Berlinale 16 - "Le fils de Joseph": Αλλόκοτη κωμωδία βιβλικών διαστάσεων

Καλοκαίρι στο Παρίσι. Ο 15χρονος Βενσάν (Victor Ezenfis) αρνείται να κάνει παρέα με τους ‘αγροίκους’ συνομήλικούς του και γενικά αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές. Μένει μαζί με την Μαρί (Natacha Regnier), την ανύπαντρη μητέρα του, μια καλοσυνάτη νοσοκόμα, και ένα βράδυ την πιέζει να μάθει επιτέλους ποιος είναι ο πατέρας του. Εκείνη του δίνει για άλλη μια φορά την λακωνική απάντηση που του δίνει συνήθως: "Δεν έχεις πατέρα". Ο Βενσάν ανακαλύπτει τυχαία ένα γράμμα και η έρευνά του τον οδηγεί στον Οσκάρ Πορμενόρ (Mathieu Amalric), έναν διάσημο, αλλά και κακότροπο, εκδότη. Ενώ προσπαθεί να εισβάλει, κάπως άγαρμπα, ακόμα και βίαια στη ζωή του, εκείνος που θα φέρει άθελά του τελικά τα πάνω-κάτω είναι ο Ζοζέφ (Fabrizio Rongione), ο αδελφός του Οσκάρ.

Ο σκηνοθέτης Eugene Green, στην πρώτη του συνεργασία με τους αδελφούς Dardenne, σε επίπεδο παραγωγής, τολμά να κάνει σήμερα μια ταινία με βιβλικά μοτίβα (Αβραάμ & Ισαάκ, Μαρία & Ιωσήφ), σε ένα αυθεντικά σύγχρονο σκηνικό. Ντύνει με μπαρόκ μουσική στατικά κάδρα, εστιάζει σε λεπτομέρειες, αντλεί έμπνευση από ζωγραφικά έργα, σατιρίζει τον εκδοτικό κόσμο, και κλείνει το μάτι σε αστυνομικές ταινίες. Μια από τις βασικές ιδιαιτερότητες της ταινίας, εάν όχι η σημαντικότερη, είναι η ίδια η χρήση του λόγου: οι ήρωες μιλάνε αργά, στακάτα σαν να απαγγέλουν, συχνά κοιτάζοντας την κάμερα, ακολουθώντας τη σαφή σκηνοθετική οδηγία, που δεν αφήνει περιθώριο σε κανέναν αυτοσχεδιασμό. Οι αφύσικοι με μια έννοια διάλογοι κάνουν εν τέλει και τα πιο σοβαρά θέματα να ακούγονται φαιδρά σε αρκετές σκηνές της ταινίας, με θεατρικό στυλιζάρισμα, που φτάνει στο άλλο άκρο, θυμίζοντας ακόμα και διαλόγους σε τηλεοπτική σαπουνόπερα.

Το βασικό θέμα της ταινίας, η αναζήτηση του πατέρα και η ίδια η έννοια της πατρότητας, σε συνδυασμό με την θεία σοβαρότητα των μοτίβων, μοιάζει να σε ξεγελά. Θα περίμενε κανείς μια έστω σοβαροφανή ταινία, αλλά τελικά αυτή μεταμορφώνεται, σκόπιμα μάλλον, σε μια παράδοξη κωμωδία, χάνοντας λίγο την αίσθηση του μέτρου. 

Κορυφαία αστεία σκηνή, όπως ομολόγησε άλλωστε και η ίδια η πρωταγωνίστρια στο Q & A μετά την προβολή, είναι εκείνη της γνωριμίας της με τον φίλο του γιου της, που κάλεσε για δείπνο στο σπίτι: "Με λένε Μαρί (Μαρία). Με λένε Ζοζέφ (Ιωσήφ)". Μια νέα οικογένεια γεννιέται, λοιπόν, γιατί καμιά φορά, πέρα από τη θεολογική διάσταση, μπορείς να γίνεις γονιός, χωρίς να είσαι βιολογικός πατέρας ή μητέρα.

Γιόλα Χριστούλα