Gotham City: Η Νέα Υόρκη μετά το σκοτάδι

Tης Ελεωνόρας Βερυκοκίδη

Από τότε που έκανε την εμφάνισή της πρώτη φορά, το χειμώνα του 1940, στο τεύχος Batman #4, η Gotham City έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της μυθολογίας του Batman. Ο Frank Miller (“Batman:The Dark Knight Returns”, “Batman: The Dark Knight Strikes Again”), αναφέρεται σε αυτή ως τη «Νέα Υόρκη μετά το σκοτάδι» (New York City after dark), μια ονομασία που προϋπήρξε του Batman και που χάρισε στον ήρωα της όλη τη σκοτεινή αίγλη που τον χαρακτηρίζει. Η Gotham City είναι για τον Batman ότι η Νέα Υόρκη για το Γούντι Άλεν. Αν στη θέση της Gotham υπήρχε μία άλλη πόλη, με διαφορετική ονομασία και διαφορετική κουλτούρα, ο Batman ίσως να μην ήταν αυτός που ξέρουμε σήμερα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο αποφασίσαμε να εξετάσουμε λίγο βαθύτερα τη σκοτεινή πόλη που εσωκλείει σε ένα «πακέτο» την κουλτούρα της Νέας Υόρκης και τη φιλοσοφία του Batman.

«Το Βάπτισμα του σκοτεινού πυρός»

Χρωστάει το όνομά της στον Bill Finger, συν-δημιουργό του Batman, ο οποίος ήθελε να αποφύγει να κρατήσει ως ονομασία τη Νέα Υόρκη για να δώσει την ευκαιρία σε ανθρώπους από όλο τον πλανήτη να μπορέσουν να την ταυτίσουν με τη δική τους πόλη. Αρχικά, δοκίμασε ονομασίες όπως “Civic City”, “Capital City” & “Coast City”, μέχρι που έπεσε το μάτι του στον τηλεφωνικό κατάλογο της Νέας Υόρκης στην επωνυμία “Gotham Jewelers” και αυτομάτως ήξερε ότι αυτό ήταν το ιδανικό όνομα για το σπίτι του ήρωα του. Η ονομασία Gotham ήταν ιδανική γιατί παρέπεμπε ταυτόχρονα σε κάτι σκοτεινό (“goth”), αλλά και στη Νέα Υόρκη μιας και ήταν ένα από τα πιο γνωστά παρατσούκλια της, πολύ πριν από την εμφάνιση του Batman.

Το “Big Gotham Apple” και οι "αγελάδες"

Δεν είναι τυχαίο που οι επωνυμίες πολλών επιχειρήσεων που εδρεύουν στη Νέα Υόρκη περιέχουν μέσα τους τη λέξη “Gotham”. Το εν λόγω προσωνύμιο άρχισε να γίνεται δημοφιλές κατά το 19ο αιώνα, όταν για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από το Washington Irving στο περιοδικό Salmagundi (περιοδικό του οποίου η θεματολογία πήγαζε από πολιτισμικά και κοινωνικοπολιτικά συμβάντα που λάμβαναν χώρα στη Νέα Υόρκη). Ο Irving πήρε το όνομα από το χωριό Gotham του Nottinghamshire της Αγγλίας που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, κατοικείτο από χαζούς ανθρώπους (το λες και τροφή για σκέψη). Το όνομα του χωριού προέκυψε από τις λέξεις “gat” (goat) και “ham” (home) – σα να λέμε «το μέρος όπου φυλάνε τις αγελάδες».

Μάλιστα, στο τεύχος #880 των “Detective Comics”, ο Joker αναφέρει στον Batman ότι Gotham σημαίνει «παράδεισος για αγελάδες». Αν και πλέον συνυφασμένη με την DC Comics, η Gotham ενέπνευσε στο παρελθόν πολλούς μυθοπλάστες που με τις ιστορίες τους έχουν επηρεάσει σημαντικά την κουλτούρα των κατοίκων του «μεγάλου μήλου» και κατ’ επέκταση της ίδιας της πόλης κάνοντάς τη να μοιάζει όλο και περισσότερο με τη φαντασιακή Gotham. Ένας από αυτούς είναι και ο Peter Milligan που το 1990 έγραψε το “Dark Knight, Dark City” που αναφέρεται στην ύπαρξη μιας «νυχτερίδας-δαίμονα» που βρίσκεται εγκλωβισμένη στα κατάβαθα της Gotham και επηρεάζει σταδιακά την πόλη σκορπώντας «σκοτεινιά».

“I'm not particularly fond of Gotham. It's like someone built a nightmare out of metal and stone” , έχει πει ο Superman.

Κι όμως υπάρχει κάτι μαγικό και συνάμα όμορφο στην ατμόσφαιρα αυτής της πόλης που κάνει τον κόσμο να θέλει να ζήσει εκεί (και το θεατή/αναγνώστη να παραληρεί μπροστά στην επιβλητική της όψη) – αν υπήρχε μόνο κακία και σκοτεινιά, θα εγκατέλειπαν όλοι την πόλη και δε θα υπήρχε έγκλημα, ούτε και σκοτεινός ιππότης για να το καταπολεμήσει, όπως τονίζει ο Grant Morrison. Ο Dennis O’Neil έχει πει ότι η Gotham City του Batman «θυμίζει τη 14η οδό του Μανχάταν, 11 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα την πιο παγωμένη νύχτα του Νοέμβρη»

Η πόλη με τα πολλά πρόσωπα

Η Gotham έχει πάρει κατά καιρούς ποικίλες μορφές ανάλογα με την οπτική του εκάστοτε σκηνοθέτη. Στα μάτια του Tim Burton, η Gotham περιβάλλεται από Goth καθεδρικούς ναούς και art deco/nouveau αγάλματα που παραπέμπουν σε μία Νέα Υόρκη με λονδρέζικα στοιχεία (ίσως η πιο αντιπροσωπευτική Gotham και η πλέον αγαπημένη της γράφουσας). Ο Joel Schumacher την εμπνεύστηκε σαν μία πόλη που συνδυάζει Ελληνικά και Ιαπωνικά στοιχεία. Η Gotham του Christopher Nolan (βλ. χάρτη), βασίζεται στο χάρτη της DC και μας παραπέμπει στο Σικάγο.

Η Gotham του Tim Burton

Στην ταινία “Batman” του 1989, η πόλη σχεδιάστηκε από τον Anton Furst, ο οποίος για τη συγκεκριμένη δημιουργία πήρε και το Όσκαρ. Για την εξωτερική μορφή της έπαυλης Γουέιν χρησιμοποιήθηκε το Knebworth House (οίκος των Τυδώρ στο Hertfordshire που φημίζεται μεταξύ άλλων και για τις «επικές» rock συναυλίες που έχουν πραγματοποιηθεί εκεί) ενώ για το μέρος που παρήγαγε ο Joker τα χημικά του όπλα, χρησιμοποιήθηκε περιοχή του Δυτικού Λονδίνου. Ουσιαστικά είναι στην όψη σαν τη Νέα Υόρκη με τη σκοτεινιά και την επιβλητική ματιά του Λονδίνου – κάτι που επηρέασε και τη μεταγενέστερη μορφή της πόλης στο ίδιο το comic.

Η Gotham του Joel Schumacher

Πίσω από το σχεδιασμό παραγωγής των ταινιών του Schumacher βρίσκεται η Barbara Ling. Η δική της βερσιόν περιγράφει τη “Gotham” σαν μία παράξενα φωτεινή και εξωτική πόλη που κυμαίνεται ανάμεσα στον μοντέρνο εξπρεσιονισμό και τον κονστρουκτιβισμό. Τα φουτουριστικά στοιχεία της θυμίζουν κάτι ανάμεσα στο σύγχρονο Μανχάταν και το «Νέο-Τόκυο» του “Akira” (1988). Η ίδια είχε δηλώσει τότε ότι η Gotham είναι «σαν μία παγκόσμια έκθεση σε έκσταση».

Η Gotham του Christopher Nolan

Ο Nolan επιθυμούσε μία μεγάλη, μοντέρνα πόλη, γεμάτη από ποικίλα αρχιτεκτονικά στυλ διαφορετικών χρονολογικών περιόδων, η οποία θα αντανακλούσε τα διάφορα κοινωνικά στρώματα που υπάρχουν σε αυτή. Η Gotham του Nolan είναι μία υπερβολή της Νέας Υόρκης με πολλά στοιχεία από το Σικάγο αλλά και κάποια από το Τόκυο (βλ. τους αυτοκινητοδρόμους). Στην τελευταία ταινία της τριλογίας η παραγωγή χρησιμοποίησε για τη «μορφή» της Gotham City, τοποθεσίες από: Πίτσμπουργκ, Λος Άντζελες, Νέα Υόρκη, Νιου Τζέρσει, Λονδίνο και Γλασκώβη.

Η Gotham έκανε τον Batman ή ο Batman τη Gotham;

Η Gotham και ο Batman ήταν δύο «κόσμοι» που συναντήθηκαν τυχαία (;) για να καλύψει ο ένας τις ανάγκες του άλλου. Ο Batman έψαχνε για ένα «σπίτι» την περίοδο που η Gotham αναζητούσε το δικό της “Σκοτεινό Ιππότη” που στο όνομά της θα μπορούσε να θυσιάσει ακόμα και την ίδια του τη ζωή. Τώρα πια δεν μπορεί να υπάρξει διαχωρισμός. Η Gotham City είναι η πόλη του Batman. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία…

Σημείωση: Xθες βγήκε στους κινηματογράφους η ταινία «Σκοτεινός Ιππότης: Η Επιστροφή» και αποτελεί το τελευταίο μέρος της τριλογίας του Κρίστοφερ Νόλαν. Ευκαιρία για να δεις στη μεγάλη οθόνη τη Gotham City μέσα από τα μάτια του Νόλαν.