Αφιέρωμα: Πεντάμορφες και τέρατα

Η Πεντάμορφη και το Τέρας (La Belle et la Bete) είναι μια ιστορία που έγραψε η Γαλλίδα συγγραφέας Gabrielle-Suzanne Barbot de Villeneuve (1685-1755) που δημοσιεύτηκε το 1740 στο La Jeune Americaine et les contes marins. Στην δική της, σύντομη, εξιστόρηση του παραμυθιού, το Τέρας ήταν πρίγκιπας που έχασε τον πατέρα του σε νεαρή ηλικία, ενώ η μητέρα του διεξήγαγε πόλεμο για να προστατεύσει το βασίλειο. Η βασίλισσα τον άφησε σε μια κακιά νεράιδα που προσπάθησε να τον αποπλανήσει και όταν αρνήθηκε, τον μεταμόρφωσε σε τέρας. Η Πεντάμορφη είναι κόρη ενός βασιλιά και μιας νεράιδας. Η κακιά νεράιδα προσπάθησε να σκοτώσει την Πεντάμορφη, ώστε να παντρευτεί τον βασιλιά πατέρα της και η Πεντάμορφη μπήκε στην θέση της νεκρής κόρης ενός εμπόρου. Το 1756 δημοσιεύτηκε μια άλλη πιο αναλυτική εκδοχή της ιστορίας από την Jeanne-Marie Leprince de Beaumont στο Magasin des enfants. Αυτή η εκδοχή είναι και η πιο γνωστή μέχρι σήμερα. Επιρροές για την ιστορία μπορούν να εντοπιστούν στην αρχαία ιστορία του Έρωτα και της Ψυχής αλλά και του ιταλικού παραμυθιού Ο Βασιλιάς Γουρούνι του 1550. Όπως είναι αναμενόμενο, η ιστορία έχει εμπνεύσει πλήθος ταινιών, βιβλίων και τηλεοπτικών σειρών. Ας θυμηθούμε μερικές από τις ταινίες που βασίστηκαν ή εμπνεύστηκαν από αυτή την φαινομενικά ετερόκλητη αγάπη.

ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Η μαγεία της κινηματογραφικής αίθουσας

Belle (2021)

Ένα θαυμάσιο anime που συνδυάζει την επιστημονική φαντασία, το μιούζικαλ και το παραμύθι της Πεντάμορφης δια χειρός Mamoru Hosoda (Mirai). Πρόκειται για την καλύτερη μεταφορά στο σήμερα και στην εποχή των social media και του AI, με μια δόση φουτουριστική, μιας και από την μία έχουμε την ιστορία της Suzu, μιας μαθήτριας που έχει χάσει την μητέρα της και με κακή σχέση με τον πατέρα της που μπαίνει στον κόσμο του U, όπου εκεί ο καθένας έχει την δική του προσωπικότητα, ένα avatar του εαυτού του. Η Suzu είναι η Belle (που επιλέγει το όνομα bell, επειδή κουδούνι σημαίνει το όνομά της στα ιαπωνικά ενώ λόγω της ομορφιάς της αρχίζουν να την αποκαλούν belle=όμορφη). Στον ίδιο κόσμο υπάρχει και ένα Τέρας, ένας Δράκος τον οποίο όλοι πολιορκούν. Στην κανονική της ζωή ψάχνει να βρει ποιος είναι πραγματικά. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στις Κάννες.

Beauty and the Beast (2017)

Τα τελευταία δέκα χρόνια η Disney επανασυστήνει στο νεότερο κοινό τα κλασικά της πλέον animation σε live-action εκδοχές, που οι περισσότερες δεν είχαν και κάποιο ιδιαίτερο λόγο ύπαρξης, πέραν της εμπορικής εκμετάλλευσης της νοσταλγίας. Μια από τις αρκετά καλές αποδόσεις, που σε καμία περίπτωση δεν φτάνει το μεγαλείο της πρώτης, είναι αυτή του Bill Condon με την Emma Watson, τον Dan Stevens και τον Luke Evans σε σενάριο των Stephen Chbosky και Evan Spiliotopoulos. Μια εντυπωσιακή ταινία με πολύ καλά εφέ και κοστούμια που ξεπέρασε το ένα δις δολάρια σε εισπράξεις. Προτάθηκε για δύο Όσκαρ (η πρωτότυπη ταινία είχε προταθεί για έξι, παρότι animation) και η μουσική του σπουδαίου Alan Menken (The Little Mermaid, Aladdin, Pocahontas, Hercules, Enchanted) επέστρεψε στα αυτιά μας. Η Πεντάμορφη παγιδεύεται στο κάστρο του Τέρατος το οποίο όμως κρύβει έναν όμορφο πρίγκιπα που θα την ερωτευτεί.

La Belle et la Bete (2014)

Η Γαλλία, μετά τον Jean Cocteau, επιστρέφει στην La Belle και στο Bete, με μια σύγχρονη ματιά πάνω στην ιστορία που παραμένει εποχής. Ο Christophe Gans επιλέγει δύο από τους πιο διάσημους και ταλαντούχους ηθοποιούς της γενιάς τους, την πανέμορφη Lea Seydoux και τον ασχημόμορφο Vincent Cassel για να ενσαρκώσουν τους αντίστοιχους ρόλους. Μια αρκετά καλαίσθητη παραγωγή, ακαδημαϊκή και κλασικίζουσα με έναν ρομαντισμό και αγνότητα εφάμιλλη παραμυθιού. Η ταινία προβλήθηκε εκτός διαγωνισμού στο φεστιβάλ Βερολίνου, ενώ πήγε καλά και εισπρακτικά. Προτάθηκε για τρία Cesar, κερδίζοντας το καλύτερου σχεδιασμού παραγωγής. Μια πιο κλασική απόδοση της ιστορίας με τα βασικά στοιχεία να παραμένουν παρόντα  και με ένα τέρας πιο εξανθρωπισμένο.

Beastly (2011)

 Η Πεντάμορφη και το Τέρας στην σύγχρονη εποχή μπλέκεται με τον κόσμο των τατουάζ και γίνεται πιο κουλ. Το Beastly του Daniel Barnz με τον Alex Pettyfer και την Vanessa Hudgens βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του 2007 του Alex Flinn. Ένας νάρκισσος 17χρονος, γόνος εύπορης οικογένειας, τα βάζει με μια συμμαθήτριά του που της κάνει μπούλινγκ ενώ φημολογείται ότι είναι μάγισσα. Θα τον μεταμορφώσει σε ένα πλάσμα απωθητικό, εκτός και αν μέσα σε ένα χρόνο κάποιο κορίτσι του πει "σ αγαπώ" για αυτό που είναι. Καταλήγει βέβαια να βγάζει κάτι φετιχιστικά σέξι και ιδιαίτερο ο ήρωας, σε συνδυασμό με την ομορφιά του πρωταγωνιστή. Η Πεντάμορφη και το Τέρας στον κόσμο τον σημερινό σίγουρα δεν έχει θέση ή δεν θα έπρεπε να είχε μιας και εξωτερικά δεν υπάρχει η λογική του τέρατος παρά μόνο σε ψυχισμούς και λογικές.

Penelope (2006)

Η Πηνελόπη του Mark Palansky αντιστρέφει τα φύλα: ο Πεντάμορφος και η τερατίνα. Μια γυναίκα με το όνομα του τίτλου, έχει γεννηθεί με μια φυσική παραμόρφωση στην μύτη, που είναι σαν γουρουνιού. Είναι μια κατάρα που για να σπάσει θα πρέπει να βρει τον πραγματικό έρωτα (το οποίο προσιδιάζει και στην Ωραία Κοιμωμένη). Κρυμμένη στην έπαυλη μακριά από τον υπόλοιπο κόσμο, θα βλέπει πιθανούς μνηστήρες. Θα δραπετεύσει ωστόσο προκειμένου να αναζητήσει τον έρωτα και την ευτυχία μόνη της. Christina Ricci, James McAvoy, Catherine O Hara, Peter Dinklage και Reese Witherspoon στους βασικούς ρόλους. Η δυσμορφία στον σύγχρονο κόσμο μπλεγμένη με τον κόσμο του παραμυθιού και της κατάρας.

The Beautician and the Beast (1997)

Η κούκλα και το τέρας έχει μεταφραστεί η ταινία που ίσως κάποιος έχει πετύχει παλαιότερα στο Star. Ο Ken Kwapis μεταφέρει την ιστορία σε ένα φανταστικό παρόν, όπου μια αισθητικός προσλαμβάνεται κατά λάθος ως δασκάλα για τα παιδιά ενός δικτάτορα ενός φανταστικού ανατολικοευρωπαϊκού κράτους. Επιρροές υπάρχουν από την Πεντάμορφη και το Τέρας αλλά και από την Μελωδία της Ευτυχίας και την Εβίτα. Πρωταγωνίστρια  η Fran Drescher, η διάσημη τηλεοπτική Νταντά, και ο Timothy Dalton. Η ταινία ωστόσο δεν άρεσε, απέτυχε εισπρακτικά και προτάθηκε για Χρυσό Βατόμουρο χειρότερης γυναικείας ερμηνείας. Το Τέρας εν προκειμένω είναι μεταφορικό, μιας και πρόκειται για έναν γοητευτικό άντρα που όμως ως δικτάτορας τρομοκρατεί τους πάντες. Το Τέρας από πήγη τρόμου λόγω του ανοίκειου που προξενεί η εμφάνιση γίνεται πηγή εξουσιαστικού τρόμου.

Beauty and the Beast (1991)

 Η θρυλικότερη κινηματογραφική εκδοχή της ιστορίας είναι εκείνη της Disney. Η 30ή ταινία της Disney και η τρίτη της αναγέννησης της εταιρείας στα τέλη των 80s και κατά τα 90s είναι η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερης ταινίας σε μια εποχή που δεν υπάρχει ακόμα Όσκαρ καλύτερου animation. Από τις απαρχές της εταιρείας είχε γίνει προσπάθεια να μεταφερθεί στο σινεμά, στα 30s και 50s αλλά δεν έγινε τελικά. Ένα ρομαντικό μιούζικαλ που έχει μείνει κλασικό και διαχρονικό. Κέρδισε δύο Όσκαρ, καλύτερης μουσικής και τραγουδιού. Είναι το μόνο animation που προτάθηκε για έξι Όσκαρ-μαζί με το WALL-E (αν και ο WALL-E προτάθηκε σε έξι διαφορετικές κατηγορίες ενώ η Πεντάμορφη σε τέσσερις διαφορετικές έχοντας τρεις υποψηφιότητες στην κατηγορία καλύτερου τραγουδιού). Ρομαντική, ευαίσθητη και μελωδική εκδοχή, σίγουρα  η πιο δημοφιλής.

Edward Scissorhands (1990)

Ο Ψαλιδοχέρης είναι μια από τις ωραιότερες ταινίες των 90s. Πρόκειται για την πρώτη συνεργασία του Tim Burton με τον Johnny Depp, για έναν ρόλο που αρχικά προοριζόταν για τον Michael Jackson με την ταινία να είναι μιούζικαλ. Αφού πέρασε από Tom Cruise και Tom Hanks κατέληξε στον Johnny και στην Winona Ryder. Ως κόνσεπτ βασίζεται στην Πεντάμορφη και το Τέρας, μιας και ένας άντρας αντί για χέρια έχει ψαλίδια, θα βρει καταφύγιο, κυνηγημένος και περιφρονημένος σε ένα σπίτι στα προάστια και θα ερωτευτεί την κόρη της οικογένειας. Ο Ψαλιδοχέρης δεν είναι άνθρωπος αλλά ένα δημιούργημα ενός ανθρώπου οπότε επιρροές μπορούμε να βρούμε και απο τον Φρακενστάιν ή τον Πινόκιο. Η ταινία προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερου μακιγιάζ.

Panna A Netvor (1978)

Μια τσεχοσλοβακική ταινία τρόμου του Juraj Herz διηγείται με τον δικό της τρόπο την Πεντάμορφη και το Τέρας. Ένας πατέρας έχει τρεις κόρες, εκ των οποίων η Julie είναι η μόνη που θέλει να βοηθήσει τον πατέρα της. Θα πάει στο κάστρο στο οποίο βρίσκεται απομονωμένο το Τέρας, όπου εκείνο αντί να την σκοτώσει, θα θαμπωθεί από την ομορφιά της. Ένας έρωτας θα αναπτυχθεί μεταξύ τους, μιας και ο έρωτας μπορεί να προκύψει αναπάντεχα ακόμα και σε φαινομενικά άσχετους και ασύνδετους ανθρώπους, όπως ούτως ή άλλως μας διδάσκει το παραμύθι.

The Scarlet Flower (1952)

Βασισμένο στο ομώνυμο ρωσικό παραμύθι του Sergey Aksakov του 1858, που με την σειρά του βασίζεται στην Πεντάμορφη και το Τέρας, η ταινία μικρού μήκους του Lev Atamanov είναι ένα ρωσικό animation ιδιαίτερης αισθητικής και τεχνικής δεξιοτεχνίας για την εποχή του. Σε αυτή την εκδοχή, ένας πατέρας με τρεις κόρες ταξιδεύει για να βρει αυτό που του ζήτησε η κάθε κόρη. Δυσκολεύεται να βρει το λουλούδι που ζήτησε η μικρότερη. Σε ένα νησί το βρίσκει, αλλά το Τέρας ζητάει ως αντάλλαγμα να του φέρει μια από τις κόρες του. Εκείνος αρχικά αρνείται αλλά τελικά η κόρη θα πάει.

La Belle et la Bete (1946)

Η παλαιότερη ταινία που μεταφέρει τον μύθο της Πεντάμορφης είναι η ομώνυμη ταινία του ποιητικού σκηνοθέτη (πέρα από συγγραφέα, θεατρικό συγγραφέα, ποιητή, εικαστικού) Jean Cocteau με τους Josette Day και Jean Marais. Είναι λογικό η πρώτη ταινία να είναι γαλλική μιας και στην Γαλλία αναπτύχθηκε και διαδόθηκε για πρώτη φορά η ιστορία. Πρόκειται για μια κλασική απόδοση της υπόθεσης, με την Πεντάμορφη να ερωτεύεται το κλεισμένο στο κάστρο του Τέρας. Μια λυρική, ποιητική ασπρόμαυρη ταινία που έχει μείνει κλασική.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.