Zιλ Μπουρντό: "Με ενδιαφέρει η αίσθηση της ηθικής"

Το «Σε Λάθος Χρόνο» του Steven Knight, που καθιέρωσε στη συνείδηση του ελληνικού κινηματογραφικού κοινού τον Tom Hardy ως πρωταγωνιστή, είναι ένα φιλμ που είχε απήχηση σε μεγάλο αριθμό θεατών διεθνώς λόγω των ιδιαίτερα οικουμενικών ζητημάτων του σεναρίου. Αυτή η οικουμενικότητα σίγουρα ήταν κι ένας από τους λόγους που αρκετά χρόνια αργότερα προέκυψε η «Απόφαση» που ξεκίνησε την πορεία της στις ελληνικές αίθουσες αυτήν την Πέμπτη, γαλλικό ριμέικ της ίδιας ιστορίας δια χειρός Gilles Bourdos, σκηνοθέτη του «Ρενουάρ» που είχε μεταξύ άλλων κι έντονη παρουσία στα Σεζάρ του 2014.

ΣΧΕΤΙΚΑΗ απόφαση

Παρακολουθώντας την ταινία στα πλαίσια του φετινού Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου κινητοποιήθηκε το ενδιαφέρον μας ως προς τη δημιουργική της διαδικασία. Είχαμε το προνόμιο να συνομιλήσουμε με τον ίδιο τον Gilles Bourdos για να λύσει τις σχετικές μας απορίες, και μέσα από όσα συζητήθηκαν ξεδιπλώθηκε μπροστά μας πολύ καθαρά το δημιουργικό του όραμα, που σίγουρα δεν περιορίζεται στα στεγανά μιας απλής φιλμικής επανεκτέλεσης.

 ΕΡ.: Πώς «ωρίμασε» μέσα σας η ιδέα να προχωρήσετε σε αυτό το ριμέικ; Ποιο ήταν το στοιχείο στην πρωτότυπη ταινία που σας παρότρυνε περισσότερο στην υλοποίηση του δικού σας εγχειρήματος;

ΑΠ.: Είχα δει την πρωτότυπη ταινία στην Αμερική και με είχε ενοχλήσει αρκετά η προφορά του πρωταγωνιστή. Ήταν πολύ έντονα βρετανική. Μετά ανακάλυψα ότι το σενάριο υπήρχε στο διαδίκτυο, είχε κυκλοφορήσει εκείνη την εποχή. Το κείμενο μου «έβγαζε» τη μορφή ενός θεατρικού έργου. Σκέφτηκα ότι, επειδή η πρωτότυπη ταινία δεν είχε πολύ μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία, θα μπορούσα να τη χρησιμοποιήσω ως βάση με τον ίδιο τρόπο που έχουμε μια ανάμνηση στο κεφάλι μας, ένα βιβλίο της Marguerite Duras για παράδειγμα ή ένα κάποιο κείμενο, και ξαναφτιάχοντάς τη να την καταστήσω ελκυστική.

ΕΡ.: Παρότι σε γενικές γραμμές πρόκειται για μια αρκετά πιστή διασκευή, στις αλλαγές που έγιναν πιστεύετε πως υπάρχουν κάποιες ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα στον Ivan Locke και τον Joseph Cross και αν ναι ποιες είναι αυτές;

ΑΠ.: Υπάρχουν αλλαγές στον βαθμό που ο ήρωας είναι διαφορετικός από τη μία στην άλλη ταινία. Και το κείμενο έχει αλλάξει, δεν είναι ακριβώς το ίδιο. Σε σχέση με τον Vincent Lindon, επειδή ο ίδιος φαίνεται να παρουσιάζει έναν άνθρωπο με μεγάλη δύναμη, ήθελα η ταινία να είναι μια δοκιμασία αυτής της δύναμής του. Αντίθετα, στην αγγλική βερσιόν η προσέγγιση του Tom Hardy έχει περισσότερη γλυκύτητα, είναι διαφορετική κι εξίσου ενδιαφέρουσα, αλλά στη δική μου προσπάθεια ήθελα να δείξω αυτήν τη δύναμη που διακατέχει τον Lindon. Ο κινηματογράφος έχει γίνει μια πολύ πιο ώριμη τέχνη. Για παράδειγμα, στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι, την οποία παρακολούθησαν πάνω από ένα δισεκατομμύριο τηλεθεατές σε ολόκληρο τον κόσμο, ακούσαμε ξανά τραγούδια που μας ήταν ήδη γνωστά. Η Celine Dion κάποια στιγμή τραγούδησε Édith Piaf με τη δική της φωνή. Αυτό άφησε τα ίχνη του στον κόσμο παρότι το τραγούδι ήταν γνωστό κι ερμηνευμένο από μια μεγάλη καλλιτέχνιδα όπως η Piaf. Πιστεύω πως είναι η ίδια προσέγγιση όπως όταν πηγαίνουμε στο θέατρο για να δούμε τους ίδιους συγγραφείς, όταν πηγαίνουμε στην όπερα για να παρακολουθήσουμε τα ίδια έργα ξανά και ξανά. Η διαφορά ποια είναι; Το πώς ερμηνεύει ο ηθοποιός.

ΕΡ.: Άρα είναι λίγο σαν να επιστρέφουμε σε αυτό που είναι ήδη γνωστό, ερμηνευμένο και αγαπημένο αλλά έχοντας περισσότερη εμπειρία στην πλάτη μας και βλέποντάς το από ένα διαφορετικό πρίσμα, πιο σύνθετα, πιο κατασταλαγμένα.

ΑΠ.: Επειδή υπάρχουν μεγάλες διαφορές, επειδή η γλώσσα είναι διαφορετική, ο ηθοποιός που ενσαρκώνει τον πρωταγωνιστή είναι διαφορετικός και η μέθοδος των γυρισμάτων είναι διαφορετική, όλα αυτά κάνουν ένα διαφορετικό έργο.

ΕΡ.: Αν αποφασιστεί στο μέλλον από κάποιον σκηνοθέτη από κάποια άλλη χώρα, στην Ευρώπη ή αλλού, να προχωρήσει σε ένα εκ νέου ριμέικ αυτής της ιστορίας και τύχαινε αυτός να σας ζητούσε μια συμβουλή για το πώς να προσάρμοζε την ιστορία στα δικά του μέτρα και να την κάνει να λειτουργήσει κινηματογραφικά, τι θα του προτείνατε;

ΑΠ.: Το κείμενο από την πρώτη στη δεύτερη εκδοχή της ταινίας έχει αλλάξει λίγο, έχουν μετακινηθεί πράγματα. Κάτι το οποίο παρακολουθώ όποτε γίνεται προβολή της ταινίας, είτε αυτή είναι στην Αθήνα όπως έγινε εδώ, είτε στο Παρίσι, είτε στη Ρώμη ή οπουδήποτε αλλού, είναι ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια εξέλιξη σχετικά με την ευαισθησία απέναντι στις γυναίκες, τα γυναικεία θέματα έχουν γίνει αντικείμενο που μας απασχολεί πολύ περισσότερο. Αλλάζουν λοιπόν τα πράγματα, κάθε δέκα με δεκαπέντε χρόνια ενώ αλλάζει και ο κόσμος. Οπότε η συμβουλή που θα μπορούσα να δώσω ο ίδιος στον καινούριο σκηνοθέτη θα ήταν να παραμείνει πιστός στο δικό του παρόν, στη δική του πραγματικότητα και αλήθεια, εδώ και τώρα, ανάλογα με τη στιγμή που θα γυρίσει την ταινία.

ΕΡ.: Επειδή η ταινία «ακουμπά» κάποια πολύ συγκεκριμένα θέματα γύρω από την αρρενωπότητα και τον ρόλο του άντρα σήμερα, και δεδομένου του ότι συνειδητοποιούσατε ότι μέσω του σεναρίου γίνονται εξίσου συγκεκριμένες διαπιστώσεις σχετικά με αυτά, σε ποια θελήσατε να δώσετε περισσότερη έμφαση;

ΑΠ.: Δεν είναι ο ανδρισμός το κύριο θέμα που ήθελα να δείξω, αλλά περισσότερο η αίσθηση της ηθικής. Ο πρωταγωνιστής είναι ένας άνθρωπος που έχει μια απόλυτη αίσθηση ελέγχου στη ζωή του, είναι μηχανικός, αρχιτέκτονας, κατασκευάζει, έχει κατασκευάσει τη ζωή του έχοντας τον απόλυτο έλεγχο. Φτάνει ένα συγκεκριμένο σημείο στην ταινία που είναι πρόθυμος να τα διακινδυνεύσει όλα αυτά, την εργασία του, το σπίτι του, τη γυναίκα του, τα παιδιά του. Γιατί; Για να μπορέσει να κάνει αυτό που ο ίδιος θεωρεί ότι είναι δίκαιο, από ηθικής πλευράς δηλαδή. Αναλαμβάνει απόλυτα τις ευθύνες του, οι οποίες είναι ηθικής τάξεως, κι έχει σκοπό να τις αναλάβει ως το τέλος ανεξάρτητα από το τι θα του στοιχίσει.

ΕΡ.: Χωρίς να προχωρήσουμε σε spoiler σχετικά με το τι συμβαίνει στο φινάλε της ταινίας, πιστεύετε ότι το πρωτότυπο κείμενο αντιμετωπίζει με αισιοδοξία ή απαισιοδοξία αυτό που ξεδιπλώνεται μελλοντικά για τον κεντρικό του χαρακτήρα; Υιοθετείτε την ίδια οπτική για τον αντίστοιχο δικό σας χαρακτήρα;

ΑΠ.: Το τέλος είναι εντελώς διαφορετικό από τη μία ταινία στην άλλη. Πρέπει να ξεχωρίσουμε από το κείμενο την κινηματογραφική πρόθεση γιατί δεν είναι λογοτεχνία στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπου το κείμενο παραμένει το ίδιο. Στην πρωτότυπη ταινία στο τέλος βλέπουμε την κίνηση ενός τεράστιου γερανού (crane shot), μια εικόνα που μας δίνει να σκεφτούμε ότι πρόκειται για ένα «άνοιγμα» προς τον κόσμο και για ένα είδος πληρότητας. Στη δική μου ταινία βλέπουμε έναν άνθρωπο που είναι συνεχώς σε κίνηση, τίποτα δεν τον σταματάει, όλο προχωράει, και όταν φτάνει στην τελική στιγμή σταματάει το αυτοκίνητό του σε ένα κόκκινο φανάρι. Εκείνη τη στιγμή που φαίνεται όλα να έχουν φτάσει στο τέλος τους, βλέπουμε ότι τα αυτοκίνητα αναγκάζονται να τον προσπεράσουν γιατί αυτός δεν κινείται πια. Θέλω να αφήσω τον θεατή να ψάξει μόνος του και να βρει αυτό που ήθελα να πω. Σε αυτό το σημείο είναι ακριβώς που μπορούμε να δούμε πως χρησιμοποιώντας το ίδιο σενάριο και κείμενο, η κινηματογραφική ματιά μπορεί να δώσει δύο τελείως διαφορετικές εκδοχές.