64ο ΦΚΘ: "Φόνισσα" - Κριτική

“Μια μέρα το παρελθόν θα μας αιφνιδιάσει με τη δύναμη της επικαιρότητάς του. Δε θα 'χει αλλάξει εκείνο αλλά το μυαλό μας.”

ΣΧΕΤΙΚΑΗ Ελίνα Ψύκου και τα "Αδέσποτα κορμιά" της

Με αυτή την φράση του Οδυσσέα Ελύτη ξεκινά το δύσκολο εγχείρημα της σκηνογράφου και ενδυματολόγου Εύας Νάθενα, δηλαδή η μεταφορά της εμβληματικής “Φόνισσας” του Παπαδιαμάντη στην κινηματογραφική οθόνη.

Θύμα και θύτης σε μια παράλογη κοινωνία, η ιστορία της Φραγκογιαννούς, μιας βασανισμένης γυναίκας που κατέληξε να δολοφονεί μικρά κορίτσια για να τα γλιτώσει από την δυστυχία του να μεγαλώσουν και να ζήσουν ως γυναίκες, αποκτά νέες διαστάσεις. Η βαθιά τραυματική προσωπική ιστορία της Χαδούλας και η καθοριστική κακοποιητική σχέση με την μητέρα της έρχονται στο προσκήνιο, εμπλουτίζοντας την επαναφήγηση της γνωστής αυτής ιστορίας, ενώ την ίδια στιγμή η ψυχολογική της κατάπτωση και αντίδραση ως απάντηση σε μια πρωτόγονη και ατεγκτη κοινωνική βία απέναντι στις γυναίκες του προηγούμενου αιώνα συνομιλεί ευθέως με το σήμερα και τις προεκτάσεις του.

Το σενάριο της Κατερίνας Μπέη προσεγγίζει με φροντίδα το κείμενο του Παπαδιαμάντη και η ταινία της Νάθενα προσπαθεί να δώσει χώρο στην Χαδούλα, χωρίς να δικαιολογεί τις αποτρόπαιες πράξεις της, αλλά αναδεικνύοντας τις συνθήκες που οδήγησαν σε αυτές. Δίχως να ξεχνά τους χαρακτήρες που πλαισιώνουν την ηρωίδα της, η σκηνοθέτρια διατηρεί στραμμένο το βλέμμα τόσο στον εσωτερικό πόνο και την αγανάκτηση της όσο και στον συλλογικό πόνο, στις επιμέρους ιστορίες, στην ευρύτερη έμφυλη βία και καταπίεση, σ΄αυτά που υπομένουν οι γυναίκες μέσα σε μια ανδροκρατούμενη, βαθιά πατριαρχική κοινωνία και αποσιωπώνται, για να περάσουν απλά ως κληρονομιά στην επόμενη γενιά. Μια κληρονομιά βίαιη, αλγεινή, ασήκωτη.

Η εσωτερικότητα της προσέγγισης επιτυγχάνεται και τεχνικά, με ένα λιτό, άγριο τοπίο που κινηματογραφείται από τον Παναγιώτη Βασιλάκη με σιγουριά και απλότητα, σαν ένας πέτρινος, οργανικός εφιάλτης, και την μουσική επένδυση του Δημήτρη Παπαδημητρίου να εναρμονίζεται υπέροχα με τις υφές της συγκεκριμένης τραγωδίας. Φυσικά, ο βασικός εκφραστής της είναι το υπερόπλο Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, δίχως την συγκλονιστική ερμηνεία της οποίας η ταινία πιθανά να μην ήταν η ίδια, αλλά και ένα σύνολο εξαιρετικών ηθοποιών, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζουμε την Δελχαρώ Μαρία Πρωτόπαπα.

Στο τέλος της “Φόνισσας”, οι δημιουργοί μας θυμίζουν τις πραγματικές διαστάσεις αυτής της κορυφαίας νουβέλας του Σκιαθίτη δεξιοτέχνη. Οι δολοφονίες των θηλυκών βρεφών υπήρξαν για δεκαετίες, ο θεσμός της προίκας, σφραγίδα της κατώτερης μοίρας των γυναικών, καταργήθηκε στην Ελλάδα μόλις το 1983.

Ακόμα και σήμερα, οι γυναίκες αγωνίζονται απλά να επιβιώσουν μέσα στις κακοποιητικές επιταγές της πατριαρχίας. Ακόμα και σήμερα, το να γεννιέσαι γυναίκα σε πολλά μέρη του κόσμου θεωρείται κατάρα.

Σπουδαίο έργο, αναγκαία και αξιοσημείωτη κινηματογραφική μεταφορά.

To ΜΟVE IT καλύπτει το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για 13η χρονιά και σας μεταφέρει όσα αξίζουν να διαβάσετε στο ειδικά διαμορφωμένο section του online περιοδικού μας.