Αφιέρωμα: Η Άνοια και το Αλτσχάιμερ στον κινηματογράφο

Δημοσίευση: 2 Απριλίου 2021, 17:37
Συντάκτης:

Άνοια (α + νους) ονομάζεται η σοβαρή απώλεια της γενετικής νοητικής ικανότητας, δηλαδή απώλεια μνήμης. Η άνοια μπορεί να είναι στάσιμη, αποτέλεσμα εγκεφαλικής βλάβης, ή προοδευτική, δηλαδή μακροπρόθεσμα μειώνεται η νοητική ικανότητα και επιδεινώνεται η απώλεια μνήμης. Συνήθως η άνοια παρατηρείται στα άτομα άνω των 65 ετών, παρόλο που μπορεί να παρουσιαστεί και σε άτομα κάτω των 65, οπότε και ονομάζεται άνοια πρώιμης έναρξης.

<a href="/afieromata/afieroma-skinothetes-poy-ekanan-remake-ston-eayto-toys/69666">Αφιέρωμα: Σκηνοθέτες που έκαναν remake στον εαυτό τους</a>ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Σκηνοθέτες που έκαναν remake στον εαυτό τους

Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος, η οποία αρχίζει με αργούς ρυθμούς και επιταχύνεται με τα χρόνια. Στην ουσία αποτελεί μια μορφή άνοιας. Ονομάστηκε έτσι από τον γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολόγο Αλοΐσιο Αλτσχάιμερ το 1906. Αναφορά στην άνοια γίνεται ήδη από την αρχαιότητα, καθώς ο Κικέρωνας κάνει λόγο για αυτή στο σύγγραμμά του, Περί Γήρατος (De Senectute) το 44 π.Χ.

Ο κινηματογράφος ασχολήθηκε και ενδιαφέρθηκε για την νόσο περισσότερο τα τελευταία χρόνια, άλλες φορές με γνωστούς ανθρώπους που πάσχουν από άνοια και άλλες φορές μυθοπλαστικές και όχι βιογραφικές ταινίες, με ήρωες που έχουν είτε άνοια γενικότερα είτε Αλτσχάιμερ ειδικότερα. Μερικές από τις πιο γνωστές και αξιοσημείωτες περιπτώσεις είναι οι εξής δέκα:

Iris: A Memoir of Iris Murdoch (2001)

Η Iris Murdoch (1919-1999) ήταν μια βρετανή συγγραφέας και φιλόσοφος του 20ού αιώνα. Έχει κερδίσει το βραβείο Booker το 1978, χρήστηκε Dame από την βασίλισσα Ελισσάβετ το 1987, ενώ το 2008 οι The Times την κατέταξαν δωδέκατη στην λίστα με τους πενήντα σπουδαιότερους βρετανούς συγγραφείς από το 1945 και μετά. Το 1997 διαγνώστηκε με Αλτσχάιμερ και το 1999 πέθανε. Το 1999 κυκλοφόρησε το βιβλίο Elegy for Iris του John Bayley, στο οποίο βασίστηκε η ταινία του 2001 σε σκηνοθεσία του Richard Eyre. Ο Bayley ήταν ο σύζυγός της, οπότε σίγουρα ήξερε πολλά για εκείνη. Στην ταινία η Judi Dench υποδύθηκε την Iris και ο Jim Broadbent τον Bayle. Η Kate Winslet υποδύθηκε την Iris σε νεαρή ηλικία, αν και η ταινία επικεντρώνεται στα τελευταία χρόνια της ζωής του ζευγαριού. Οι δύο γυναίκες προτάθηκαν για Όσκαρ Α΄ και Β΄ Γυναικείου Ρόλου και ο Broadbent κέρδισε το Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου.

A Song for Martin (2001)

Ο σπουδαίος δανός σκηνοθέτης Bille August, ένας από τους οκτώ σκηνοθέτες με δύο Χρυσούς Φοίνικες, για το Pelle the Conqueror (1987) και το The Best Intentions (1992) σε σενάριο Ingmar Bergman, το 2001 σκηνοθετεί το σουηδικό δράμα A Song for Martin, σε δικό του σενάριο βασισμένο στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της Ulla Isaksson, The Book About E. Η υπόθεση αφορά έναν συνθέτη και μια βιολονίστρια, που παρότι και οι δύο είναι παντρεμένοι με παιδιά, ερωτεύονται και διαλύουν τους γάμους τους. Πηγαίνουν ταξίδι του μέλιτος και στην επιστροφή ο Martin, ο συνθέτης, παθαίνει αμνησία με την διάγνωση να βγαίνει και να λέει ότι πάσχει από Αλτσχάιμερ.

The Notebook (2004)

Ένα από τα πιο δημοφιλή ρομαντικά δράματα του 21ου αιώνα είναι αναμφίβολα το Ημερολόγιο του Nick Cassavetes, γιού του ελληνοαμερικανού μετρ του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά, John Cassavetes και της Gena Rowlands. Βασισμένο στο μυθιστόρημα του Nicholas Sparks, με πρωταγωνιστές τους Ryan Gosling και Rachel McAdams να υποδύονται το πρωταγωνιστικό ζευγάρι και τους James Garner και Gena Rowlands ως το ζευγάρι σε προχωρημένη ηλικία. Αρχικά θα το σκηνοθετούσε ο Steven Spielberg με τον Tom Cruise, πίσω στο 1998, έπειτα πέρασε στον Jim Sheridan για να καταλήξει στον Cassavetes. Οι δυο ηλικιωμένοι πρωταγωνιστές είναι πλέον σε ένα γηροκομείο και εκείνος της διαβάζει το ημερολόγιο με το ρομάντζο ενός νεαρού ζευγαριού. Η γυναίκα δεν τα θυμάται καθώς πάσχει από Αλτσχάιμερ και έτσι δεν ξέρει ότι το ζευγάρι είναι η ίδια με τον ηλικιωμένο άνδρα.

Away From Her (2006)

Η Sarah Polley σκηνοθετεί το δράμα Away From Her με τους Julie Christie, Gordon Pinsent, Olympia Dukakis. Πρόκειται για το σκηνοθετικό της ντεμπούτο και βασίζεται στο διήγημα της Alice Munro, The Bear Came Over the Mountain. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από ένα ηλικιωμένο ζευγάρι, που η σχέση του τεστάρεται όταν η γυναίκα αρχίζει να πάσχει από Αλτσχάιμερ. Πηγαίνει πλέον σε μία κλινική, όπου χάνει κάθε ανάμνηση από τον σύζυγό της και πλέον έρχεται κοντά με έναν άλλο ένοικο της κλινικής. Μια ωραία συγκινητική ταινία. Η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ του Τορόντο, του Sundance, του Βερολίνου. Προτάθηκε επίσης για δύο Όσκαρ, Α' Γυναικείου Ρόλου και Καλύτερου Σεναρίου.

Savages (2007)

Μια μαύρη κωμωδία από την Tamara Jenkins με την Laura Linney και τον Philip Seymour Hoffman που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ του Sundance και προτάθηκε για δύο Όσκαρ, για Α΄ Γυναικείου Ρόλου και Σενάριο. Δύο αδέρφια πολύ διαφορετικά μεταξύ τους που όμως θα ξαναβρεθούν όντες πλέον μεσήλικες προκειμένου να βοηθήσουν τον πατέρα τους που έχει αρχίσει να έχει άνοια. Με αυτό τον τρόπο συνδέονται περισσότερο μαζί του αλλά κυρίως μαθαίνουν  τα δυο αδέρφια να συνυπάρχουν αρμονικά και να αποδέχονται ο ένας τον άλλον.

Poetry (2010)

Μια από τις ωραιότερες κορεάτικες ταινίες όλων των εποχών, η Ποίηση, που είναι όνομα και πράγμα. Ο σπουδαίος σκηνοθέτης Lee Chang-dong μιλάει για μια γυναίκα που έχει περάσει πλέον τα 60 και αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα Αλτσχάιμερ. Βρίσκει καταφύγιο στην ποίηση, με την οποία αρχίζει να καταπιάνεται. Έρχεται σε επαφή με την ποίηση σε ένα πολιτιστικό ίδρυμα και έτσι αποφασίζει να ενασχοληθεί και εκείνη. Παράλληλα βέβαια έχει να χαλιναγωγήσει τον εγγονό της, ένα αγόρι που ίσως να εμπλέκεται και να σχετίζεται με μια εγκληματική πράξη εις βάρος ενός κοριτσιού. Μια δυνατή, ανθρώπινη και βαθιά συγκινητική ταινία που απέσπασε το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών.

The Iron Lady (2011)

Όταν μιλάμε για Σιδηρά Κυρία, φυσικά εννοούμε την βρετανίδα πρωθυπουργό των 80s, Margaret Thatcher (1925-2013) Μια ισχυρή φυσιογνωμία με καλά και κακά, σίγουρα αμφιλεγόμενη και αναμφίβολα συντηρητική. Ωστόσο, προς το τέλος της ζωής της, και συγκεκριμένα το 2005, η κόρη της αποκαλύπτει ότι η μητέρα της και η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, έχει άνοια. Η ταινία Iron Lady της Phyllida Lloyd σε σενάριο Abi Morgan, και με βάση το βιβλίο The Iron Lady: Margaret Thatcher, from Grocer's Daughter to Prime Minister, αναθέτει στην πάντοτε υπέροχη Meryl Streep να υποδυθεί την Thatcher, κάτι που στέφεται από απόλυτη επιτυχία και έδωσε στην ηθοποιό το τρίτο όσκαρ ερμηνείας της καριέρας της. Στην ταινία, που παίζει και ο Jim Broadbent και η Olivia Colman, παρακολουθούμε τόσο τις ηρωικές στιγμές της θατσερικής παντοκρατορίας, όσο και τις αποτυχίες της, τόσο την πορεία προς την ηγεσία, όσο και την ίδια σε προχωρημένη ηλικία να αρχίζει πλέον να μην έχει επαφή του ποια είναι και πού βρίσκεται. Η ταινία απέσπασε και Όσκαρ για καλύτερο μακιγιάζ.

Still Alice (2014)

Ένα ακόμα Όσκαρ καταλήγει σε ηθοποιό που υποδύεται άνθρωπο που έχει άνοια, αυτή την φορά στην ταλαντούχα Julianne Moore για το Still Alice, μια από αυτές τις ταινίες που δεν έχουν κάτι άλλο καλό πέραν της ερμηνείας του πρωταγωνιστή/της πρωταγωνίστριας. Σε σκηνοθεσία και σενάριο των Richard Glatzer και Wash Westmoreland, η ταινία ακολουθεί την Alice, μια καθηγήτρια γλωσσολογίας που διαπιστώνεται πως έχει Αλτσχάιμερ, παρότι μόλις τώρα κλείνει τα πενήντα. Τον σύζυγό της υποδύεται ο Alec Baldwin και την κόρη της η Kristen Stewart. Μια ταινία για την διαχείριση μιας οικογενειακής κρίσης, μιας και σίγουρα διαταράσσει πλέον τις ισορροπίες, πολύ περισσότερο όταν είναι σε τόσο μικρή ηλικία.

Supernova (2020)

Το 2020 μια δύσκολη χρονιά για όλους τους τομείς, και για τον κινηματογράφο. Μια πολύ όμορφη και γλυκιά ταινία, το Supernova, αναφέρεται σε ένα ομόφυλο ζευγάρι, τον Sam και τον Tusker (Colin Firth και Stanley Tucci) που έπειτα από είκοσι χρόνια σχέσης , ταξιδεύουν σε διάφορες περιοχές της Αγγλίας, βλέποντας φίλους και γνωστούς. Ο Tusker όμως αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα άνοιας, οπότε το ζευγάρι αρχίζει να έρχεται όσο πιο κοντά γίνεται και να περνάει στιγμές μαζί, πριν αρχίσουν να ξεχνιούνται. Άλλωστε, αυτό είναι το πιο οδυνηρό, η λήθη, την οποία ο άνθρωπος φοβάται. Τα πάντα υπάρχουν όσο υπάρχει έστω και κάποιος  να τα θυμάται, όταν απουσιάζει η μνήμη, απουσιάζει η πραγματικότητα. Άλλωστε, αλήθεια είναι αυτό που δεν έχει πέσει σε λήθη.

The Father (2020)

Και φτάνουμε σε μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς, στον Πατέρα του Florian Zellen, ενός θεατρικού συγγραφέα που έχει γράψει το ομώνυμο θεατρικό έργο το 2012, στο οποίο βάσισε την ταινία την οποία σκηνοθετεί και γράφει με τον έμπειρο στον κινηματογράφο Christopher Hampton. Ένας πατέρας και μια κόρη έρχονται αντιμέτωποι με την άνοια του πατέρα. Μένει στην Αγγλία, η κόρη θέλει να πάει στο Παρίσι και να αφήσει σε καλά χέρια τον πατέρα της. Είναι όμως απλώς αυτό; Όχι, η ταινία είναι απείρως ανώτερη από αυτό που μπορεί κανείς να υποθέσει. Ίσως είναι η καλύτερη ταινία που έχει γίνει ποτέ με αυτό το ζήτημα. Με δύο σπουδαίους ηθοποιούς, τους βραβευμένους με Όσκαρ Anthony Hopkins και Olivia Colman, να δίνουν ρεσιτάλ ερμηνείας, ένα πολύ καλό μοντάζ από τον Γιώργο Λαμπρινό και εξαιρετικό ήχο και μουσική, μιλάμε άνετα για μια από τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς αλλά και τις πιο υποτιμημένες. Θα πει κανείς υποτιμημένη ενώ είναι υποψήφια για έξι Όσκαρ (καλύτερη ταινία, σενάριο, Α΄ ανδρικό, Β' Γυναικείο, Μοντάζ και Σχεδιασμός Παραγωγής); Και όμως είναι, καθώς πρώτον δεν έχει ελπίδες να κερδίσει κανένα (με ελάχιστες ελπίδες για σενάριο και Α' Ανδρικό) και δεύτερον είναι από τις ταινίες που έχουν δει λιγότεροι από τις οκτώ που είναι υποψήφιες και απέκτησαν buzz για διάφορους λόγους, είτε καλλιτεχνικού επιτεύγματος είτε επικαιρότητας και πολιτικοκοινωνικών σχολίων. Το The Father είναι ένα ψυχολογικό δράμα από τα πολύ λεπτοδουλεμένα που άνετα θα μπορούσε  να είχε σαρώσει όλα τα βραβεία, ανάμεσα τους και το Α΄ Ανδρικό για μια από τις καλύτερες ερμηνείες του Hopkins, που αδίκως θα χάσει-αν χάσει- από τον Boseman (μια από τις πιο υπερεκτιμημένες φετινές ερμηνείες), λόγω του αιφνίδιου θανάτου του.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.

Πρώτη δημοσίευση: 2 Απριλίου 2021, 17:37
Ενημέρωση: 2 Απριλίου 2021, 17:40
Συντάκτης:

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos