμείς για μια περιοχή του εξωτερικού. Εμείς όμως μπορούμε να εμπνευστούμε από αυτό με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και να ξεφύγουμε από τη βασική αφήγηση».

Ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος τόνισε πως τα νησιά έχουν φτάσει στα όριά τους: «Πιστεύω πως δεν χωράνε άλλο κόσμο, δεν χωράνε τους τουρίστες που τα επισκέπτονται. Σκεφτείτε τη δυσκολία τού να πρέπει να επιβαρύνεις περαιτέρω το νησί με μια παραγωγή 70 ατόμων». Σχετικά με το ελληνικό καλοκαίρι και την αποτύπωσή του, ανέφερε πως ο ίδιος αναζητά κάτι διαφορετικό από την κυρίαρχη αφήγηση, αλλά πως του άρεσε πολύ το γεγονός ότι αρκετός κόσμος γοητεύτηκε από μια διαφορετική εικόνα της Αντιπάρου, την οποία γνώρισε στο Suntan και θέλησε να την επισκεφτεί.

Τέλος, ο Σίμος Σαρκετζής σημείωσε πως το ελληνικό καλοκαίρι έχει μεγαλώσει πολύ: «Το καλοκαίρι στη χώρα μας εκτείνεται από Μάιο μέχρι αρχές Νοέμβρη. Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγές μπορούν να βρουν τον χώρο να κάνουν γυρίσματα και εκτός σεζόν, γεγονός το οποίο εξυπηρετεί τα χαμηλά μπάτζετ των ελληνικών παραγωγών». Ως προς τον καλύτερο τρόπο αποτύπωσης του ελληνικού καλοκαιριού, διευκρίνισε ότι ο ίδιος προτιμά να φέρνει στο προσκήνιο διαφορετικά στοιχεία πέρα από τα προφανή και τα «καρτποσταλικά».