Μανώλης Μαυροματάκης: Ο "κατάσκοπος" που με γοήτευσε..

Στην Ειρήνη Κατσαρά

Όταν άκουσα για πρώτη φορά ότι «Οι ζωές των άλλων» (μια από τις αγαπημένες μου ταινίες) ‘έγιναν’ θεατρική παράσταση ήμουν προκατειλημμένη και... κάθετη θα μπορούσα να πώ. Όμως, αυτό αποτέλεσε ένα κίνητρο για να πάω στο θέατρο να δώ την παράσταση και να διαπιστώσω εν τέλει πόσο λάθος ήμουν, για να καταλήξω να δίνω τα εύσημα σε όλους τους συντελεστές και να αλλάζω 100% άποψη..

Κυριακή απόγευμα, βρεθήκαμε στο θέατρο Θησείον, όπου και είδαμε την παράσταση του Αλμπερτ Όστερμάιερ σε σκηνοθεσία Αλίκης Δανέζη-Knutsen (στην οποία το MOVE IT αποτελεί χορηγό επικοινωνίας), ήτοι η θεατρική μεταφορά του Οσκαρικού πολιτικού θρίλερ του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ. Για τα της παράστασης θα πώ απλά ότι η ερμηνεία των ηθοποιών και κυρίως των πρωταγωνιστών Μανώλη Μαυροματάκη και Άννας Μάσχα, είναι καθηλωτική και σε κάνει να ξεχνάς προς στιγμήν την ταινία και να βλέπεις μπροστά σου κάτι διαφορετικό..

Στο τέλος της παράστασης απομονώσαμε στο φουαγιέ τον Μανώλη Μαυροματάκη που υποδύεται τον πράκτορα της Στάζι Γκερντ Βίσελ, όπου και μας μίλησε για την ταινία, για πολιτική, για τέχνη, για ιδεολογία, αλλά και για τον ολοκληρωτισμό τότε και τώρα. Ο Μαυροματάκης δεν είναι ο «ομορφάντρας» που βλέπεις στη γνωστή διαφήμιση. Είναι ένας τεράστιος ηθοποιός του θεάτρου που έχει άποψη για όλα και, μάλιστα, με επιχειρήματα, είναι ένας γοητευτικός άνθρωπος που εάν τον πετύχαινα σε μπάρ, θα ήθελα να συζητώ μαζί του αμέτρητες ώρες ‘κατεβάζοντας’ ουίσκι σε χαμηλό με πάγο...

Ως θεατής, πριν δω την παράσταση ήμουν αρνητική και προκατειλημμένη απέναντι στην θεατρική μεταφορά του συγκεκριμένου έργου. Τώρα βέβαια, έχω αλλάξει 100% άποψη. Ποιά ήταν η πρώτη σας αντίδραση/συναίσθημα, όταν σας πρότειναν να πρωταγωνιστήσετε σε αυτή την παράσταση;

Η αρχική αντίδρασή μου ήταν θετική. Ο ένας λόγος ήταν ότι πρόκειται για έναν πολύ ενδιαφέροντα ρόλο σε μια ιστορία που είναι πολύ δυνατή, αλλά το κυριότερο κίνητρο ήταν ο συγκεκριμένος θίασος. Μου αρέσουν όλοι οι συμπαίκτες μου και ήταν μια ευκαιρία να συνεργαστώ μαζί τους, καθώς δεν έχω ξαναδουλέψει με τους τρεις από αυτούς στο παρελθόν.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να ξεφύγετε από την εξαιρετική ερμηνεία του πρωταγωνιστή Ούρλιχ Μίχε στην αυθεντική ταινία;

Δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Και δεν έχω ξεφύγει ακόμη, ενώ θα έπρεπε γιατί οι συνθήκες του θεάτρου είναι διαφορετικές. Αλλά η εικόνα αυτού του ανθρώπου είναι καρφωμένη μέσα στο μυαλό μου... Επίσης δε θα πρέπει να ξεχνάτε ότι όταν έχεις ένα θεατρικό έργο, το βασικό υλικό που έχεις μπροστά σου είναι ένα κείμενο, στο οποίο εσύ πρέπει να βάλεις τη φαντασία σου, να το φανταστείς. Εδώ δεν έχεις ένα κείμενο, γιατί ακόμα και το κείμενο που είχαμε στα χέρια μας ήταν μεταφορά του σεναρίου, δεν έχει πολλές διαφορές από το ίδιο το σενάριο. Οπότε αυτό που είχα ως «ρόλο» δεν ήταν κατά βάση το γραμμένο κείμενο, αλλά η εικόνα αυτού του ανθρώπου (Μίχε) και ακόμα δεν έχω ξεφύγει από αυτήν... Προσπαθώ και είναι δύσκολο.. πολύ..

Το έργο αποτελεί και μια αλληγορία περί.... «παρακολουθήσεων» και «ολοκληρωτισμού» στο σήμερα;

Δεν είναι αλληγορία, αλλά μια άμεση αναφορά. Εύκολα την ‘πιάνει’ κανείς. Βέβαια εκεί (στην Αν.Γερμανία) ήταν πολύ άσχημα τα πράγματα, αφού δύο στους πέντε ήταν καταδότες. Δόξα τω θεώ, δεν είμαστε ακόμα καταδότες, αν και θέλουν να μας κάνουν.... Υπάρχουν βέβαια άλλα συστήματα τώρα, αλλά αν για παράδειγμα θες να παρακλολουθήσεις με έναν υπολογιστή τις ζωές όλων των ανθρώπων, ένα τέτοιο σύστημα είναι και πολύ πιο ευάλωτο και επίσης δεν είναι εύκολο... Αλλά σίγουρα είναι μια μεταφορά στο σήμερα. Ζούμε πάρα πολλά πράγματα βγαλμένο από το ολοκληρωτικό καθεστώς, όπως αυτά που ζούσαν εκείνοι οι άνθρωποι και σήμερα. Δε θέλω φυσικά να πώ ότι είναι το ίδιο..σαφώς δεν είναι, δεν πρέπει να κάνουμε τέτοιου είδους γενικεύσεις και ταυτίσεις, ωστόσο υποφέρουμε και τώρα..

24 χρόνια μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου, βλέπουμε ότι ταινίες όπως το «Barbara» του Πετσολντ που κέρδισε Χρυσή Άρκτο στην περυσινή Μπερλινάλε, οι «Ζωές των άλλων» και άλλες παρόμοιες ταινίες έχουν τεράστια επίδραση στο κοινό όχι μόνο στη Γερμανία, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Γιατί ενδιαφέρεται τόσο ο κόσμος ακόμα για την πολιτική ιστορία και το παρελθόν;

Κατ’αρχήν μπορείς κάλλιστα να κάνεις τη μεταφορά και στο σήμερα. Αυτόν τον ολοκληρωτισμό που τότε εφαρμόζοναν με αυτά τα μέσα τόσο στην Ανατολική Γερμανία όσο και αλλού, αυτή τη στιγμή τον ζούμε με διαφορετικό τρόπο. Βέβαια, το συγκεκριμένο έργο δεν είναι μια απλή αναφορά στον ολοκληρωτισμό, αλλά και μια ανάσα, ότι σε οποιαδήποτε ιδεολογία δεν αρκεί μόνο το λογικό σύστημα (αυτό που είναι η ιδεολογία), για να μπορεί να απεικονίσει τη ζωή και για να μπορείς να ζήσεις. Δε μπορείς να ζεις μόνο με μια ιδεολογία. Η ιδεολογία θέλει και τους ανθρώπους, να την υποστηρίζουν και να τη ζούν. Και οι άνθρωποι έχουν κι άλλα πράγματα μέσα τους. Έχουν πάθη, συναισθήματα, μεταφυσικές αγωνίες, πίστη για τα πράγματα..Εάν ένα λογικό σύστημα δε συνδυαστεί με κάτι που είναι δίπλα στη λογική, όλο το σύστημα αυτό των αξιών και των χαρακτηριστικών που ανέφερα δηλαδή, το πράγμα δεν πηγαίνει μπροστά. Αυτός ο άνθρωπος τον οποίο υποδύομαι σε αυτή την παράσταση παθαίνει αυτό ακριβώς. Δημιουργούνται μέσα στο συμπαγές αυτό σύστημα της ιδεολογίας –το οποίο υπηρετεί πολύ πιστά- αυτές οι αναζητήσεις: το πως αγαπιούνται δύο άνθρωποι, πώς διακυβεύονται θέματα πίστης στον αλλον κλπ. Αυτά είναι θέματα διαχρονικά, δεν έχουν να κάνουν με ένα συγκεκριμένο ιστορικό γεγονός, γιατί δεν είναι και μια «ιστορική» ταινία.