Η γυναίκα του Τσαϊκόφσκι

Σύνοψη: Η Αντονίνα Μιλιούκοβα είναι μια όμορφη και έξυπνη νεαρή γυναίκα, γεννημένη στην αριστοκρατική Ρωσία του 19ου αιώνα. Η μοναδική της εμμονή είναι να παντρευτεί τον Πιοτρ Τσαϊκόφσκι, τον οποίο ερωτεύτηκε από την πρώτη στιγμή που άκουσε τη μουσική του.

Ο μόνος λόγος που ο συνθέτης δέχεται τελικά αυτή την ένωση, είναι για να βάλει ένα τέλος στις φήμες που κυκλοφορούν για αυτόν. Δίχως ίχνος αγάπης, κατηγορώντας την για τις κακοτυχίες και την κατάρρευσή του, οι προσπάθειες του Τσαϊκόφσκι να ξεφορτωθεί τη σύζυγό του γίνονται όλο και πιο βίαιες.

Άποψη: Στην εποχή του Τσαϊκόφσκι (β΄ μισό 19ου αιώνα), υπήρχαν φήμες για την ομοφυλοφιλία του σπουδαίου Ρώσου συνθέτη, τις οποίες θέλησε να αποσοβήσει με τον γάμο του με την νεαρή μαθήτριά στο ωδείο, Αντονίνα.

Μια ηλίθια που δεν κατάλαβε το μεγαλείο του Τσαϊκόφσκι, πίστευαν πολλοί, όπως έχει πει ο σκηνοθέτης της ταινίας και αγαπημένος του Φεστιβάλ των Καννών, Kirill Serebrennikov, κάτι που ο ίδιος δεν πίστεψε και θέλησε να διηγηθεί την ιστορία του ζεύγους μέσα από το δικό της πρίσμα.

Η πίστη είναι συχνό θεματικό μοτίβο των ταινιών του, είτε αφορά την συζυγική-συντροφική πίστη (Betrayal-2012), είτε την πίστη στην θρησκεία και την εξουσία (The Student-2016), μέσα πάντα από μια οξεία κριτική ματιά για την ρωσική κοινωνία και πολιτική (Petrov’s Flu-2021). Άλλωστε, δεν είναι καθόλου αγαπητός στην Ρωσία του Πούτιν και γι΄αυτό πλέον δεν ζει στην χώρα του.

Μέσα από την Γυναίκα του Τσαϊκόφσκι επιχειρεί να καταδείξει την πατριαρχία της εποχής, την θέση της γυναίκας στην κοινωνία, την οικογένεια, την τέχνη και βέβαια να μιλήσει για την κρυφή ομοφυλοφιλία ενός διάσημου συνθέτη, που δεν κατάφερε ποτέ να βγει από την ντουλάπα, φοβούμενος την κατακραυγή που θα δεχόταν. Μια αόρατη κλωστή ενώνει τα δύο μέλη της σχέσης, σαν εκείνη που ένωνε Daniel Day Lewis και Vicky Krieps στην ομώνυμη ταινία του Paul Thomas Anderson, που παρά τις υφολογικές και αισθητικές διαφορές τους, μας διηγούνται την ιστορία ενός εργένη, μονήρη μεσήλικα που κάνει σχέση με μια πολύ νεότερη κοπέλα, μια σχέση που εκείνη επιδιώκει, και ταράζει το περιβάλλον στο οποίο εκείνος έχει συνηθίσει να ζει με πείσμα και επιμονή που στην αρχή μπορεί να μην είναι ορατή.

Δύο άνθρωποι που οδηγούνται στην τρέλα. Από την μία η Αντονίνα με την εμμονή της προς τον συνθέτη σαν αυτή που μπορεί σήμερα να πάθει κάποιος φανατικός θαυμαστής ενός ποπ/ροκ ειδώλου, οδηγείται στην τρέλα και την παραφροσύνη και από την άλλη ο συνθέτης καταπιέζοντας την ομοφυλοφιλία του και άρα τον εαυτό του και δεχόμενος να καταπιεστεί σε αυτή την σχέση-που ήταν επιλογή του!-οδηγείται σε ακραία ξεσπάσματα εις βάρος της από σωματική βία μέχρι λεκτική υποβάθμιση.

Ο Serebrennikov φέρνει στο φως σκοτεινά σημεία της προσωπικότητας του συνθέτη που μας χάρισε την Λίμνη των Κύκνων, σε μια ταινία άλλοτε σκοτεινή και υποφωτισμένη και άλλοτε με ξεθωριασμένες, γήινες αποχρώσεις, συνοδευμένες με μια επιβλητική μουσική που κατευθύνει τα συναισθήματα και εξηγεί συμπεριφορές και αντιδράσεις, αν και η χρήση της είναι υπερβολικά συχνή.

Η μουσική ιδιοφυΐα του Τσαϊκόφσκι δεν αμαυρώνεται καθώς μέσα από την βίαιη συμπεριφορά του βλέπουμε έναν άνθρωπο εγκλωβισμένο σε ένα προσωπείο που του επιβλήθηκε κοινωνικά με αποτέλεσμα να έχει έναν εσωτερικευμένο θυμό που τον οδηγεί στο να εκδικείται την γυναίκα του, τον άνθρωπο που του υπενθυμίζει την καταπίεση που υφίσταται. Μια γυναίκα, την οποία υποδύεται εξαιρετικά η Alyona Mikhaylova, που και εκείνη υφίσταται κοινωνικές πιέσεις και απορρίψεις. Ως γυναίκα δεν έγινε μουσικός, υπέκυψε στις απαιτήσεις του κοινωνικού τους φύλου, αγάπησε με εμμονικό πάθος έναν άντρα θέλοντας να σταθεί δίπλα του σε οτιδήποτε και αν συνέβαινε, σε μια εποχή που οι γυναίκες μη μπορώντας να πάρουν διαζύγιο, ούτως ή άλλως υπέμεναν τέτοιες κακοποιητικές συμπεριφορές.

Ο Serebrennikov οδηγείται αργά αλλά μεθοδικά στον κόσμο των δύο ηρώων, με μια μπαρόκ, μεγαλόπρεπη αλλά και ποιητική διάθεση σε μια ιστορία-πορτρέτο μιας ολόκληρης κοινωνίας και εποχής, που αρνείται στην γυναίκα κάθε στοιχείο καλλιτεχνίας ή ιδιοφυΐας, ενώ συγχωρεί σε κάθε αντρική ιδιοφυΐα οποιοδήποτε λάθος, πάθος, έγκλημα.

Ο σουρεαλισμός της προηγούμενης ταινίας του είναι και εδώ ορατός, κυρίως σε μερικές ονειρικές σκηνές, που συνδιαλέγονται τον λυρικό ρεαλισμό του, ή στο χορευτικό τέλος-performance της ταινίας, εμβόλιμο σαν τις σκηνές χορού σε ταινίες του Δαλιανίδη, που παρά την ασάφεια του, δίνει μια πτυχή της ψυχολογικής κατάστασης της ηρωίδας.