Άκουσέ με

Σύνοψη: Η Βαλμίρα, μια έφηβη με οξύ πρόβλημα ακοής, αναγκάζεται μετά τον θάνατο της γιαγιάς της να εγκαταλείψει το Σχολείο Κωφών όπου φοιτά στην Αθήνα για το νησί όπου ζει μόνιμα ο πατέρας της. Στο νέο της σχολείο, θα γνωρίσει τις εντάσεις που επικρατούν εντός της πολωμένης τοπικής κοινωνίας και θα κληθεί αφενός να διαλέξει στρατόπεδο κι αφετέρου να «αφουγκραστεί» πραγματικά τους γύρω της και τα φορτία που καθένας τους κουβαλάει.

Άποψη: Στη μόλις δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία της, η Μαρία Ντούζα υφαίνει με εμφανή ενσυναίσθηση μια παραβολή πάνω στην αδυναμία επικοινωνίας που χαρακτηρίζει τις ανθρώπινες σχέσεις, την αποξένωση, την ετερότητα αλλά και τους τρόπους που οι τρεις αυτές έννοιες διαπλέκονται.

Οι ήρωες του «Άκουσέ με», με κοινωνιολογικούς όρους, χωρίζονται σε έσω – και έξω – ομάδες, οι οποίες καθημερινά τέμνονται κι από την διασταύρωσή τους παράγονται σπινθήρες.

Ο Μπόρισλαβ (Άρης για την κοινωνία του νησιού), γιος της Βουλγάρας συντρόφου του Στάμου, του πατέρα της Βαλμίρας, συνεννοείται μαζί της στα βουλγαρικά, κάθε φορά που μοιράζεται κάτι εμπιστευτικό μαζί της, τη στιγμή που ο Στάμος επικοινωνεί με την κόρη του στη νοηματική, όντας ο μοναδικός που την γνωρίζει. Κοινό σημείο αναφοράς όλων τα ελληνικά, τα οποία βέβαια δεν δείχνουν ευρύτερα να βοηθούν και πολύ στην αποδοχή του Μπόρισλαβ/Άρη από τους γηγενείς συμμαθητές του, μιας και ο πρώτος δεν παύει να είναι ο «Αλβανός; Βούλγαρος; Δεν έχει καμία σημασία, αφού ‘‘πάς μη Έλλην βάρβαρος’’».

Όχι πως κι ο «ημεδαπός» Στάμος τυγχάνει πολύ μεγαλύτερης αποδοχής από τους ντόπιους. Άλλωστε, είναι εκείνος που έδωσε αλβανικό όνομα στην κόρη του, επειδή του άρεσε η σημασία του, ο «εναλλακτικός» όπως τον χαρακτηρίζει καγχάζοντας ένας κάτοικος του νησιού, όταν μία κυρία αναρωτιέται «τι σόι όνομα είναι το ‘‘Βαλμίρα’’».

Μέσα σε όλα αυτά, λοιπόν, τα δίπολα καλείται να πλοηγηθεί το κορίτσι που το όνομά του σημαίνει «ορμητικό κύμα», με τα ατελή αισθητηριακά μέσα που διαθέτει και της επιτρέπουν να συνθέτει κατά τρόπο θραυσματικό συμπεράσματα και εντυπώσεις.

Ωστόσο, σε μια ενδιαφέρουσα προέκταση, η ταινία μάς δείχνει πως τελικά δεν εμποδίζουν την επικοινωνία και την αλληλοκατανόηση μόνο τα όσα δεν μπορούμε να ακούσουμε αλλά πολύ συχνά κι εκείνα που δεν βλέπουμε. Αυτή τη φορά όχι γιατί δεν είμαστε βιολογικά σε θέση αλλά γιατί απλούστατα επιλέγουμε να τα αφήνουμε εκτός κάδρου.

Σε αυτή τη λογική, το μοντάζ ίσως σ’ ένα πρώτο επίπεδο φαίνεται χαλαρό σε λίγα σημεία, εντούτοις είναι απόλυτα συμβατό με την αποσπασματική πρόσληψη του κόσμου που παρουσιάζεται και την αλλοιωμένη της αιτιοκρατία. Εξάλλου, σύμφωνα με τον celebrated βιρτουόζο του είδους Γιώργο Μαυροψαρίδη, αυτό ακριβώς κάνει και ο θεατής μιας ταινίας: συνδέει αποσπασματικά καρέ σε ένα ενιαίο νόημα στο μυαλό του, έτσι ώστε πρακτικά «ο εγκέφαλος είναι η οθόνη».

Συνολικά, η σκηνοθέτρια (και σεναριογράφος) αποσπά ιδιαίτερα πειστικές ερμηνείες από το καστ της, με την Ευθαλία Παπακώστα να διαχειρίζεται άψογα έναν απαιτητικό ρόλο και τους Δημήτρη Κίτσο και Νίκο Κουκά να ακολουθούν σε εξίσου υψηλά στάνταρ, στοιχείο βασικό σε μία ταινία τόσο character - driven όσο αυτή. Ενδεχομένως, το φινάλε παραείναι στρογγυλεμένο δεδομένου του αιχμηρού κοινωνικοπολιτικού σχολιασμού που έχει προηγηθεί.

Παρόλα αυτά, όσοι διάβασαν στην παιδική/εφηβική τους ηλικία το «Ένα σακί μαλλιά» του αγαπημένου της Ντούζα Παντελή Καλιότσου, πιθανότατα θα εκτιμήσουν το συγκεκριμένο homage.