Αφιέρωμα: Ο πληθωρικός Φρανσουά Οζόν

Ο Francois Ozon είναι ένας από τους πιο παραγωγικούς και ενδιαφέροντες σκηνοθέτες του γαλλόφωνου σινεμά. Μέσα σε 25 χρόνια, από το 1998, έχει σκηνοθετήσει 22 ταινίες μεγάλου μήκους. Και όλες τους διαφορετικές. Το σήμα κατατεθέν του είναι το πώς αλλάζει ύφος και στιλ αναλόγως την ιστορία, με κοινό στοιχείο την ποπ, camp και συχνά κιτς αστεία διάθεση. Του αρέσει να ασχολείται με διάφορα είδη ταινιών, πολλές φορές ενώνοντας μεταξύ τους τα είδη και φτιάχνοντας εν τέλει κάτι δικό του. Γεννημένος στις 15 Νοεμβρίου 1967 στο Παρίσι, σπούδασε σκηνοθεσία στο La Femis, ενώ ήδη από το 1988 ξεκίνησε να σκηνοθετεί ταινίες μικρού μήκους. Το σκηνοθετικό του ντεμπούτο έγινε το 1998 με την ταινία Sitcom. Ποτέ δεν έπαψε να ασχολείται με ζητήματα ανθρώπινης φύσης και ιδίως σεξουαλικότητας. Για αυτό και θεωρείται εκπρόσωπος του cinema du corps (σινεμά του σώματος) καθώς και του νέου κύματος του γαλλικού σινεμά που εμφανίστηκε στα 90s, με σκηνοθέτες όπως Jean-Paul Civeyrac, Phillippe Ramos και Yves Caumon.

ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Σκηνοθέτες που έκαναν remake στον εαυτό τους

Με αφορμή την εξαιρετική νέα του ταινία, Mon Crime, η δεύτερη ταινία του που βγήκε φέτος στα ελληνικά σινεμά (πριν λίγους μήνες είχε βγει και το Peter Von Kant), ανατρέχουμε στην φιλμογραφία του αντισυμβατικού Γάλλου δημιουργού.

8 women

Κιτς/Camp κωμωδία/μιούζικαλ

8 Women (2002)

Potiche (2010)

The Crime is Mine (2023)

Ένα είδος που αγαπά ιδιαιτέρως ο Ozon είναι οι κιτς κωμωδίες, έντονες και απενοχοποιημένες με μια δόση υπερβολής και μια έντονα ποπ διάθεση. Στις 8 Γυναίκες μετέφερε το θεατρικό έργο του Robert Thomas ως μια μαύρη κωμωδία μιούζικαλ με ένα all star cast του γαλλικού σινεμά που περιλαμβάνει τις Catherine Deneuve, Isabelle Huppert, Danielle Darrieux, Fanny Ardant, Emmanuelle Beart και Virginie Ledoyen. Η ταινία προτάθηκε για Χρυσή Άρκτο στο Βερολίνο και για δώδεκα βραβεία Cesar. Ως λάτρης του σινεμά του Χίτσκοκ, αλλά και των screwball κωμωδιών του Cukor και των μελοδραμάτων του Douglas Sirk, ενοποιεί στοιχεία του σινεμά τους και φτιάχνει κάτι απίστευτα γοητευτικό. Στο Potiche συναντιέται ξανά με την Catherine Deneuve, έχοντας πλάι της άλλο ένα μεγάλο όνομα του γαλλικού σινεμά, τον Gerard Depardieu. Βασισμένος πάλι σε θεατρικό έργο, των Pierre Barillet και Jean-Pierre Gredy, στήνει ένα οικογενειακό δράμα με όρους φευγάτης κωμωδίας τοποθετημένο στα 70s, για μια οικογένεια ενός εργοστασιάρχη που βλέπει το εργοστάσιο να κλωνίζεται και την γυναίκα του να αλλάζει. Η νέα του ταινία τοποθετείται στα 30s, γύρω από ένα έγκλημα που διέπραξε ή δεν διέπραξε μια νεαρή κοπέλα με όρους ενός μεταφεμινισμού σύγχρονου και επίκαιρου αλλά και με όρους ταινίας whodunit. Είναι ελαφρώς βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του 1934, το οποίο έχει μεταφερθεί άλλες δύο φορές στο σινεμά, ως αγγλόφωνη ταινία-True Confession (1937) και Cross My Heart (1946). Στην ταινία συναντιέται ξανά με την Isabelle Huppert.

Peter Von Kant (2022)

Μελόδραμα

Water Drops on Burning Rocks (2000)

Angel (2007)

The New Girlfriend (2014)

Peter Von Kant (2022)

Ως θαυμαστής του σινεμά του Sirk και Minnelli, αγαπά προφανώς το μελόδραμα. Ένας επίσης πολυαγαπημένος του σκηνοθέτης είναι και ο Rainer Werner Fassbinder. Άλλωστε, δύο φορές έχει μεταφέρει δικές του ταινίες ή θεατρικά. Μία είναι το Water Drops, βασισμένο στο Tropfen auf heiben Steinen, θεατρικό έργο του σκηνοθέτη. Η ταινία διαδραματίζεται στην Γερμανία των 70s, μιας και μια άλλη αγάπη του σκηνοθέτη είναι οι ταινίες εποχής και ιδίως από 30s έως 70s. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στην Μπερλινάλε, κερδίζοντας το βραβείο Teddy. Το 2022 επίσης μετέφερε μια ιστορία του Fassbinder, αυτή της ταινίας Τα Πικρά Δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ, αλλάζοντας τα φύλα και βάζοντας έναν άντρα να ερωτεύεται έναν νεαρό και ονομάζοντάς τον Peter von Kant, τον οποίο υποδύεται ο Denis Minochet. Στην ταινία εμφανίζεται και η Hanna Schygulla που έπαιξε σε αρκετές ταινίες του Fassbinder, όπως και στην συγκεκριμένη, ενώ εμφανίζεται και η Isabelle Adjani. Η ταινία προβλήθηκε στην Μπερλινάλε. Ένα δακρύβρεχτο και camp μελόδραμα από αυτά που ξέρει πολύ καλά να κάνει και για αυτό δεν απογοητεύει παρόλη την σύγκριση με την αρχική ταινία. Στο Φεστιβάλ Βερολίνου είχε παιχτεί και η αγγλόφωνη ταινία του, Angel, με τους Sam Neill, Michael Fassbender και Charlotte Rampling, βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του 1957. Η ταινία διαδραματίζεται στην εδουαρδιανή εποχή. Το The New Girlfriend είναι ένα ερωτικό μελόδραμα που φέρνει στο προσκήνιο την έννοια του θανάτου, της εμμονής αλλά και της αλλαγής φύλου και της παρενδυσίας. Ο Romain Duris σε έναν απαιτητικό ρόλο και πλάι του η Anais Demoustier, σε μια από τις καλές στιγμές της φιλμογραφίας του.

Everything Went Fine (2021)

Δράμα υγείας

Time to Leave (2005)

The Refuge (2009)

Everything Went Fine (2021)

Το δράμα υγείας είναι ένας δικός μου όρος, που δεν υφίσταται στην ουσία αλλά προσδιορίζει εκείνες τις ταινίες του που αφορούν την τραυματική εμπειρία ενός προβλήματος υγείας ή μιας εν δυνάμει απώλειας. Στο Time To Leave, που προβλήθηκε στο Ένα Κάποιο Βλέμμα των Καννών, ένας 31χρονος γκέι φωτογράφος (Melvil Poupaud) ανακαλύπτει ότι του μένουν μόνο τρεις μήνες ζωής. Δίπλα του θα βρεθεί η γιαγιά του, Jeanne Moreau. Στο The Refuge, που κέρδισε ειδικό βραβείο στο φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, ένα ζευγάρι είναι εθισμένο στα ναρκωτικά. Το αγόρι θα βρεθεί νεκρό το επόμενο πρωί. Το κορίτσι θα μάθει ότι είναι έγκυος. Η οικογένειά του δεν θέλει να κρατήσει το παιδί και δεν το αποδέχεται. Μια από τις πιο πρόσφατες ταινίες του, το Everything Went Fine με τους Sophie Marceau και Andre Dussollier σε ένα δυνατό οικογενειακό δράμα, γύρω από έναν πατέρα και μια κόρη. Στην ταινία εμφανίζονται και δύο αγαπημένες του, η Charlotte Rampling και η Hanna Schygulla. Το ζήτημα που τίθεται στην ταινία είναι η ευθανασία μιας και ο πατέρας της θέλει να πεθάνει πλέον, ζητώντας από την κόρη να πάρει την δύσκολη απόφαση.

Frantz (2016)

Δράμα οικογενειακών σχέσεων-μυστηρίου

Under the Sand (2000)

5 x 2 (2004)

Frantz (2016)

Οι οικογενειακές σχέσεις και το μυστήριο που μπορεί να πλανάται πίσω από αυτές είναι δύο στοιχεία που αρέσει στον Ozon να τα συνδυάζει. Στο Under the Sand συνεργάζεται με την Charlotte Rampling για να κάνει κάτι που αργότερα θα έκανε και ο Luca Guadagnino: καλοκαίρι και νέα ερωτικά πάθη στην επιφάνεια. Η Marie, μια καθηγήτρια αγγλικών σε πανεπιστήμιο στο Παρίσι, πηγαίνει διακοπές σε ένα σπίτι στην νότια Γαλλία. Είναι παντρεμένη 25 χρόνια. Αυτός εξαφανίζεται μυστηριωδώς, χωρίς να ξέρει πού πήγε. Μέχρι που κάποια στιγμή κάτι θα βρεθεί. Στο 5x2 οι Valeria Bruni Tedeschi και Stephane Freiss υποδύονται ένα ζευγάρι σε πέντε διαφορετικές φάσεις τους που πάνε ανάποδα, από τον χωρισμό στην πρώτη γνωριμία, ενώ μεσολαβούν το παιδί, ο γάμος και οι δυσκολίες. Με αυτό τον ανάποδο τρόπο αφήγησης, που λίγο καιρό πριν το είχε κάνει και ο Christopher Nolan στο Memento. Στο Frantz ο Ozon το γύρισε στο ασπρόμαυρο ή για την ακρίβεια γκριζαρισμένο, μιας και όπως έχει δηλώσει στην Καθημερινή "Προτιμώ να δείχνω τα πράγματα περίπλοκα, να εξερευνώ τις γκρίζες περιοχές και όχι το άσπρο-μαύρο" με μια ταινία που βασίζεται σε μια προγενέστερη ταινία του Ernst Lubitsch, το Broken Lullaby (1932), που με την σειρά του βασίζεται σε θεατρικό έργο του 1930 του Maurice Rostand. Με πρωταγωνιστές τους Pierre Niney και Paula Beer, μεταφερόμαστε μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με την Άννα να θρηνεί τον θάνατο του αγαπημένου της, Frantz, με κάποια πράγματα να είναι ωστόσο ομιχλώδη ως προς το τι συνέβη πραγματικά.

By the Grace of God (2019)

Δράμα ενηλικίωσης

In the House (2012)

By the Grace of God (2019)

Summer of 85 (2020)

Το coming of age εύλογα απασχόλησε τον Ozon, μιας και οι ηλικίες της διαμόρφωσης της ταυτότητας, όπως και της σεξουαλικότητας, είναι συχνά μοτίβα στις δουλειές του, ακόμα και αν η ταινία δεν είναι ένα τυπικό coming of age. Στο In The House, που βασίστηκε ελαφρώς στο θεατρικό έργο του Juan Mayorga, The Boy in the Last Row, και κέρδισε στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν, μιλά για την σχέση ενός 16χρονου αγοριού και του μεσήλικα δασκάλου του. Στο By the Grace of God εστιάζει ξανά στην σχέση ανήλικου αγοριού με ενήλικα αλλά αυτή την φορά τις παιδοφιλικές σχέσεις ιερέων στους κόλπους της καθολικής εκκλησίας, έπειτα από τις αποκαλύψεις σκανδάλων. Η ταινία κέρδισε το βραβείο της επιτροπής του Φεστιβάλ Βερολίνου και πρωταγωνιστούν οι Melvil Poupaud και Denis Minochet. Μια ταινία που τον έφερε αντιμέτωπο με ένα πιο στιβαρό και ακαδημαϊκό δράμα σε σχέση με τις προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη. Στο Summer of 85, που βασίζεται στο μυθιστόρημα Dance on my grave, του Aidan Chambers, ένα καλοκαίρι στα 80s στην Νορμανδία, θα ξυπνήσει πάθη και εντάσεις σε ένα 16χρονο αγόρι, τον 18χρονο φίλο του και την μητέρα του φίλου. Πιο ανεβαστικό και σίγουρα πιο σέξι από το προηγούμενο.

Swimming Pool (2003)

Ερωτικό ψυχολογικό θρίλερ

Criminal Lovers (1999)

Swimming Pool (2003)

Young and Beautiful (2013)

L' Amant Double (2017)

Ένα είδος που αγαπά ιδιαιτέρως και που και εμείς αγαπάμε ιδιαιτέρως είναι τα ερωτικά θρίλερ με τα οποία απενοχοποιημένα και θαρραλέα καταπιάνεται ο σκηνοθέτης. Άλλωστε, συχνά στις ταινίες του μιλά για την σεξουαλικότητα αλλά και την θέση της γυναίκας στην πατριαρχική κοινωνία διαφόρων εποχών και εδώ είναι πρόσφορο έδαφος να το κάνει ακόμα πιο έντονα. Μια από τις πρώτες του ταινίες, λίγο πριν την αλλαγή του αιώνα, είναι το Criminal Lovers, μια παραλλαγή του Χάνσελ και Γκρέτελ. Ένα αγόρι πείθεται από την κοπέλα του να δολοφονήσει ένα άλλο αγόρι με το πρόσχημα ότι την βίασε. Εξαφανίζονται στα δάση και εκεί θα βρουν να μείνουν σε μια καλύβα. Εκεί μένει ένας άνδρας που θα τους κρατήσει ομήρους, εκμεταλλευόμενος σεξουαλικό το αγόρι. Στην Πισίνα, που απατηλά έφερε στον νου την Πισίνα του Jacques Deray με τους Romy Schneider και Alain Delon, η Charlotte Rampling ξαναβρίσκεται στην νότια Γαλλία, υποδυόμενη μια συγγραφέα βιβλίων μυστηρίου που θα βιώσει και εκείνη το δικό της. Η Νέα και Όμορφη μας συστήνει την πανέμορφη και σέξι Marine Vacht, στον ρόλο μιας νεαρής σεξεργάτριας, φέρνοντας στο προσκήνιο την ζωή της και το δράμα της. Η ταινία προτάθηκε για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες. Συμμετέχει και η Charlotte Rampling. Σίγουρα το πιο ερωτικό από όλα είναι ο Διπλός Εραστής με την αξιομνημόνευτη πρώτη σκηνή ενός ματιού που ανοίγει και τελικά δεν είναι μάτι αλλά αιδοίο, με πρωταγωνίστρια την Marine Vacht και δίπλα της τον Jeremie Renier. Βασισμένος σε ένα μυθιστόρημα του 1987, το Lives of the Twins, της Joyce Carol Oates, το οποίο βέβαια προδίδει πολλά για την πλοκή, στήνει ένα ψυχολογικό θρίλερ ανάμεσα σε έναν ψυχολόγο και μια ασθενή του με μπόλικη σεξουαλική ένταση.

Sitcom (1998)

Σουρεαλιστικά

Sitcom (1998)

Ricky (2009)

Υπάρχουν και δύο ταινίες στην φιλμογραφία του τελείως σουρεαλιστικές και ανένταχτες. Η μία είναι η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το Sitcom και η άλλη το φαντασίας Ricky. Στο πρώτο στήνει μια σουρεαλιστική σάτιρα για την οικογένεια, εξού και sitcom από τις αντίστοιχες αμερικάνικες σειρές. Ένα ποντίκι έρχεται σε μια οικογένεια, απορρυθμίζοντας τελείως τα μέλη της. Σαν ένα παζολινικό Θεώρημα στο πιο σουρεάλ του. Στο Ricky στρέφεται στο είδος της φαντασίας με μια παιδική αφέλεια, με ένα μωρό που γεννιέται και στις πλάτες του φυτρώνουν φτερά, με τους γονείς να προσπαθούν να διαχειριστούν την αφυσικότητα του παιδιού.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.