Αφιέρωμα: Η ζωή σκηνοθετών στην μεγάλη οθόνη

Μέσα στον Γενάρη του 2022 κυκλοφόρησε στα σινεμά η ταινία Enfant Terrible, το τρομερό παιδί δηλαδή στα γαλλικά, με τον ελληνικό τίτλο να είναι Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, καθώς αφορά την ζωή του γνωστού Γερμανού σκηνοθέτη, εκπροσώπου του νέου γερμανικού σινεμά των 70s-80s μαζί με τους Wim Wenders και Werner Herzog.

ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Σκηνοθέτες που έκαναν remake στον εαυτό τους

Με αφορμή το συγκεκριμένο φιλμ που πλέον στριμάρει στο Cinobo, θα θυμηθούμε μερικές ακόμα ταινίες για τις ζωές άλλων διάσημων σκηνοθετών, ενώ στην συνέχεια θα αναφερθούμε και σε μερικές ταινίες που παρουσίασαν την ζωή φανταστικών σκηνοθετών, αποκυήματα της φαντασίας ενός άλλου σκηνοθέτη.

Enfant Terrible

Το 2020 στο Φεστιβάλ των Καννών προβλήθηκε η ταινία του γερμανού σκηνοθέτη Oskar Roehler για την ζωή του αντισυμβατικού σκηνοθέτη Rainer Werner Fassbinder, έναν σκηνοθέτη που άφησε το δικό του προσωπικό αποτύπωμα στο σύγχρονο σινεμά μελοδράματος, έχοντας παράλληλα μια ζωή πλούσια και ταραχώδη. Δυστυχώς έφυγε πολύ νωρίς, το 1982, σε ηλικία 37 ετών, από υπερβολική δόση κοκαΐνης και βαρβιτουρικών. Παρόλα αυτά πρόλαβε να σκηνοθετήσει σχεδόν σαράντα ταινίες, δύο τηλεοπτικές σειρές, τρείς ταινίες μικρού μήκους και 24 θεατρικά έργα. Η ταινία εστιάζει στην πορεία του στο θέατρο, στην μετάβαση του στον κινηματογράφο και στην προσωπική του ζωή.

Pasolini

Ένας ακόμα πιο αιρετικός σκηνοθέτης ήταν αναμφίβολα ο ιταλός δημοσιογράφος, ποιητής, σκηνοθέτης και σεναριογράφος Pier Paolo Pasolini. Τι πιο ιδανικό να σκηνοθετήσει μια ταινία για εκείνον ένας εξίσου αντισυμβατικός σκηνοθέτης του αμερικάνικου ανεξάρτητου σινεμά, ο Abel Ferrara με πρωταγωνιστή μάλιστα τον Willem Dafoe που τον θυμίζει αρκετά εμφανισιακά. Η ταινία διαγωνίστηκε στο Φεστιβάλ Βενετίας για Χρυσό Λέοντα. Στο Pasolini παίζει επίσης ο Riccardo Scarmacio και ο ηθοποιός και εραστής του Pasolini, Ninnetto Davoli. Η ταινία επικεντρώνεται στο τέλος της ζωής του σκηνοθέτη, την περίοδο που εκείνος σκηνοθετούσε το προβοκατόρικο Salo ή 120 Μέρες στα Σόδομα.

Ed Wood

Ο Tim Burton το 1994 σκηνοθέτησε μια ταινία για τον χειρότερο σκηνοθέτη όλων των εποχών, όπως συχνά αποκαλείται, τον Ed Wood. Η μούσα του, ο Johnny Depp, ανέλαβε να ενσαρκώσει τον διάσημο αμερικανό σκηνοθέτη, έχοντας πλάι του τους Martin Landau, Sarah Jessica Parker, Patricia Arquette, Bill Murray και Vincent D' Onofrio. Η ταινία ερευνά την ζωή του cult σκηνοθέτη αποτυχημένων ταινιών και κυρίως την σχέση του με τον ηθοποιό Bela Lugosi, τον ηθοποιό που υποδύθηκε τον κόμη Δράκουλα. Ο Burton είχε δηλώσει πως δεν είναι μια απόλυτα ρεαλιστική βιογραφία και πως δεν είχε καμία διάθεση να γελοιοποιήσει τον σκηνοθέτη και να δείξει μια αρνητική εικόνα του, μιας και στην ζωή του ήταν αντικείμενο γελοιοποίησης.

The Disaster Artist

Και μιας και μιλάμε για κακούς και cult σκηνοθέτες, ας φτάσουμε στον σύγχρονο χειρότερο σκηνοθέτη Tommy Wiseau και τα γυρίσματα της πιο γνωστής ταινίας του, το The Room (2003), ταινίας που έγινε γνωστή ως μια από τις χειρότερες ταινίες όλων των εποχών. Σε σκηνοθεσία James Franco βασισμένος στο ομώνυμο βιβλίο με τον ίδιο να υποδύεται τον εκκεντρικό σκηνοθέτη, τον αδελφό του, Dave Franco, που υποδύεται τον ηθοποιό που πρωταγωνίστησε στο The Room και τον Seth Rogen στον ρόλο του υπεύθυνου σεναρίου και βοηθού σκηνοθέτη. Η ταινία προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου στην 90ή διοργάνωση του θεσμού.

Hitchcock

Ο μεγάλος σκηνοθέτης Alfred Hitchcock, μετρ του σασπένς, κάποια στιγμή ήταν βέβαιο πως η ζωή του θα απασχολούσε κάποια ταινία. Το Hitchcock του Sacha Gervasi βασισμένο στο βιβλίο Alfred Hitchcock and the Making of Psycho του Stephen Rebello του 1990 βρίσκει τον σπουδαίο Anthony Hopkins να υποδύεται τον βρετανό σκηνοθέτη και την Helen Mirren να υποδύεται την σύζυγό του, Alma. Η ταινία εστιάζει κυρίως την περίοδο που ο σκηνοθέτης ετοίμαζε το Ψυχώ και θα έκανε τα Πουλιά, με αναφορές και στις δύο ταινίες αλλά και με αναφορές και σε άλλες περιόδους της ζωής του Alfie.

The Buster Keaton Story

Ενώ ο αμερικανός σταρ του βωβού σινεμά, Buster Keaton, ήταν εν ζωή, ο Sidney Sheldon σκηνοθέτησε και έγραψε το The Buster Keaton Story. Ο Donald O' Connor αναλαμβάνει τον δύσκολο ρόλο να ερμηνεύσει τον μελαγχολικό ηθοποιό. Επειδή ήταν ακόμα εν ζωή, ζήτησαν την άδεια του και τον πλήρωσαν πενήντα χιλιάδες δολάρια για τα δικαιώματα της ζωής του.

Gods and Monsters

Ο James Whale ήταν ένας βρετανός σκηνοθέτης και ηθοποιός του 20ού αιώνα που σκηνοθέτησε κυρίως ταινίες τρόμου στα 30s, όπως το Frankenstein (1931), The Old Dark House (1932), The Invisible Man (1933), The Bride of Frankenstein (1935). Η καριέρα του άρχισε να ατονεί στα τέλη της δεκαετίας και την τελευταία του ταινία την γύρισε το 1941, το They Dare Not Love. Ο σκηνοθέτης ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλος. Το 1957 αυτοκτόνησε. Ο Bill Condon σκηνοθέτησε το Gods and Monsters το 1998 για την ζωή του σκηνοθέτη, κυρίως τις τελευταίες μέρες της ζωής του, με αρκετή δόση βέβαια μυθοπλασίας. Τον σκηνοθέτη υποδύθηκε ο Ian McKellen (με τον οποίον ξανασυναντήθηκε το 2015 στο Mr. Holmes, το 2017 στο Beauty and the Beast και το 2019 στο The Good Liar). Στην ταινία παίζουν επίσης ο Brendan Fraser, η Lynn Redgrave. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου (βασίστηκε στο The Father of Frankenstein).

Redoubtable

Ένας ακόμα εν ζωή σκηνοθέτης που είδε την ζωή του να γίνεται ταινία είναι ο Jean-Luc Godard, ο οποίος σε αντίθεση με τον Keaton, δεν έδωσε την συγκατάθεσή του για κάτι τέτοιο, ούτε και φαίνεται να του άρεσε η ταινία. Ο γάλλος σκηνοθέτης Michel Hazanavicius, γνωστός για την ταινία του The Artist, αναλαμβάνει να μας μεταφέρει κάτι από την περσόνα του πάπα της Nouvelle Vague. Ο Louis Garrel υποδύεται τον σκηνοθέτη και η Stacy Martin την Anne Wiazemsky, την ηθοποιό και σύντροφο του σκηνοθέτη, που έφυγε μάλιστα πρόσφατα από την ζωή, το 2017. Η ταινία μάλιστα βασίστηκε στο Un an apres της Wiazemsky. Προτάθηκε για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες το 2017.

Eisenstein in Guanajuato

Ο εκκεντρικός σκηνοθέτης και εικαστικός Peter Greenaway, πάντοτε αντισυμβατικός κάνοντας ένα πολύ προσωπικό σινεμά, σκηνοθετεί μια ταινία φόρο τιμής στον σοβιετικό δημιουργό Sergei Eisenstein, τον οποίο υποδύθηκε ο Elmer Back. Έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 2015. Το 1931 ο σκηνοθέτης ταξιδεύει στο Guanajuato για να γυρίσει το ντοκιμαντέρ Viva Mexico. Εκεί συναντά έναν διαφορετικό πολιτισμό αλλά και με την έννοια του θανάτου.

Chaplin

Ο Άγγλος σκηνοθέτης και ηθοποιός Richard Attenborough βασισμένος στο My Autobiography του Charlie Chaplin, του μέγιστου σταρ του βωβού σινεμά. Ο Robert Downey Jr. υποδύεται τον Chaplin, όταν εκείνος είναι πλέον μεγάλος και συνομιλεί με τον εκδότη της αυτοβιογραφίας του στον οποίο διηγείται την ζωή του, μια ζωή γεμάτη ανησυχίες, κακουκίες, αλλαγές, επιτυχίες και φυσικά πολύ κινηματογράφο. Στην ταινία παίζουν οι Marisa Tomei, Geraldine Chaplin (κόρη του Chaplin που στην ταινία υποδύεται την μητέρα του, δηλαδή την γιαγιά της), Anthony Hopkins, Dan Akroyd, Kevin Kline, Milla Jovovich. Τον Downey Jr. τον ήθελε ο σκηνοθέτης, ενώ οι παραγωγοί ήθελαν είτε τον Robin Williams είτε τον Billy Crystal. Είχε ακουστεί επίσης το όνομα του Jim Carrey αλλά και του Tom Cruise. Ο ηθοποιός πάντως προτάθηκε για Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου.

Εκτός όμως από τις ταινίες για τις ζωές πραγματικών σκηνοθετών, αρκετές ταινίες παρουσίασαν την ζωή και τις εμπειρίες φανταστικών σκηνοθετών. Ο Clint Eastwood σκηνοθέτησε το White Hunter Black Heart το 1990, με τον ίδιο να πρωταγωνιστεί ως ο διεθνούς φήμης σκηνοθέτη John Wilson, ένας μη υπαρκτός σκηνοθέτης που όμως βασίστηκε στον πραγματικό και επιτυχημένο σκηνοθέτη John Huston. Η ταινία αφορά το ταξίδι του στην Αφρική, όταν είχε πάει για την επόμενη ταινία του,  που στην πραγματικότητα ήταν το Africa Queen με την Katharine Hepburn και τον Humphrey Bogart.

Πολλά χρόνια πιο πριν, το 1941, ο Preston Sturges σκηνοθετεί το Sullivan's Travel για έναν νεαρό σκηνοθέτη του Χόλιγουντ, τον Sullivan που γυρίζει εμπορικές κωμωδίες αλλά θέλει πλέον να αλλάξει πορεία η καριέρα του. Ο διευθυντής της εταιρείας παραγωγής τον υποχρεώνει να γυρίσει μια ακόμα κωμωδία. Ο ιδεαλιστής σκηνοθέτης θα ξεκινήσει να κάνει κάποια ταξίδια για να γνωρίσει τον ανθρώπινο πόνο και έτσι να επιστρέψει για το αριστούργημά του.

Ο Keith Carradine και η πρόσφατα χαμένη Monica Vitti υποδύονται έναν σκηνοθέτη και μια γυναίκα παραγωγού που ερωτεύονται κατά την διάρκεια του Φεστιβάλ των Καννών στο An Almost Perfect Affair. Και μιας και μιλάμε για Monica Vitti, μούσα του Michelangelo Antonioni, εκείνος μαζί με τον Wim Wenders σκηνοθέτησαν το 1995 το Beyond the Clouds με τον John Malkovich να υποδύεται τον σκηνοθέτη μέσα από διάφορες ιστορίες.

Ο Woody Allen με την σειρά του πολλάκις ασχολήθηκε με τον κόσμο του κινηματογράφου, αλλά οι φορές που υποδύθηκε σκηνοθέτη ήταν στο Crimes and Misdemeanors (1989) όπου υποδύεται έναν σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ, στο Hollywood Ending (2002), όπου υποδύεται έναν σκηνοθέτη που ξαφνικά τυφλώνεται και προσπαθεί να συνεχίσει τα γυρίσματα χωρίς κανείς να αντιληφθεί την τυφλότητά του και στο αυτοβιογραφικό Stardust Memories (1980), η ασπρόμαυρη γουντιαλενική εκδοχή του 8 1/2 για έναν σκηνοθέτη που αναπολεί την ζωή του.

Ο Ben Affleck σκηνοθέτησε μια ταινία μικρού μήκους με τον ευφάνταστο και μακρόσυρτο τίτλο I Killed my Lesbian Wife, Hung Her on a Meat Hook, and Now I Have a Three-Picture Deal at Disney (1993) για έναν σκηνοθέτη που ψάχνει την πρωταγωνίστρια της νέας του ταινίας. Ο Nanni  Moretti σκηνοθετεί και γράφει το Mia Madre με την Margherita Buy να ερμηνεύει την Margherita, μια σκηνοθέτρια που ετοιμάζει μια ταινία κοινωνικού ρεαλισμού για μια απεργία σε ένα εργοστάσιο. Ο Barry Primus σκηνοθετεί το Mistress (1992) για έναν σκηνοθέτη και σεναριογράφο του Χόλιγουντ, ενώ ο Ben Stiller υποδύεται έναν σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ στο While We' re Young (2015) του Noah Baumbach, όπου ο ίδιος με την σύζυγό του συναναστρέφονται με ένα νεαρό ζευγάρι, τους Adam Driver και Amanda Seyfried. Την ίδια χρονιά ο Nοτιοκορεάτης σκηνοθέτης Hong Sang-soo γυρίζει το Right Now, Wrong Then για έναν σκηνοθέτη του καλλιτεχνικού κινηματογράφου που πηγαίνει στο Suwon για να προβληθεί η ταινία του. Εκεί βρίσκει ένα νεαρό κορίτσι με το οποίο αρχίζει να βγαίνει, ενώ στο Malcolm and Marie (2021) του Sam Levinson, μια ασπρόμαυρη ταινία του Netflix με τους John David Washington και Zendaya να υποδύονται έναν σκηνοθέτη και την σύντροφό του καθώς η σχέση τους περνάει κρίση έπειτα από την προβολή της νέας του ταινίας, για την οποία εκείνη πιστεύει πως βασίστηκε σε εκείνη. Πρόκειται για την πρώτη ταινία που γράφτηκε, γυρίστηκε και κυκλοφόρησε κατά την διάρκεια της πανδημίας του Covid-19.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.