Aφιέρωμα: 10 κατασκοπικές σειρές που άφησαν το στίγμα τους

"Κάθε κυβέρνηση έχει το παράρτημα των μυστικών υπηρεσιών της", δηλώνει ο John Drake (Patrick McGoohan) στο “Danger Man” (1960 έως 1968). "H CIA στην Αμερική, το Deuxième Bureau στη Γαλλία, το Μ15 στην Αγγλία. Υπάρχει κάπου μια “βρώμικη” δουλειά που πρέπει να γίνει; Λοιπόν, τότε είναι που συνήθως καλούν εμένα ή κάποιον σαν εμένα".

ΣΧΕΤΙΚΑAφιέρωμα: Κινούμενα σχέδια & live-action: Δύο σε ένα

Η "βρώμικη δουλειά" της κατασκοπείας αποτελεί βασικό στοιχείο της τηλεόρασης για σχεδόν 60 χρόνια. Η νέα προσαρμογή του ITV “The Ipcress File” από τον Len Deighton ξυπνάει  μνήμες από την τριάδα των ταινιών “Harry Palmer” του Michael Caine στο απόγειο της δεκαετίας του 60, ενώ συνεχίζει, παράλληλα, μια πλούσια παράδοση κατασκοπευτικών σειρών στη μικρή οθόνη.

Η επιρροή του Ian Fleming και του 007 ήταν αναπόφευκτη τη δεκαετία του 1960, όταν τα τηλεοπτικά προγράμματα γέμισαν με τα “I Spy” (1965-1968), “The Wild Wild West” (1965-1969), “The Baron” (1966-1967), “Callan” (1967-1972), “The Champions” (1968-1969) και “Department S” (1969-1970).

Αργότερα, τα gadgets του Bond προκάλεσαν μια στροφή προς την τεχνο-κατασκοπεία με χαρακτηριστικό το “Airwolf” (1984 έως 1987), ενώ το “MacGyver” (1985 έως 1992) και το “Alias” (2001 έως 2006) βελτίωσαν ακόμα περισσότερο το είδος. Τα τελευταία χρόνια, οι σειρές κινουμένων σχεδίων όπως το “The Secret Show” (2006-2007) και το “Archer” (2009-), καθώς και τα spin-offs των κόμικς όπως το “Marvel's Agents of S.H.I.E.L.D.” (2013-2020) απευθύνονται σε νεανικό κοινό. To ίδιο συμβαίνει και με τις σειρές που συνδέονται με συγγραφείς μπεστ σέλερ, όπως το “Chris Ryan's Strike Back” (2010-2020) και το “Tom Clancy's Jack Ryan” (2018-).

Yπήρχε και μια παλιάς σχολής βαρύτητα τύπου Le Carré στο “Burn Notice” (2007 έως 2013) και στην καλτ τριλογία “Deutschland 83 / 86 / 89 (2015 έως 2020)”, η οποία είχε ως επίκεντρο έναν πράκτορα της Stasi. Με όλα όσα αναφέρθηκαν, οι "βρώμικες δουλειές" είναι σαφές ότι απέχουν πολύ από το να τελειώσουν σύντομα.

Και η φυσικά, η αγαπημένη μας, το 24.

1. Danger Man (1960 - 1968)

O Patrick McGoohan ολοκλήρωνε την εναρκτήρια ομιλία της πρώτης σημαντικής κατασκοπευτικής σειράς της βρετανικής τηλεόρασης με τα εξής λόγια: "Ω ναι, το όνομά μου είναι Drake, John Drake". Δημιουργός της σειράς ήταν ο Ralph Smart και αρχικά ο Drake δούλευε για το ΝΑΤΟ σε ημίωρα επεισόδια, πριν το CBS “τραβήξει την πρίζα του” από τις ΗΠΑ. Μετά την επιτυχία του 007, ωστόσο, ο εξοπλισμένος με gadget Drake επέστρεψε στην υπηρεσία της M9, σε επεισόδια 50 λεπτών (η σειρά μετονομάστηκε σε “Secret Agent” στις ΗΠΑ), τα οποία βασίζονταν στην ίντριγκα και την εφευρετικότητα και όχι στο σεξ και τη βία, λόγω των αυστηρών καθολικών πεποιθήσεων του McGoohan.

Μετά από 86 αποστολές, η σειρά αντικαταστάθηκε στο ITV από το “Man in a Suitcase” (1967-1968), καθώς ο McGoohan πήγε στο “The Prisoner”, το οποίο ήταν εμπνευσμένο από το επεισόδιο "Colony Three" του 1964 και στο οποίο ο Drake διεισδύει σε μια σχολή κατασκόπων, σε μια πόλη από την οποία δεν μπορεί να αποδράσει. Ωστόσο, η πιο ευχάριστη κληρονομιά της σειράς είναι αναμφίβολα η σειρά κινουμένων σχεδίων του Cosgrove Hall “Danger Mouse” (1981 έως 1992).

2. The Man from U.N.C.L.E. (1964 - 1968)

Όπως και στην περίπτωση του “Danger Man”, ο δημιουργός του 007 συμμετείχε στο στάδιο σχεδιασμού αυτής της γεμάτης gadgets σειράς, η οποία αρχικά είχε τον τίτλο “Ian Fleming's Solo”. Κατά τη διάρκεια ενός γεύματος με τον παραγωγό Norman Felton, η αναφορά του Fleming σε έναν δευτερεύοντα χαρακτήρα στο μυθιστόρημα του “Bond Goldfinger” του 1959 οδήγησε στη γέννηση του πράκτορα Napoleon Solo. Ο ίδιος επινόησε, επίσης, το όνομα April Dancer για τη Stefanie Powers στην ταινία “The Girl from U.N.C.L.E.” (1966-1967).

Το ακρωνύμιο σημαίνει United Network Command for Law and Enforcement και η έδρα του κρυβόταν πίσω από το ραφείο Del Floria's Tailor Shop, στη Νέα Υόρκη. Επικεφαλής, για 105 επεισόδια, ήταν ο Alexander Waverly (Leo G. Carroll), αλλά το ενδιαφέρον συγκεντρώθηκε στον Solo (Robert Vaughn) και τον Ρώσο συνεργάτη του Illya Kuryakin (David McCallum). Η συνεργασία τους αποτελούσε μια συνειδητή προσπάθεια του συνδημιουργού Sam Rolfe να “ξεπαγώσει” τις σχέσεις του Ψυχρού Πολέμου. Ελλείψει της KGB, τον ανταγωνισμό παρείχε η THRUSH, μια νεφελώδης οργάνωση με στόχο την παγκόσμια κυριαρχία, η οποία συνέχιζε να παγιδεύει αθώους που έπεφταν κατά καιρούς στα ύπουλα σχέδιά της.

3. Get Smart (1965 - 1970)

Θέλοντας να διακωμωδήσουν τις ταινίες του James Bond, οι συνδημιουργοί Mel Brooks και Buck Henry αποφάσισαν ότι ο Maxwell Smart θα έπρεπε να είναι μια διασταύρωση μεταξύ του 007 και του επιθεωρητή Clouseau. Χρησιμοποιώντας μια φωνή σαν απομίμηση του Thin Man, ο πρωταγωνιστής Don Adams διέπρεψε τόσο στα λογοπαίγνια όσο και στις φάρσες,ως πράκτορας 86 που μπέρδευε τις αποστολές εναντίον του KAOS και εκ μέρους του πάντα εκνευρισμένου αρχηγού της CONTROL (Edward Platt), με τη βοήθεια του πράκτορα 99 (Barbara Feldon).

Τα gadgets που χρησιμοποιούσε ο Smart ήταν τόσο ρεαλιστικά που η CIA ρώτησε αν κάποιος διέρρεε απόρρητα μυστικά στους σεναριογράφους. Ο Brooks και ο Henry αποχώρησαν στο τέλος της δεύτερης σεζόν, αλλά ο Adams κατάφερε να κερδίσει ένα Emmy πριν η σειρά σταματήσει. Αργότερα, η σειρά επέστρεψε στη μεγάλη (The Nude Bomb, 1980) και στη μικρή οθόνη (Get Smart, Again!, 1989), πριν από την επανεκκίνηση με τον Steve Carell, το 2008.

4. Mission: Impossible (1966 - 73)

Έχοντας ήδη χρηματοδοτήσει τις σειρές “The Untouchables” (1959-1963) και “Star Trek” (1966-1969), η Desilu Productions υποστήριξε τις δύο πρώτες σεζόν της πρωτοποριακής κατασκοπευτικής σειράς του Bruce Geller, η οποία ήταν εμπνευσμένη από την αστυνομική περιπέτεια “Topkapi” του 1964. Με κινητήρια δύναμη το θέμα του Lalo Schifrin, το οποίο έμοιαζε με τον κώδικα Μορς, η δράση της σειράς που ταξίδευε σε όλο τον κόσμο ξεκίνησε με ένα αυτοκαταστρεφόμενο μαγνητοσκοπημένο μήνυμα που περιέγραφε την αποστολή.

Η πολιτική του κάστινγκ επέτρεψε στον επικεφαλής της ομάδας “Impossible Missions Force” Jim Phelps (Peter Graves) να συμπληρώσει τους μόνιμους πρωταγωνιστές Barney Collier (Greg Morris) και Willy Armitage (Peter Lupus) με μοιραίες γυναίκες, όπως η Cinnamon Carter (Barbara Bain) και η Lisa Casey (Lynda Day George) και με τους μάστορες της μεταμφίεσης Rollin Hand (Martin Landau) και The Great Paris (Leonard Nimoy). Αν και το ΔΝΤ επιχειρούσε στην ανατολική Ευρώπη, δεν υπήρχε εκείνη την περίοδο ρητή ψυχροπολεμική υποκίνηση. Έτσι, αρκετά από τα 171 επεισόδια αφορούσαν την απομάκρυνση διεφθαρμένων καθεστώτων στον αναπτυσσόμενο κόσμο, πριν το επίκεντρο μετατοπιστεί αργότερα στο Συνδικάτο με έδρα τις ΗΠΑ.

5. Tinker Tailor Soldier Spy (1979)

Ο John le Carré είναι ο συγγραφέας κατασκοπείας με τις πιο πολλές μεταφορές των έργων του στη βρετανική τηλεόραση. Αυτή η κλασική μεταφορά του μπεστ σέλερ του 1974 από το BBC, εμπνευσμένη από το σκάνδαλο Cambridge Five, ακολουθήθηκε από το “Smiley's People” (1982), και τέσσερις ακόμη σειρές: “A Perfect Spy” (1987), “The Night Manager” (2016), “The Little Drummer Girl” (2018) και “The Spy Who Came in from the Cold” (2021).

Το σενάριο χωρίζεται σε επτά μέρη ως μια ακολουθία αλληλένδετων αναδρομών και στο σίριαλ πρωταγωνιστεί ο Alec Guinness ως George Smiley, ένας ατιμασμένος πράκτορας της MI6, ο οποίος διεξάγει μια μυστική έρευνα για την καταστροφική επιχείρηση Testify, προκειμένου να αποκαλύψει έναν σοβιετικό χαφιέ στο αρχηγείο του Cambridge Circus. Μέσα σε ένα αστραφτερό σύνολο, ο βραβευμένος με BAFTA Guinness είναι εξαιρετικός ως ο κουρασμένος αλλά και αδυσώπητος παγκόσμιος spymaster που βλέπει με κακό μάτι την προδοσία και την παραβίαση των υπηρεσιακών κωδίκων μπροστά στη μετα-ιμπεριαλιστική παρακμή. Ο Gary Oldman υποδύθηκε τον Smiley στην υποψήφια για Όσκαρ κινηματογραφική εκδοχή της σειρά, το 2011.

6. Reilly: Ace of Spies (1983)

Η Euston Films ειδικεύτηκε σε αστυνομικές σειρές όπως το “The Sweeney” (1975-1978) και το “Van der Valk” (1977), καθώς και σε ιδιόρρυθμα διαμάντια όπως το “Minder” (1979-1994) προτού ξεκινήσει αυτή την επισκόπηση των κατορθωμάτων του απόλυτου κατασκόπου της Βρετανίας. Έχοντας γίνει κάτι σαν μπαμπούλας στον κινηματογράφο της σοβιετικής κατασκοπείας της δεκαετίας του 1960, ο Sidney Reilly παρουσιάζεται εδώ ως ένας υπολογιστής καιροσκόπος που -όπως τον ενσαρκώνει ο υποψήφιος για Χρυσή Σφαίρα Sam Neill- διακατέχεται από ευγενική ψυχραιμία.

Σε σενάριο του Troy Kennedy-Martin, αυτή η βραβευμένη με BAFTA σειρά διασκευάστηκε με βάση τη βιογραφία του Robin Bruce Lockhart, του οποίου ο πατέρας, R.H. Bruce Lockhart, είχε συνωμοτήσει με τον Reilly στη συνωμοσία των πρεσβευτών του 1918 για τη δολοφονία του Lenin. Τον Lockhart Sr υποδύεται ο Ian Charleson, ενώ ο Leo McKern υποδύεται τον Έλληνα έμπορο όπλων Basil Zaharoff, ο οποίος αποτέλεσε έμπνευση για τον Ernst Stavro Blofeld του Ian Fleming όσο και ο Reilly για τον James Bond.

7. 24 (2001 - 2010)

Με 192 επεισόδια σε οκτώ σεζόν, το “24” ξεπέρασε το “Mission: Impossible” και “The Avengers” για να γίνει η μακροβιότερη κατασκοπευτική σειρά στην ιστορία της αμερικανικής τηλεόρασης. Συγκεντρώνοντας 68 υποψηφιότητες για Emmy, έκανε το ντεμπούτο της δύο μήνες μετά την 11η Σεπτεμβρίου και άγγιξε τον ψυχισμό του τραυματισμένου έθνους. Κάθε σεζόν περιλάμβανε 24 επεισόδια, στα οποία ο Jack Bauer (Kiefer Sutherland), πράκτορας της Αντιτρομοκρατικής Μονάδας με έδρα το Λος Άντζελες, αντιμετώπιζε εχθρούς του κράτους, αναξιόπιστους συμμάχους, ηθικά διλήμματα και ένα ρολόι που χτυπούσε κόκκινο. Τα τελευταία είχαν εξέχουσα θέση σε μια οθόνη που συχνά χωριζόταν για να παρουσιάσει ταυτόχρονη δράση σε διαφορετικές τοποθεσίες.

Βασιζόμενο στο παλιό σίριαλ με το κλιμακούμενο τέλος, η σειρά επιβάρυνε επιπλέον τους χαρακτήρες με οικογενειακά προβλήματα που περιέπλεκαν τα επαγγελματικά τους καθήκοντα. Υποδυόμενος τον Bauer, τον πολυμήχανο ανεγκέφαλο που έκανε ό,τι χρειαζόταν για να επικρατήσει, ο Sutherland πρωταγωνίστησε, επίσης, στο τηλεπαιχνίδι του 2008 “24: Redemption” και στα special 12 επεισόδια “24: Live Another Day” (2014). Απουσίαζε, ωστόσο, από το ανεπιτυχές spin-off, “24: Legacy” (2017).

8. Spooks (2002 - 2011)

Αυτή η σειρά του BBC, η οποία σαν ιδέα συλλήφθηκε σε ένα βιβλιοπωλείο και ξεκίνησε να προβάλλεται μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, κέρδισε BAFTA και έτρεξε καθ' όλη τη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας της χιλιετίας, αναδεικνύοντας τις αλλαγές στους στόχους και τις τακτικές που απασχολούσαν την κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών. Φέρνοντας την αμερικανική οπτική γλαφυρότητα στη βρετανική δραματική ποιότητα, το “Spooks” είχε μια δύσκολη αρχή, όταν τα παράπονα έπεσαν βροχή μετά τη ρίψη ενός γυναικείου χαρακτήρα σε μια φριτέζα με βαθύ λίπος, στο δεύτερο επεισόδιο. Όλα αυτά ήταν μέρος ενός γενικού σχεδίου για να απομακρυνθεί η σειρά από την αστικότητα τύπου le Carré και να εξερευνήσει την αναπόφευκτη πραγματικότητα ότι το έθνος προστατεύεται από πράκτορες με σκοτεινή ιδιωτική ζωή. Όπως ανέφερε το σλόγκαν: "MI5, όχι 9-5".

Εκτός από το εξαιρετικό σενάριο, το καστ ήταν επίσης εξαιρετικό, με τους Jenny Agutter, Matthew Macfadyen, Keeley Hawes και David Oyelowo μεταξύ των τακτικών μελών του Thames House υπό το άγρυπνο βλέμμα του Peter Firth του Section D, ο οποίος εμφανίστηκε στα 86 επεισόδια και στο spin-off με τίτλο “The Greater Good” (2015).

9. Homeland (2011 - 2020)

Αν και εμπνευσμένη από την ισραηλινή σειρά “Hatufim/Prisoners of War” (2010-2012), αυτή η μελέτη της αμερικανικής κατασκοπείας κατά τη διάρκεια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας επινοήθηκε από τους απόφοιτους του “24’ Howard Gordon και Alex Gansa. Αντανακλώντας τη διάθεση ενός συγκρουσιακού έθνους, το “Homeland” επιβεβαίωσε ότι δεν υπάρχουν, πλέον, εύκολες απαντήσεις για τη μοναδική υπερδύναμη του κόσμου. Κατά συνέπεια, η διπολική πράκτορας της CIA Carrie Mathison (Claire Danes) “κλωτσάει” ενάντια στο σύστημα πιστεύοντας ότι ο λοχίας του USMC Nicholas Brody (Damian Lewis) είναι ένας μη αφυπνισμένος τζιχαντιστής και όχι ένας ήρωας που επιστρέφει από οκταετή αιχμαλωσία στο Αφγανιστάν.

Ήταν τέτοια η ισορροπία που βρήκαν οι σεναριογράφοι στην κλιμάκωση της πλοκής και στη θόλωση των γραμμών μεταξύ του φιλόδοξου Brody, της κολλημένης Mathison και του αφεντικού της Saul Berenson (Mandy Patinkin) που η σειρά δέχτηκε κριτική από κάθε άκρο του πολιτικού φάσματος για ψευδοψυχολογία, φιλελευθερισμό και ισλαμοφοβία. Δεν είναι περίεργο που οι κριτές του βραβείου Peabody το 2012 την περιέγραψαν ως "ένα τεστ αμφιβολιών, φόβων και υποψιών μετά την 11η Σεπτεμβρίου".

10. Killing Eve (2018 - 2022)

Η πρώτη σειρά του “Killing Eve”, που βασίστηκε στις ηλεκτρονικές νουβέλες του Luke Jennings και διασκευάστηκε από τη Phoebe Waller-Bridge, καθιέρωσε την ένταση μεταξύ της ερευνήτριας της MI6 Eve Polastri (Sandra Oh) και της Ρωσίδας δολοφόνου Oksana Astankova (Jodie Comer). Με την κωδική ονομασία Villanelle, η αντίπαλος φέρει συγκρίσεις με την αντι-ηρωίδα της Nikita (1990) του Luc Besson. Ωστόσο, η δράση διατρέχεται από μια σκοτεινή κωμική φλέβα, η οποία χαρακτήρισε τις επόμενες σειρές με σενάριο των Emerald Fennell, Suzanne Heathcote και Laura Neal.

Παρά τον τίτλο, η Villanelle βρίσκει διαστροφική ευχαρίστηση στο να κρατάει την Eve ζωντανή (ακόμα και όταν την πυροβολεί για να την εκδικηθεί για ένα μαχαίρωμα) επειδή, "Μερικές φορές όταν αγαπάς κάποιον, κάνεις τρελά πράγματα". Ωστόσο, ενώ οι εμμονές με τον φεμινισμό, τη μόδα και την αγριότητα έχουν τοποθετήσει τη σειρά ανάμεσα στα πιο έξυπνα και ανατρεπτικά σίριαλ κατασκοπείας της τηλεόρασης, η ανταπόκριση των κριτικών έχει σταθερά ψυχρανθεί.