Αφιέρωμα: Ο κόσμος των εικαστικών τεχνών στο σινεμά

Το ψυχαγωγικό Red Notice προβάλλεται σε αίθουσες και στριμάρει και παράλληλα στο Netflix, αφορά ληστές έργων τέχνης και μια παγκόσμια καταδίωξή τους. Ο κινηματογράφος ενδιαφέρθηκε για τον κόσμο των εικαστικών τεχνών με ποικίλους τρόπους. Η λίστα που ακολουθεί αφορά ταινίες που αποτυπώνουν τον κόσμο των τεχνών, τον κόσμο των μουσείων και των γκαλερί, των συλλεκτών αλλά και των ληστών έργων τέχνης στον αντίποδα. Δεν αναφέρονται ταινίες που μας δείχνουν την ζωή κάποιου καλλιτέχνη αλλά ούτε και ταινίες που απλώς έχουν μια σκηνή όπου οι ήρωες παρατηρούν τα έργα σε ένα μουσείο ή σε έναν εκθεσειακό χώρο. Αναφέρονται ταινίες που ο κόσμος των μουσείων, των εκθέσεων και των έργων τέχνης ευρύτερα, πέρα από την ζωή ενός συγκεκριμένου εικαστικού, είναι θεμελιώδες στοιχείο της πλοκής.

ΣΧΕΤΙΚΑΑφιέρωμα: Σκηνοθέτες που έκαναν remake στον εαυτό τους

Bande A Part (1964)

Η πιο θρυλική σκηνή σε μουσείο είναι φυσικά στο Bande a Part του πάπα της Nouvelle Vague, Jean-Luc Godard. Anna Karina, Sami Frey και Claude Brasseur πρωταγωνιστούν στην ταινία που βασίζεται στο βιβλίο Fools' Gold της Dolores Hitchens. Ο τίτλος προέρχεται από την φράση faire bande a part που σημαίνει να κάνεις κάτι έξω από την ομάδα. Τρεις νεαροί φίλοι σχεδιάζουν μια κλοπή χρημάτων. Σε μια σκηνή όμως τρέχουν σε πραγματικό χρόνο μέσα στο Λούβρο, ένα από τα διασημότερα μουσεία στον κόσμο. Η σκηνή έχει επιχειρηθεί να ξαναγίνει στους Ονειροπόλους του Bernardo Bertolucci.

Topkapi (1964)

Τοπ Καπί είναι ανάκτορο που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη χτισμένο σε λόφο που βλέπει στον Βόσπορο και ήταν ακρόπολη του αρχαίου Βυζαντίου, ενώ από το 1924 λειτουργεί ως μουσείο. Το 1964 ο Ζιλ Ντασέν σκηνοθέτησε το Topkapi με την Μελίνα Μερκούρη, τον Πίτερ Ουστίνοφ, τον Μαξιμίλιαν Σελ. Την μουσική της ταινίας έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις. Η Ελίζαμπεθ ταξιδεύει στην Πόλη. Γοητεύεται από το σμαραγδένιο στιλέτο του Σουλτάνου Μαχμούντ Ι. Με τον ελβετό πρώην εραστή της, οργανώνει την κλοπή του στιλέτου. Η ταινία βασίζεται στο βιβλίο The Light of Day (1962) του Eric Ambler. Ο Peter Ustinov κέρδισε Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία.

Bean (1997)

Bean: Η απόλυτη ταινία καταστροφής και πράγματι ο κύριος Bean ήρθε για να καταστρέψει τα πάντα. Έπειτα από την επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά, περνάει στον κόσμο του σινεμά. Ο Rowan Atkinson υποδύεται την αγαπημένη περσόνα, ο οποίος είναι φύλακας στην National Gallery του Λονδίνου. Ένα από τα πιο διάσημα έργα του μουσείου είναι Η Μητέρα του Whistler (1871) φιλοτεχνημένο από τον αμερικανό ζωγράφο αλλά δραστηριοποιούμενο στο Λονδίνο James McNeill Whistler. Αρμόδιος για την μεταφορά του έργου στην Grierson Art Gallery στο LA είναι ο Bean! Τότε θα αρχίσουν τα παρατράγουδα, με την έκθεση παραλίγο να εκτιναχθεί στον αέρα από ατυχήματα του πρωταγωνιστή.

The Thomas Crown Affair (1999)

Η ληστεία έργων τέχνης στα καλύτερα της. Το 1968 κυκλοφόρησε η πρώτη ταινία Υπόθεση Τόμας Κράουν με πρωταγωνιστές τους Steve McQueen και Faye Dunaway και το 1999 έγινε το remake με τον James Bond τότε, Pierce Brosnan και την Rene Russo. Ένας διαβόητος και πανέξυπνος ληστής έργων τέχνης εισβάλλει σε πασίγνωστα μουσεία, όπως το Metropolitan της Νέας Υόρκης, και κλέβει έργα όπως Monet, Magritte και άλλους πολύ διάσημους καλλιτέχνες. Η γυναίκα που τον αναζητάει θα τον ερωτευτεί, κάτι που μας θυμίζει το La Casa de Papel. Στην ταινία εμφανίζεται και η Faye Dunaway σε άλλο ρόλο όμως από την πρώτη ταινία, είναι η ψυχοθεραπεύτρια του Thomas Crown. Ακούμε μάλιστα και το soundtrack του Michel Legrand από το πρωτότυπο, αυτή την φορά με την φωνή του Sting.

The Da Vinci Code (2006)

Ο Κώδικας Ντα Βίντσι δεν θέλει και πολλά λόγια. Ούτε το βιβλίο του Dan Brown που είναι best seller ούτε η ταινία που έκανε 760 εκατομμύρια δολάρια εισπράξεις και λίγο-πολύ όλοι την έχουμε δει. Σε σκηνοθεσία του Ron Howard με τον Tom Hanks να υποδύεται τον καθηγητή συμβολογίας του Harvard, Robert Langdon που βρίσκεται μπλεγμένος σε μια υπόθεση στο Παρίσι, όταν δολοφονείται ο διευθυντής του Λούβρου. Μαζί με την Audrey Tautou θα προσπαθήσει να ξεφύγει αλλά και να λύσει την υπόθεση που τον φέρνει αντιμέτωπο τόσο με τα μυστικά που κρύβουν τα έργα του Leonardo da Vinci όσο και τα μυστικά που κρύβει η θρησκεία που τον φέρνουν πίσω στην απαρχή των πάντων. Στην συνέχεια ακολούθησαν δύο σίκουελ με τον ίδιο σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή, το Angels and Demons (2009) και το Inferno (2016), ενώ το 2021 έγινε τηλεοπτική σειρά το The Lost Symbol με τον Ashley Zukerman στον ρόλο.

Night at the Museum (2006)

Μια νύχτα στο μουσείο, μια από τις πιο γνωστές και επιτυχημένες ταινίες που έχουν γυριστεί σε μουσείο και συγκεκριμένα στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης, όπου ο Ben Stiller υποδύεται τον νυχτοφύλακα του μουσείου, σε ένα μουσείο όμως που τα εκθέματα παίρνουν ζωή μόλις αυτό κλείσει. Σε σκηνοθεσία Shawn Levy με τους θρυλικούς Dick van Dyke, Mickey Rooney και Robin Williams να εμφανίζονται σε δευτερεύοντες ρόλους, η ταινία μας σύστησε αιγυπτιακές, προϊστορικές και άλλες αρχαιότητες κάνοντάς μας πιο ενδιαφέρων τον κόσμο του μουσείου. Πλέον πολλά  μουσεία διοργανώνουν νυχτερινές εκδηλώσεις, οπότε θα πηγαίνουμε με άλλο μάτι. Το 2009 ακολούθησε το πρώτο σίκουελ, το Night at the Museum Battle of the Smithsonian και το 2014 το Night at the Museum Secret of the Tomb. Η σειρά ταινιών βασίστηκε στο παιδικό βιβλίο The Night at the Museum (1993) του Milan Trenc.

The Best Offer (2013)

Ο σπουδαίος Giuseppe Tornatore επέστρεψε το 2013 με αγγλόφωνη ταινία και πρωταγωνιστή τον Geoffrey Rush και συνθέτη φυσικά τον Ennio Moricone σε ένα ψυχολογικό θρίλερ που παραμένει ένα από τα καλύτερα της δεκαετίας του 2010. Ένας μονήρης εκτιμητής έργων τέχνης, από τους καλύτερους στον κόσμο, έρχεται σε επαφή με την έγκλειστη κληρονόμο μιας μεγάλης περιουσίας, η οποία όμως λόγω της αγοραφοβίας της δεν βγαίνει καθόλου έξω. Εκείνος έρχεται σπίτι να εκτιμήσει τα όσα βρίσκονται και μια σχέση θα αναπτυχθεί μεταξύ τους με απρόοπτα αποτελέσματα.

The Square (2017)

Χρυσός Φοίνικας στις Κάννες για τον Ruben Ostlund και το τετράγωνό του. Ο σουηδός σκηνοθέτης μας μεταφέρει στα άδυτα της σύγχρονης τέχνης και στους προβληματισμούς της. Ένας επιμελητής εκθέσεων, που έχει σχέση με μια δημοσιογράφο, καλείται να ετοιμάσει μια νέα έκθεση στο X-Royal στην Στοκχόλμη, στην οποία βρίσκεται και το έργο Το Τετράγωνο, ένα installation της Lola Arias. Η ταινία θίγει διάφορα ζητήματα, ανάμεσα στα οποία το πού πηγαίνει η σύγχρονη τέχνη, τι είναι τέχνη και πώς μπορεί να έρθει σε επαφή με την κοινωνία και την πολιτική αλλά και την χρήση και τον ρόλο των social media στην ζωή μας, μιας και ένα βίντεο προώθησης του έργου θα γίνει viral. Τα εικαστικά έργα που φαίνονται στην ταινία έγιναν για τις ανάγκες της ταινίας, με κάποια να παραπέμπουν ή να παρωδούν συγκεκριμένους πραγματικούς καλλιτέχνες, όπως τους Julian Schnabel και Carl Hammoud.

Ruben Brandt, Collector (2018)

Ο Ούγγρος visual artist Milorad Krstic, που είχε κερδίσει και Αργυρή Άρκτο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους στην Μπερλινάλε το 1995, ενώνει τις δύο αγάπες του, τον κινηματογράφο και τις εικαστικές τέχνες σε ένα πρωτότυπο animation. Ένας ψυχοθεραπευτής υποφέρει από εφιάλτες που σχετίζονται με διάσημα έργα τέχνης. Θεωρεί πως για να λύσει το πρόβλημα του θα πρέπει να κλέψει τους πίνακες. Γι αυτό τον σκοπό στρατολογεί τέσσερις ασθενείς του για να φέρουν εις πέρας τις ληστείες. Ο τίτλος παραπέμπει στα ονόματα δύο διάσημων ζωγράφων του Μπαρόκ, του Rubens και του Rembrandt, καθώς επηρεάζεται από το στιλ τους. Παράλληλα, ως προς την σκηνοθεσία έχει επιρροές από σπουδαίους σκηνοθέτες του παρελθόντος όπως του Georges Melies και Charlie Chaplin μέχρι τον Hitchcock. Τα έργα τα οποία βλέπει στον ύπνο του είναι γνωστά όπως του Picasso, Manet, Tiziano, Rene Magritte, Paul Gauguin, Boticcelli, Andy Warhol.

Velvet Buzzsaw (2019)

Σάτιρα, τρόμος και τέχνη σε ένα στην ταινία του Dan Gilroy στην οποία ξανασυναντά τον Jake Gyllenhaal έπειτα από την επιτυχημένη συνεργασία τους στο Nightcrawler (2014), το σκηνοθετικό ντεμπούτο του Gilroy. Στην ταινία του Netflix με τον Gyllenhaal, την Rene Russo, τον John Malkovich και την Toni Collette συναντάμε καλλιτέχνες, κριτικούς τέχνης, γκαλερίστες θαυμαστές, σε έναν αιμοδιψή κόσμο. Ο αυστηρός κριτικός τέχνης Morf Vandewalt έχει φίλη την Josephina, η οποία βρίσκει έναν νεκρό άντρα στην πολυκατοικία της. Μπαίνοντας στο διαμέρισμά του, βρίσκει πλειάδα από έργα τέχνης που είχε ζωγραφίσει εκείνος όσο ζούσε. Κλέβει τα έργα, τα δείχνει στον Morf και αποφασίζουν να τα εκθέσουν. Το πνεύμα του όμως πώς να τους αφήσει.

The Burnt Orange Hersey (2019)

Ο Mick Jagger, ο γερόλυκος των Rolling Stones σε ρόλο συλλέκτη έργων τέχνης στην ταινία του Giuseppe Capotondi βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Charles Willeford. Ένας τεχνοκριτικός, ο James Figueras, καλείται από έναν συλλέκτη και έμπορο έργων τέχνης να κλέψει έναν πίνακα από τον μυστηριώδη καλλιτέχνη Jerome Debney. Τον ρόλο του κριτικού τέχνης και επίδοξο ληστή αναλαμβάνει ο Claes Bang, ο πρωταγωνιστής στο Τετράγωνο του Ostlund αλλά και στο The Last Vermeer, για έναν κλεμμένο πίνακα του ολλανδού ζωγράφου του Μπαρόκ. Φαίνεται πως του αρέσουν οι βγαλμένες από τον κόσμο της τέχνης ταινίες.

The Man who Sold his Skin (2020)

Η τυνήσια σκηνοθέτρια Kaouther Ben Hania κατάφερε να εντυπωσιάσει με την ταινία της ο Άνθρωπος που πούλησε το δέρμα του, η οποία προτάθηκε για Όσκαρ καλύτερης διεθνούς ταινίας. Πρωταγωνιστεί ο εξαιρετικός και βραβευμένος στην Βενετία για την ερμηνεία του, Yahya Mahayni αλλά και η Monica Bellucci. Δύο σύριοι σύντροφοι, ο Sam και η Abeer αναγκάζονται να χωριστούν έπειτα από τον εμφύλιο πόλεμο στην χώρα. Εκείνος καταφεύγει στον Λίβανο και εκείνη αναγκάζεται να παντρευτεί έναν μεγαλύτερο πλούσιο άντρα. Τότε για να σώσει και εκείνη και τον εαυτό του, δέχεται να γίνει το σώμα του έργο τέχνης και να εκτίθεται ο ίδιος ανά τον κόσμο. Ο καλλιτέχνης της ταινίας, ο Joffrey Godefroi, είναι επηρεασμένος ως ρόλος από τον πραγματικό καλλιτέχνη Wim Delvoye και το έργο του, Tim (2006). Με την σειρά του το έργο είναι επηρεασμένο από το διήγημα του Roald Dahl, Skin (1952).

Red Notice (2021)

Όταν οι Απατεώνες και Τζέντλεμεν συναντούν την Υπόθεση Τόμας Κράουν. Δύο επιτυχημένοι ληστές έργων τέχνης, η Νο1 (Gal Gadot) και ο Νο2 (Ryan Reynolds), θέλουν να κλέψουν τα τρία αυγά της αρχαίας βασίλισσας Κλεοπάτρας, στραβώνει έπειτα από την εμφάνιση ενός μυστηριώδη αμερικανού αστυνομικού (Dwayne Johnson) και της Ίντερπολ που προσπαθεί να πιάσει και τους τρεις ως υπόπτους. Ένα road movie, ένα buddy movie, ένα heist movie και όλα αυτά στον κόσμο της τέχνης με το Castel San' Angelo στην Ρώμη να δεσπόζει στην πρώτη σεκάνς. Σκηνοθέτης ο Rawson Marshall Thurber που ξανασυναντιέται με τον The Rock, ένας γνώστης της χαβαλετζίδικης περιπέτειας, όπως είναι και αυτή. Ο κόσμος της απάτης και της ληστείας των έργων σε συνδυασμό με διάσημα εκθέματα και μουσεία στην νέα ταινία του Netflix.

Περισσότερα σινεφιλικά αφιερώματα μπορείτε να αναζητήσετε σε αυτό το πολύ ενδιαφέρον blog.