Αφιέρωμα: Είναι ο Kρίστοφερ Νόλαν ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης της εποχής μας;

Το ερώτημα αυτό δεν προέκυψε τυχαία. Έρχεται ως απόρροια αφενός της εξόδου στα σινεμά της νέας του ταινίας, Οπενχάιμερ, που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές από κοινό και κριτικούς, ενώ οι φανς του τον αποθέωσαν για άλλη μια φορά, αφετέρου καθώς το Rotten Tomatoes κλείνει φέτος 25 χρόνια και αποφάσισε να κάνει μια ψηφοφορία για το ποιος είναι ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης που εμφανίστηκε τα τελευταία 25 χρόνια. Ανάμεσα στους σκηνοθέτες/στις σκηνοθέτριες που κονταροχτυπήθηκαν ήταν οι Dennis Villeneuve, Alejandro G. Inarritu, Darren Aronofsky, Luca Guadagnino, Bong Joon-ho, Guy Richie, Damien Chazelle, Sofia Coppola, Taika Waititi, Γιώργος Λάνθιμος, Jordan Peele, Greta Gerwig, Sam Mendes, Robert Eggers και φυσικά Christopher Nolan. Από αυτή την ψηφοφορία, βγήκε μια οχτάδα, τετράδα, δυάδα και τελικά ο νικητής. Στην δυάδα σχετικά εύκολα βρέθηκαν οι Nolan και Villeneuve και τελικά επικράτησε ο Nolan. Να σημειωθεί ότι στην ψηφοφορία δεν συμμετείχαν κριτικοί και άνθρωποι του χώρου αλλά ψήφιζε ο κόσμος.

ΣΧΕΤΙΚΑΟ Κρίστοφερ Νόλαν θέλει να κάνει ταινία τρόμου

Το ερώτημα λοιπόν που προκύπτει δεν είναι αν ο Nolan είναι ο σπουδαιότερος σκηνοθέτης της εποχής μας: αυτό θα φανεί στην πορεία της καριέρας του, συν του ότι δεν μπορεί να υπάρχει αμερόληπτη και αντικειμενική απάντηση. Ο καθένας θεωρεί σπουδαίο αυτό που αρέσει στον ίδιο και είναι συμβατό στην δική του αισθητική και αντίληψη. Το ζήτημα είναι γιατί άραγε ο κόσμος-ή μια μεγάλη μερίδα του-πιστεύει ότι ο Nolan είναι τόσο σημαντικός; Και μάλιστα το πιστεύει παθιασμένα. Έχει καταφέρει να έχει το κοινό που έχει συνήθως ένας ηθοποιός-σταρ και όχι ένας σκηνοθέτης. Ένα κοινό που ακολουθεί κάθε του ταινία, που τις βλέπει στο σινεμά και τις κάνει εισπρακτικές επιτυχίες, που εκφράζει την λατρεία του προς το πρόσωπό του και που δεν ανέχεται και πολλά-πολλά για εκείνον.

Ο Christopher Nolan (γεν. 1970) πράγματι είναι ένα από τα σπουδαιότερα κεφάλαια του σύγχρονου αγγλόφωνου σινεμά και ίσως να είναι ένας από τους σπουδαιότερους δημιουργούς που υπήρξαν ποτέ στο συγκεκριμένο σινεμά, αλλά τι είναι αυτό που του προσέφερε τόσο γρήγορη αναγνώριση, ώστε πριν κλείσει τα πενήντα του να χαίρει απίστευτου θαυμασμού, εκτίμησης και αποδοχής και να αναγνωρίζεται ως ο καλύτερους ή από τους καλύτερους της γενιάς του; Πριν δούμε τις ταινίες του, ας πούμε κάποια βασικά στοιχεία του κινηματογραφικού ύφους που υπηρετεί και ίσως τον έκανε τόσο σπουδαίο.

Ο Christopher Edward Nolan, γεννημένος στο Λονδίνο από βρετανό πατέρα και αμερικανίδα μητέρα, μεσαίο παιδί μιας τρίτεκνης οικογένειας αγοριών (μεγαλύτερος ο Matthew και μικρότερος ο Jonathan), μεγάλωσε βλέποντας ταινίες του Ridley Scott, του Stanley Kubrick (με ιδιαίτερη αγάπη στο 2001) και το Star Wars. Από την ηλικία των επτά, έπαιρνε την κάμερα του πατέρα του και γύριζε ταινίες μικρού μήκους με τα παιχνίδια του. Σπούδασε αγγλική λογοτεχνία στο UCL, από όπου αποφοίτησε το 1993. Τότε ξεκίνησε σιγά-σιγά η ενασχόληση του με το σινεμά, σκηνοθετώντας τρεις ταινίες  μικρού μήκους μέχρι να έρθει το 1998 και το μεγάλου μήκους σκηνοθετικό ντεμπούτο του. Αυτό που τον καθιέρωσε είναι ίσως ότι ασχολήθηκε με τον mainstream, εμπορικό κινηματογράφο με τους δικούς του όρους. Σινεμά για το ευρύ κοινό, υψηλού προϋπολογισμού, εισπρακτικές επιτυχίες με μεγάλους σταρ που όμως δεν καταφεύγουν στην ευκολία. Έξυπνα σενάρια αλλά ποτέ εξυπνακίστικα, που απαιτούν σκέψη και συγκέντρωση, την παρουσία του θεατή στην αίθουσα για να το απολαύσει περισσότερο, με ιστορίες και υποϊστορίες που δένουν αρμονικά, με σκηνοθετική δεξιοτεχνία και περίτεχνο μοντάζ και μια αξιοθαύμαστη χρήση του χρόνου καθιστώντάς τον ως έναν από τους καλύτερους σκηνοθέτες στην ιστορία του αγγλόφωνου σινεμά ως προς την χρήση του χρόνου. Καταφέρνει να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον, χωρίς να φοβάται και την μείωση της έντασης. Στις ταινίες του δεν υπάρχει εξαντλητική δράση. Ανά σημεία οι ρυθμοί πέφτουν, οι ήρωες συζητάνε ή σχεδιάζουν τα επόμενα βήματά τους, και παρόλα αυτά ο θεατής παραμένει καθηλωμένος εκεί, περιμένοντας την συνέχεια, σε μια εποχή που με τον καταιγισμό Tik Tok βίντεο μας έχει μάθει στην γρήγορη θέαση. Έπιασε τον παλμό της εποχής του, έγινε εκφραστή της γιατί για να θυμηθούμε και την μαικήνα της μοντέρνας τέχνης, Γερτρούδη Στάιν, "ο δημιουργός δεν προηγείται της γενιάς του, αλλά είναι ο πρώτος που συνειδητοποιεί τι συμβαίνει στην γενιά του" και αυτό σίγουρα το κάνει άριστα ο αμερικανοβρετανός σκηνοθέτης. Το 2015 το Time τον ανακήρυξε ως έναν από τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον κόσμο, ενώ έχει προταθεί για πέντε βραβεία Όσκαρ:  

Following (1998)

 Η πρώτη ταινία του Nolan, το ντεμπούτο του στις μεγάλου μήκους ταινίες, δεν το λες και πρωτόλειο, μιας και έχει την στόφα ενός δημιουργού που ξέρει τι θέλει να κάνει και πού θέλει να πάει. Ένας νεαρός άντρας φιλοδοξεί να γίνει συγγραφέας. Για να βρει έμπνευση, ακολουθεί άγνωστα άτομα στον δρόμο. Τους παρατηρεί και βάσει των συνηθειών τους χτίζει τις δικές του ιστορίες πάνω τους. Τελικά ο ήρωας θα εμπλακεί προσωπικά σε μια ιστορία με κόστος για τον ίδιο. Ένα ασπρόμαυρο φιλμ 16mm, ένα νεονουάρ που βασίζεται στην αίσθηση του χρόνου και στην μη γραμμική παράθεση των γεγονότων. Μιας και ήταν η πρώτη του ταινία και την χρηματοδότησε ο ίδιος, για να εξοικονομήσει φιλμ, έκαναν πολλές πρόβες με τους ηθοποιούς κάθε σκηνή ώστε να μην χρειαστεί να την γυρίσουν πάνω από δύο-τρεις φορές. Μια ταινία που θεματικά συγγενεύει με το Conversation του Κόπολα ή ακόμα και το Rear Window του Χίτσκοκ.

Memento (2000)

Ένα ακόμα νεονουάρ και μάλιστα από τα καλύτερα του 21ου αιώνα. Το Memento είναι μια ταινία-σταθμός για τον ίδιο αλλά όχι μόνο, μιας και η αντίστροφη χρονική εξιστόρηση των γεγονότων επηρέασε αρκετές μεταγενέστερες ταινίες. Βασίζεται σε ένα διήγημα του Jonathan Nolan, αδερφού του Christopher, το Memento Mori, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Μαρτίου 2001 του Esquire. Με πρωταγωνιστές τους Guy Pearce, Carrie-Anne Moss και Joe Pantoliano, στήνεται ένα αγωνιώδες και απίστευτα ανατρεπτικό μυστήριο με έναν άνθρωπο που πάσχει από αμνησία και προσπαθεί να βρει ποιος επιτέθηκε στην γυναίκα του με σημειώματα και τατουάζ στο σώμα του για να θυμάται ό,τι βρίσκει. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Βενετίας, προκαλώντας τεράστια αίσθηση και κάνοντας όλους να θέλουν να μάθουν τι εστί Christopher Nolan. Κατάφερε να γίνει μια cult ταινία που έφτασε και στα Όσκαρ διεκδικώντας βραβείο σεναρίου και μοντάζ. Για τον πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν γίνει συζητήσεις και με τον Brad Pitt που δεν τελεσφόρησαν. Αυτό που καταφέρνει στην μόλις δεύτερη ταινία του είναι αξιοσημείωτο, να ενώσει γεγονότα και υποπλοκές που το ένα προηγείται του άλλου. Στο Memento ξεκίνησε η συνεργασία του με τον διευθυντή φωτογραφίας Wally Pfister που κράτησε μέχρι και το The Dark Knight Rises (2012).

Insomnia (2002)

Το 2002 και έπειτα την υποψηφιότητα για Όσκαρ, έφτασε η στιγμή να κάνει μια ταινία με μεγάλους σταρ και όχι απλώς μεγάλους. Πρωταγωνιστεί ο βραβευμένος με Όσκαρ και τρισμέγιστος Al Pacino, ο επίσης βραβευμένος με Όσκαρ και χαμαιλεοντικός Robin Williams και η διπλά βραβευμένη με Όσκαρ και τότε πολύ της μόδας Hilary Swank. Ένα ψυχολογικό θρίλερ που για πρώτη φορά δεν βασίζεται σε δικό του υλικό, αλλά σε μια νορβηγική ταινία του 1997 του Eric Skjoldbjaerg και μάλιστα η πρώτη φορά που δεν υπογράφει καν το σενάριο αλλά αφήνεται στην Hillary Seitz. Δύο ντετέκτιβ από το Λος Άντζελες πηγαίνουν στην Αλάσκα την περίοδο που δεν νυχτώνει ποτέ για να ερευνήσουν την δολοφονία μιας έφηβης. Πολλές αποκαλύψεις θα φέρουν αντιμέτωπους τους δύο ντετέκτιβ με τις τύψεις και τις ενοχές να δίνουν και να παίρνουν αλλά και ένα τέλος πολύ ανθρώπινο και εξιλεωτικό, σε αντίθεση με το πιο κυνικό της σκανδιναβικής ταινίας. Ο Nolan αγαπά τους χαρακτήρες του, τους νιώθει και τους καταλαβαίνει, ακόμα και στις σκοτεινές τους πλευρές, και δεν θέλει να τους αφήσει έρμαια των παθών τους. Όταν πρωτοέπεσε το πρότζεκτ στο τραπέζι, ήταν να το σκηνοθετήσει ο Jonathan Demme με τον Harrison Ford, αλλά δεν προχώρησε.

Batman Begins (2005)

Μετά την επιτυχία της προηγούμενης ταινίας και την στροφή του προς μεγαλύτερα πρότζεκτ, αναμείχθηκε και με ένα πολύ μεγάλο franchise της DC και της Warner Bros., έναν από τους μεγαλύτερους υπερήρωες, τον Batman. Ο Nolan θέλησε να κάνει ένα origin story γύρω από τον άνθρωπο-νυχτερίδα, από τα παιδικά του χρόνια και τον θάνατο του πατέρα του μέχρι πώς έγινε ο Batman και έσωσε την Γκόθαμ Σίτι από το Σκιάχτρο. Μετά τις εκδοχές του Tim Burton και του Joel Schumacher, ο ήρωας πέρασε μια κρίση και η Warner Bros. προσπαθούσε να τον αναστήσει μετά την αποτυχία και την κατακραυγή των τελευταίων ταινιών. Ο Nolan σε συνεργασία με τον David S. Goyer έγραψαν το σενάριο επηρεασμένοι από τα κόμικ The Man Who Falls, Batman : Year One και Batman: The Long Halloween. Είναι η πρώτη φορά που συνεργάστηκε ο σκηνοθέτης με την Warner Bros. στην παραγωγή, μια συνεργασία που συνεχίστηκε στις επόμενες ταινίες του. Ο Christian Bale αναδείχθηκε εξαιρετικός στον ρόλο του, ίσως ο καλύτερος μέχρι τώρα. Αυτό που έκανε ο Nolan και μιμήθηκαν πολλοί από τους επόμενους που καταπιάστηκαν με τις υπερηρωικές ταινίες είναι η σκοτεινή παλέτα, το νουάρ κλίμα, το σκεπτόμενο σενάριο και η εις βάθος ανάλυση του χαρακτήρα. Μετά έγινε μανιέρα, και πλέον έχει χαθεί το κέφι και η πιο κόμικ διάθεση από την DC, βλέπε το σινεμά του Snyder ή το Joker και το The Batman, αν και η γελοιότητα στην οποία έχει φτάσει η Marvel που πλέον δεν βλέπεις σούπερ ήρωες αλλά stand up comedians είναι και αυτή υπερβολική. Ο σκηνοθέτης έδωσε στον ήρωα μια πιο dark αλλά και πιο ρεαλιστική εικόνα. Το καστ περιλάμβανε μερικούς ηθοποιούς που θα τους δούμε πολλές φορές αργότερα, όπως ο Michael Caine, ο Cillian Murphy αλλά και ο Morgan Freeman, η Katie Holmes και ο Liam Neeson.

The Prestige (2006)

Ανάμεσα στις δύο ταινίες Batman, δημιουργεί μια από τις καλύτερες ταινίες του και από τις καλύτερες της δεκαετίας, το πολύ πιο χαμηλότονο The Prestige, βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του 1995 του Christopher Priest, σε σενάριο των αδελφών Nolan. Ο Hugh Jackman υποδύεται τον Robert Angier και ο Christian Bale τον Alfred Borden στο βικτωριανό Λονδίνο του τέλους του 19ου αιώνα, δύο μάγοι που αντιμάχονται επί σκηνής σε μια διαμάχη μαγείας-επιστήμης, που και άλλοι σκηνοθέτες επεχείρησαν να αναδείξουν, όχι με την ίδια επιτυχία. Στην εποχή της ανάδειξης της επιστήμης και μετέπειτα κυριαρχίας της και των τελευταίων μαγικών εκλάμψεων, ο Nolan μας μιλά για τις εφευρέσεις, για τις ψευδαισθήσεις, για την έννοια του δημιουργού και της καλλιτεχνικής αντιπαλότητας. Η ταινία προτάθηκε για δύο Όσκαρ (καλλιτεχνικής διεύθυνσης και διεύθυνσης φωτογραφίας), ενώ ήταν η τελευταία του συνεργασία με τον συνθέτη David Julyan, με τον οποίο είχε συνεργαστεί σε όλες του τις ταινίες μέχρι το Insomnia, στο Batman Begins χρειάστηκε την πιο επιβλητική και σκοτεινή μουσική του Hans Zimmer, στο The Prestige ξαναβρέθηκαν, ενώ έκτοτε ξεκίνησε η μακροχρόνια συνεργασία του με τον Zimmer, μέχρι τουλάχιστον την Δουνκέρκη (2017).

The Dark Knight (2008)

Ο Σκοτεινός Ιππότης είναι μια από τις καλύτερες υπερηρωικές ταινίες όλων των εποχών και στα ατού της έχει έναν από τους καλύτερους κακούς που έχουμε δει ποτέ σε ταινία, τον Joker του πρόωρα χαμένου Heath Ledger. Εύκολα έκλεψε την παράσταση χάρη στο τεράστιο ταλέντο του, στην τρομακτική μεταμφίεσή του αλλά και στον θάνατό του έναν μήνα πριν τα Όσκαρ. Ίσως είναι η ταινία που θυμούνται οι περισσότεροι από την τριλογία και ίσως εκείνη που εκτιμήθηκε περισσότερο, μιας και το τρίτο μέρος είναι αμφιλεγόμενο. Σε σενάριο του ίδιου και του αδερφού του, ο Σκοτεινός Ιππότης (απ)έδειξε ότι μπορεί να γίνει σοβαρό, έξυπνο και πιο δραματικό υπερηρωικό σινεμά, σαν μια κανονική αφηγηματική δραματική ταινία. Αυτή την φορά ο Batman πρέπει να καταπολεμήσει τον Τζόκερ και τα σατανικά σχέδια του για την Γκόθαμ. Η ταινία ξεπέρασε το ένα δις δολάρια σε εισπράξεις, προτάθηκε για 8 βραβεία Όσκαρ, κερδίζοντας δύο από αυτά (καλύτερου ηχητικού μοντάζ και δεύτερου αντρικού ρόλου). Δεν προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερης ταινίας, κάτι που θα είχε γίνει σίγουρα αν η ταινία έβγαινε σήμερα, γιατί τότε ακόμα στο βραβείο για καλύτερη ταινία ήταν πεντάδα. Το ότι δεν προτάθηκε, προκάλεσε αντιδράσεις και έτσι από την επόμενη χρονιά η πεντάδα έγινε δεκάδα, ώστε να περιλαμβάνει και άλλες ταινίες και όχι μόνο τα κλασικά, ακαδημαϊκά, οσκαρικού ενδιαφέροντος δράματα. Ένα βαρύ δράμα, στο οποίο ο ήρωας αρχικά ηττάται και πρέπει να το διαχειριστεί. Η μουσική του Zimmer βοηθά στον ρυθμό που θέλει να δώσει ο δημιουργός.

Inception (2010)

Το Inception είναι μια από τις μεγαλειώδεις στιγμές της καριέρας του. Μια από τις καλύτερες ταινίες της δεκαετίας και ίσως του 21ου αιώνα, μια πολύ έξυπνη ταινία δράσης επιστημονικής φαντασίας, που δεν περιπλέκεται στους δαιδάλους του μυαλού και του ονείρου μιας και έχει μια ξεκάθαρη ιδέα, τόσο στο μυαλό του σκηνοθέτη όσο και στον θεατή. Μια σύνθετη ιδέα που απλά και κατανοητά μεταφέρεται στο κοινό, με πρωταγωνιστή έναν από τους μεγαλύτερους σταρ, τον Leonardo di Caprio. Δίπλα του οι Joseph Gordon-Levitt, Marion Cotillard, Cillian Murphy, Tom Hardy, Elliot Page, Michael Caine και Ken Watanabe. Η ταινία πλησίασε το ένα δις δολάρια σε εισπράξεις, προτάθηκε για 8 Όσκαρ και κέρδισε τέσσερα (καλύτερη διεύθυνση φωτογραφίας, ηχητικού μοντάζ, ηχητικού μιξάζ και ειδικών εφέ). Την ιδέα την είχε από όταν έκανε το Insomnia, όταν μετά το τέλος της ταινίας, κατέθεσε στην Warner ένα σενάριο 80 σελίδων για κλέφτες ονείρων. Τελικά δεν ένιωθε ακόμα έτοιμος και την άφησε για αργότερα. Όνειρα μέσα στα όνειρα, παράλληλες αφηγήσεις που μοντάρονται παράλληλα αλλά έχουν διαφορετική διάρκεια. Το τέλος της ταινίας είναι από τα πιο αμφιλεγόμενα και με αντικρουόμενες ερμηνείες ως προς το τι μπορεί να συμβαίνει με την περίφημη σβούρα, αν και πλέον ο Nolan έχει δώσει απάντηση ως προς αυτό.

The Dark Knight Rises (2012)

Η τριλογία του Batman κλείνει εντυπωσιακά, σε μια ταινία που είναι πολύ καλή αλλά είχε προκάτοχό της το The Dark Knight και έτσι η σύγκριση ίσως την αδίκησε. Τα αδέλφια Nolan υπογράφουν το σενάριο σε παραγωγή του ίδιου και της συζύγου του από το 1997, Emma Thomas, που βρίσκεται πίσω από κάθε ταινία του. Οκτώ χρόνια μετά τα γεγονότα της προηγούμενης ταινίας, ο Batman πρέπει να σώσει την πόλη από τον Bane, ενώ κάνει την εμφάνισή της και η Catwoman της Anne Hathaway. Ο Nolan χρησιμοποίησε IMAX 70mm για καλύτερη ποιότητα εικόνας, μιας και βασίζεται πάρα πολύ στο αισθητικό και τεχνολογικό αποτέλεσμα. Η ταινία επίσης ξεπέρασε το ένα δις δολάρια σε εισπράξεις. Ένα ωραίο κλείσιμο, έντονο, συναισθηματικό, βαρύ και σκοτεινό, όπως αρμόζει στον χαρακτήρα.

Interstellar (2014)

Μια από τις σπουδαιότερες στιγμές στην φιλμογραφία του, για κάποιους ίσως και η καλύτερη ταινία του και μια από τις καλύτερες της δεκαετίας (προσωπικά το εκτίμησα, αλλά δεν το αγάπησα). Το Interstellar είναι μια ακόμα απόπειρα του σκηνοθέτη να συνδεθεί με την επιστήμη, με τον χρόνο, με τον θάνατο. Σε ένα απροσδιόριστο μέλλον, οι φυσικοί πόροι της Γης έχουν καταστραφεί και ο πλανήτης υποφέρει κινδυνεύοντας με εξαφάνιση. Τότε θα αναλάβει ένα ταξίδι σε άλλους γαλαξίες μέσα από σκουληκότρυπες και μαύρες τρύπες του χρόνου. Μια ταινία που εκτιμήθηκε ακόμα και από την επιστημονική κοινότητα για την ακρίβειά της, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και μυθοπλαστικές αυθαιρεσίες. Τα αδέρφια Nolan πάλι υπογράφουν μαζί το σενάριο, με πρωταγωνιστή τον Matthew McConaughey, φρέσκο με το Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου και μαζί του την Anne Hathaway που είχε συνεργαστεί στο τελευταίο Dark Knight και τον Michael Caine που έχουν συνεργαστεί πολλάκις, ενώ συμμετέχουν και οι Jessica Chastain, Matt Damon, Ellen Burstyn, Casey Affleck και ο μικρός τότε Timothee Chalamet. Ο ίδιος και ο διευθυντής φωτογραφίας του Hoyte van Hoytema χρησιμόποησαν φιλμ 35 mm και IMAX 70mm. Προτάθηκε για πέντε Όσκαρ και κέρδισε ένα για καλύτερα εφέ. Ο Nolan σαφώς υπερβάλλει και υπερτονίζει αυτό που λέει, με ένα μελοδραματικό και οπερατικό τόνο. Η συγκίνηση είναι ρεαλιστική και έντονη.

Dunkirk (2017)

Σε αντίθεση με την επιστημονική και αναλυτική προηγούμενη ταινία του, αυτή την φορά ο Nolan στρέφεται σε κάτι πιο ελλειπτικό. Λίγοι διάλογοι, χωρίς αναλύσεις και επεξηγήσεις, με πολύ συγκεκριμένη και περιορισμένη δράση αλλά και πάλι με μια αγωνιώδη σχέση με τον χρόνο. Άλλωστε, όπως έλεγε και ο Michael Caine στο Ιnterstellar "δεν φοβάμαι τον θάνατο, φοβάμαι τον χρόνο". Αυτή την φορά το σενάριο το υπογράφει μόνος του, στρέφοντας την προσοχή του στην Μάχη της Γαλλίας και στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν οι σύμμαχοι έχουν ξεμείνει στην Δουνκέρκη. Ο Nolan στήνει τρεις ταυτόχρονες μάχες στην γη, στην θάλασσα και στον αέρα με ένα μοντάζ που συνδέει τα γεγονότα και τα αναμειγνύει σε μια από τις καλύτερες πολεμικές ταινίες του 21ου αιώνα. Στο καστ επιστρέφουν οι αγαπημένοι του Cillian Murphy και Tom Hardy, μαζί με τους Kenneth Branagh και Harry Styles, στον πρώτο του κινηματογραφικό ρόλο. Δεν υπάρχει ένας ήρωας στην ταινία αλλά μια συλλογικότητα, η ανθρωπότητα που πρέπει να σωθεί. Η μουσική του Hans Zimmer παίζει με τον χρόνο, εντείνοντας την ένταση και κάνοντάς την θεμέλιο λίθο της ταινίας. Προτάθηκε για οκτώ Όσκαρ, ανάμεσα στα οποία και καλύτερης σκηνοθεσίας-η πρώτη υποψηφιότητα για τον Nolan- και κέρδισε τρία: καλύτερο ηχητικό μοντάζ, ηχητικό μιξάζ και μοντάζ. Σταθεροί συνεργάτες ο Hoytema στην φωτογραφία και ο Lee Smith στο μοντάζ, με τον οποίο συνεργάζονται από το Batman Begins μέχρι και την Δουνκέρκη. Το 2019 θα επαναλάμβανε την μονταζιακή δουλειά που έκανε στο 1917 του Sam Mendes.

Tenet (2020)

Ήρθε και η στιγμή που ο Nolan θα έκανε το πρώτο του σκηνοθετικό φάουλ, σε μια ταινία που πλασαρίστηκε ως αυτή που θα φέρει πάλι πίσω τον κόσμο στις αίθουσες εν καιρώ πανδημίας και περιορισμών. Η ταινία έφερε εν τέλει 365 εκατομμύρια στο box office, που δεν είναι κακό για τα δεδομένα των συνθηκών αλλά με 200 εκατομμύρια μπάτζετ τελικά πήγε πολύ μέτρια. Και όχι άδικα, μιας και είναι η μόνη όχι τόσο καλή ταινία στην φιλμογραφία του βρετανοαμερικανού δημιουργού. Έχει κάποιες ομοιότητες με το Inception, ως προς την δημιουργία ενός δικού του κόσμου που μπλέκεται σε διάφορες χρονικότητες αλλά σε αντίθεση με εκείνο, το Tenet μπουρδουκλώνεται. Δεν ξέρει τι θέλει να πει, ούτε ο θεατής καταλαβαίνει ακριβώς τι γίνεται. Συνεχώς προκύπτουν νέα στοιχεία, όπως τα φέρει ο αέρας και η στιγμή, που κάποια μπορεί εν τέλει να μην αξιοποιηθούν και κάπου ουσιαστικά. Ένα αλαλούμ εμπνεύσεων που όμως δεν αποτυπώνονται, ούτε καν εξηγούνται. Ίσως στο μυαλό του φάνταζε εξαιρετικό, αλλά στην πράξη δυστυχώς για πρώτη φορά, δεν δούλεψε. Πρωταγωνιστές οι John David Washington, Robert Pattinson, Elizabeth Debicki και οι παλιοί γνώριμοι Kenneth Branagh και Michael Caine, με τον Hoytema να επιστρέφει στην φωτογραφία, την Jennifer Lame να αντικαθιστά τον Smith στο μοντάζ και τον Ludwig Goransson τον Zimmer στην μουσική.

Oppenheimer (2023)

Και η τελευταία του-μέχρι στιγμής ταινία. Το πολυαναμενόμενο Oppenheimer για τον επιστήμονα που δημιούργησε την ατομική βόμβα. Ο Robert Oppenheimer είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ένας ιδιόρρυθμος επιστήμονας που βοήθησε την κυβέρνηση Τρούμαν να λήξει τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με την ατομική βόμβα που έπεσε σε Χιροσίμα και Ναγκασάκι τον Αύγουστο του 1945, δολοφονώντας εν ψυχρώ εκατομμύρια ανθρώπους, κάτι που μετά έφερε βαρέως ο αντιαμερικανός και φιλοκομμουνιστής, όπως θεωρήθηκε έπειτα, Oppenheimer. Επιστρέφει στις πραγματικές ιστορίες και στον Β΄ Π.Π. μετά την Δουνκέρκη. Ο Cilliam Murphy αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο, έχοντας πλάι του ένα εκλεκτό καστ παλιών και νέων αγαπημένων ηθοποιών, όπως οι Emily Blunt, Matt Damon, Robert Downey Jr., Florence Pugh, Casey Affleck, Rami Malek, Gary Oldman, Kenneth Branagh και Josh Hartnett, συνεχίζοντας την συνεργασία του με τους Hoytema, Lame και Goransson, που σε αντίθεση με το Tenet, εδώ λειτούργησε. Επιστρέφει στην επιστήμη αλλά με όρους πάλι αγάπης και ηθικής, σωστού και λάθους, πρέπει και δεν πρέπει σε μια τύπου βιογραφική ταινία αλλά με όρους νολανικούς. Άλλη μια τρίωρη ταινία που ωστόσο κρατάει τον θεατή. Χρησιμοποίησε για άλλη μια φορά IMAX 65mm ενώ για πρώτη φορά στην ιστορία του σινεμά έγινε IMAX σε ασπρόμαυρη φωτογραφία, δείχνοντας πως το τεχνικό κομμάτι είναι κάτι που απασχολεί ιδιαίτερα τον δημιουργό και το κυνηγάει μέχρι τέλους για να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Ήδη έχει πάει πολύ καλά εισπρακτικά, έχοντας ξεπεράσει τα 700 εκατομμύρια δολάρια και σίγουρα θα την δούμε στα προσεχή Όσκαρ. Αν και αυτό από μόνο του δεν λέει κάτι. Η ιστορία του Oppenheimer έχει γράψει ήδη (κινηματογραφική) ιστορία.