Ο άνδρας στο υπόγειο

Ο Σιμόν Σαντμπέργκ (Jérémie Renier) ζει με την γυναίκα του Ελέν (Bérénice Bejo) και την κόρη του Τζαστίν σε ένα κλασικό οικοδομικό συγκρότημα του Παρισιού.

Όταν αποφασίζει να πουλήσει το υπόγειο που έχει στην κατοχή του, εμφανίζεται στην πόρτα του ένας πράος συνταξιούχος καθηγητής ιστορίας που θέλει να αποθηκεύσει μερικά παλιά αντικείμενα της μητέρας του. Ο Ζακ Φονζίκ (François Cluzet) μοιάζει ιδανική επιλογή και η συμφωνία μια εύκολη διαδικασία, όμως λίγο πριν την υπογραφή του συμβολαίου, αποκαλύπτεται ότι ο Φονζίκ είναι ένας θερμός θιασώτης του αντισημιτισμού και αρνητής του Ολοκαυτώματος.

Η μικρή αυτή πληροφορία προκαλεί σταδιακά ένα μεγάλο χάος στις ζωές της οικογένειας Σαντμπέργκ, θέτοντας σε κίνδυνο την ακεραιότητά της.

Τι πιο σύνηθες από το να πουλήσεις ένα κομμάτι της περιουσίας σου σε έναν άκακο μεσήλικα, που αποδεικνύεται ένας παρανοϊκός νεοναζί φασίστας ιστορικός ο οποίος επικυρώνει τις απόψεις του με διαδικτυακό μίσος και αδιαμφισβήτητα επιστημονικά γεγονότα; Ειδικά όταν η περιουσία αυτή ανήκει στην Εβραϊκή σου οικογένεια, ειδικότερα όταν ο θείος σου άφησε την τελευταία του πνοή σε στρατόπεδο συγκέντρωσης;

Αυτή είναι η φαινομενικά ασήμαντη αφορμή για την κρίση της οικογένειας Σαντμπέργκ και αυτό είναι το πλαίσιο γύρω από το οποίο ο Philippe Le Guay διερωτάται σχετικά με τις σύγχρονες μορφές και πρακτικές του αντισημιτισμού και κατ’ επέκταση του ρατσισμού, γύρω από την επικινδυνότητα ορισμένων θεωριών και την υπόγεια, μεθοδική και διαβρωτική εισβολή τους στην σύγχρονη, προοδευτική πραγματικότητα.

«Ο άνδρας στο υπόγειο» χτίζει, τόσο σκηνοθετικά όσο και σεναριακά, πάνω σε μια απλή βάση, αυτή μιας μεγαλοαστικής οικογένειας του σύγχρονου Παρισιού, μια απροσδιόριστη και επίμονη ανησυχία, έναν εξελισσόμενο φόβο και θυμό που προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις. Το σενάριο, που ο Le Guay συνυπογράφει με τους Gilles Taurand και Marc Weitzmann, αναδεικνύει επιδέξια τις επιμέρους διαφοροποιήσεις των πρωταγωνιστών αλλά και των υπόλοιπων χαρακτήρων, δίνοντας βάθος στις θεματικές που αναδεικνύει αλλά και στο πώς οι θιασώτες κάθε συνωμοσίας και ρητορικής μίσους μπορούν να κερδίσουν με ηρεμία και συνεπείς παραποιητικές εξηγήσεις τους επικριτές τους, καταφέρνοντας μάλιστα να μοιάζουν και λογικοί στην διαδικασία.

Το μόνο που αναζητά ο Φονζίκ, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «η επίσημη εκδοχή της αλήθειας». «Το μόνο που κάνω είναι να θέτω ερωτήσεις. Πρέπει να βγάζουμε τα δικά μας συμπεράσματα. Αυτό σημαίνει να είσαι ελεύθερος.» Δεν ακούγεται πολύ λάθος αυτό, έτσι δεν είναι;

Το τέλος μπορεί να συμμαζεύει κάπως προφανώς την εξέλιξη, αλλά το φιλμ συνδυάζει πολύ ικανοποιητικά και με αιχμηρή πολλαπλότητα το είδος του ψυχολογικού θρίλερ με ένα σύνολο σοβαρών και περίπλοκων σύγχρονων κοινωνικών ζητημάτων, θέτοντας καίρια ερωτήματα και προβληματισμό που σε συνοδεύει και μετά την παρακολούθηση. Έξυπνη, έντονη και απρόσμενα ενδιαφέρουσα προσπάθεια.