Το πραξικόπημα

Σύνοψη: Στην Κωνσταντινούπολη το 1963 μία ομάδα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων καταλαμβάνει τον ραδιοφωνικό σταθμό για να ανακοινώσει το πραξικόπημα που έγινε και την κατάληξη της εξουσίας από τον στρατό. Μία σειρά όμως από αναποδιές θα τους φέρει αντιμέτωπους με την πλήρη αποτυχία, και μάλιστα μη γνωρίζοντας ότι οι συνεργάτες τους στην Άγκυρα έχουν ήδη αποτύχει.

Άποψη: Ο Τούρκος σκηνοθέτης Mahmut Fazil Coskun («Yozgat Blues») στην τρίτη του ταινία μεγάλου μήκους, που έκανε την πρεμιέρα της στο τμήμα Ορίζοντες του φεστιβάλ Βενετίας κερδίζοντας το ειδικό βραβείο της επιτροπής, εμπνέεται από τα πολλά πραξικοπήματα που έχουν γίνει ή έστω έχουν επιχειρηθεί στην γειτονική χώρα, δημιουργώντας μία φανταστική ιστορία, η οποία ωστόσο έχει τις βάσεις της στην πραγματική πολιτική ιστορία της Τουρκίας. Αυτό που δημιουργεί είναι μία φάρσα, μία κωμωδία καταστάσεων, πολλές φορές με δόσεις ενός σουρρεαλιστικού χιούμορ, που στόχο έχει να καυτηριάσει τα τεκτενόμενα της χώρας του. Ωστόσο, το καταφέρνει μόνο στο δεύτερο μισό της ταινίας, διότι το πρώτο κινείται με υπερβολικά αργούς ρυθμούς, χωρίς να ενσωματώνει τον θεατή στον αφηγηματικό ιστό της ταινίας. Η πλήρης απουσία δράσης κάνει την ταινία αρκετά στατική, και ανά στιγμές φλύαρη, αφού βασίζεται περισσότερο στο σενάριο και τους διαλόγους, παρά στην δράση των ηρώων. Στο δεύτερο μισό ο σκηνοθέτης μπαίνει στο θέμα του και  προσφέρει μερικές απολαυστικές στιγμές, ιδίως όταν οι στρατιωτικοί καταλαμβάνουν τον ραδιοφωνικό σταθμό, θυμίζοντας αγγλική μπουφόνικη κωμωδία.

Ανάμεσα στα δύο μέρη παρατηρείται μία αλλαγή ύφους, αφού στο πρώτο υπάρχουν μερικά μόνο ψήγματα χιούμορ, υιοθετώντας ένα πιο «σοβαρό» ύφος, για να μετατραπεί μετά σε καθαρόαιμη φάρσα. Στιλιστικά ο σκηνοθέτης επηρεάζεται από τα φιλμ νουάρ, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας έχει μία σκοτεινόχρωμη φωτογραφία, με πλάνα βγαλμένα από νουάρ του ’40, με όλα τα σχετικά κλισέ, όπως βραδινά πλάνα με βροχή, άνθρωποι που δεν μιλάνε πολύ στην αρχή και δεν ξέρουμε ακριβώς τι θέλουν και τι επιδιώκουν. Επίσης, εμφανής είναι η επιρροή, τόσο αισθητικά, όσο και κάποιες φορές στο σενάριο και τους ήρωες, του Aki Kaurismaki, υιοθετώντας μία αντίστοιχης λογικής προσπάθεια κοινωνικοπολιτικού σχολίου. Άλλωστε, τρία χρόνια πριν τα γεγονότα της ταινίας, πράγματι είχε γίνει πραξικόπημα στην Τουρκία από τον Ινονού. Το νέο πραξικόπημα που αναφέρεται στην ταινία γίνεται αυτήν την φορά εναντίον του Ινονού, μόνο που πρόκειται για ένα χρονικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου, αφού οι στρατιωτικοί στην Κωνσταντινούπολη δεν γνωρίζουν ότι το πραξικόπημα στην Άγκυρα έχει ήδη αποτύχει. Από αυτήν την τραγική ειρωνεία αρχίζει να στήνεται μία σειρά από άλλοτε υπερβολικές, μπουφόνικες ιστορίες, άλλοτε πράγματι πολύ εύστοχες, δίνοντας μία χιουμοριστική εικόνα της πολιτικής κατάστασης. Όπως έχει πει και ο Όσκαρ Ουάιλντ «ο καλύτερος τρόπος για να πεις την αλήθεια είναι μέσα από το χιούμορ, αλλιώς θα σε σκοτώσουν», και φαίνεται να ισχύει. Μόνο που μέχρι να βρει τα πατήματά της και το στιλ που θέλει να ακολουθήσει είχε ήδη περάσει η μισή ταινία.