Ένας γιος

To σκηνοθετικό ντεμπούτο του Mehdi  Barsaoui ξεκινά με ένα τραγικό παιχνίδι της τύχης.

Μια ευκατάστατη και «ευρωπαϊσμένη» οικογένεια της μουσουλμανικής Τυνησίας, ο Fares (Sami Bouajila), η Meriem ( Najla Ben Abdallah) και ο γιος τους Αziz (Youssef Khemiri),στην επιστροφή τους από την πόλη Tataouine (η οποία ενέπνευσε τον George Lucas για τον πλανήτη Tatooine του Star Wars και χρησιμοποιήθηκε ως βάση διέλευσης του ISIS στην Λιβύη) πέφτουν κατά λάθος θύματα μιας ισλαμιστικής επίθεσης. Ο Aziz τραυματίζεται σοβαρά, μεταφέρεται άμεσα στο νοσοκομείο και εκεί διαπιστώνεται η αναγκαιότητα μιας μεταμόσχευσης ήπατος. Η διαδικασία αναζήτησης συμβατού δότη φέρνει στην επιφάνεια ένα άγνωστο μυστικό, το οποίο γίνεται η αιτία μιας βαθύτατης οικογενειακής κρίσης, για να επεκταθεί στην συνέχεια σε μια εξίσου βαθιά κοινωνική.

Χωρίς να χάνει το μέτρο και με σημαντική προσοχή, ο Barsaoui εξερευνά το ανθρώπινο συναίσθημα και οικοδομεί ένα συγκρουσιακό δράμα κοινωνικοπολιτισμικών επεκτάσεων. Η ευαίσθητη προσέγγισή του αγγίζει ισορροπημένα τις θεματικές της, από την γονεϊκότητα, την συντροφικότητα και την αρρενωπότητα που δέχεται επίθεση μέχρι την προδοσία και τον εγωισμό, για να φτάσει σε ένα σημαντικό δίλημμα, που κλείνει το μάτι στην ηθική και το δίκαιο. Όλη η σκληρότητα και η ευαισθησία των γεγονότων που συμπεριλαμβάνει, τόσο σε επίπεδο περιεχομένου όσο και εικόνας, προσεγγίζονται με μια άηχη δυναμική και μια απρόσμενη λεπτότητα, που δεν θέλει απλά να σοκάρει, ενώ η ομορφιά της απλότητας του τοπίου και η λιτή κινηματογράφηση έρχονται να την συμπληρώσουν.

Ο Sami Bouajila (“Days of Glory,” “Omar Killed Me”), που κέρδισε το Βραβείο Καλύτερου Ηθοποιού στα βραβεία César το 2021, δίνει μια έντονη και διορατική ερμηνεία στον ρόλο ενός ανθρώπου που προσπαθεί να σταθεί κόντρα στο έδαφος που υποχωρεί κάτω από τα πόδια του, με όλα τα λάθη και την ακρότητα που αυτό συνεπάγεται. Η Najla Ben Abdallah, αν και σε έναν πιο ήσυχο και σταθερό ρόλο (ή και ακριβώς γι’ αυτό), είναι επίσης εξαιρετικά συναισθηματική σε μια απολογητική αλλά εξίσου απελπισμένη θέση.

H ταινία είναι τοποθετημένη χρονικά στο 2011, λίγο μετά την «Επανάσταση του Γιασεμιού», την συγκλονιστική εξέγερση της Τυνησίας, που οδήγησε στην αποκαθήλωση του προέδρου της Zine El Abidine Ben Ali και πυροδότησε ένα σύνολο εξεγέρσεων στον Αραβικό κόσμο, μια αλυσιδωτή αντικαθεστωτική αντίδραση που έγινε γνωστή ως «Αραβική Άνοιξη». Η Τυνησία του «Ένας γιος» βρίσκεται σε μεγάλη κρίση, και η γειτονική Λιβύη της εποχής επίσης πνιγόταν κάτω από την δικτατορία του Muammar Gaddafi.

Έξυπνα ο σκηνοθέτης επιλέγει μια προσωπική τραγωδία για να ασκήσει την δική του κριτική σε μια βαθιά πατριαρχική κοινωνία. 

Η οικογένεια που πρωταγωνιστεί είναι ευκατάστατη και οι δύο γονείς πετυχημένοι επιχειρηματίες που έχουν επιλέξει να ζουν χωρίς τις συντηρητικές επιταγές του οπισθοδρομικού θεοκρατικού κράτους. Κι όμως βλέπουμε πώς αυτές εισβάλουν στην ζωή τους όταν τα πράγματα βγαίνουν εκτός ελέγχου, με την νομοθεσία και τις απαιτήσεις της να αναδεικνύουν ουσιαστικά κοινωνικά προβλήματα. Πέρα από την άτεγκτη πολιτική που αφορά τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα, η μοιχεία στην Τυνησία θεωρείται έγκλημα και τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον πέντε ετών. Και αν και τα πράγματα έχουν βελτιωθεί τρόπον τινά μετά την εξέγερση, οι βαθιά ριζωμένες πατριαρχικές και θεοκρατικές αξίες εξακολουθούν να καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη τη ζωή στη χώρα, κυρίως για τις γυναίκες.

Μπορεί οι θεματικές να είναι πολλές και ίσως η ολοκλήρωση ορισμένων να είναι κάπως άτσαλη και βιαστική, αλλά είναι αξιοπρόσεκτος ο τρόπος με  τον οποίο το «Ένας γιος» εξετάζει αυτό που αποκαλούμε «ζήτημα ζωής και θανάτου», υφαίνοντας μέσα στο σύνθετο οικογενειακό δράμα κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις.

Μακάρι η συνέχεια του Mehdi  Barsaoui να είναι εξίσου εντυπωσιακή.