Νύχτες 17: Είδαμε το "Sea Sorrow" της Βανέσα Ρεντγκρέιβ

Δημοσίευση: 23 Σεπτεμβρίου 2017, 16:49

Συντάκτης:

Η ουμανίστρια -όπως της αρέσει να την αποκαλούν- Βανέσα Ρέντγκρειβ έχοντας στο πλευρό της τον Λόρδο Άλφρεντ Ντάμπς, μέλος του κοινοβουλίου με το Εργατικό Κόμμα, βρέθηκε στην Ελλάδα και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με αφορμή το ντοκιμαντέρ της See Sorrow -τίτλος που έλκει την καταγωγή του από την Τρικυμία του Σαίξπηρ. Όμως δεν ήταν απλά η προώθηση της ταινίας ο λόγος που βρέθηκε κοντά μας.

Η προβολή της πρώτης της σκηνοθετικής απόπειρας ήταν ένας ακόμα τρόπος να κάνει κάτι για την προσφυγική κρίση, και είχε ως στόχο να ξαναθυμίσει πράγματα που ήδη γνωρίζουμε, αλλά συνεχίζουμε την κανονικότητά μας, ξεχνώντας τα συχνά. Οι πρόσφυγες βρίσκονται ανάμεσά μας, και χρειάζονται τη βοήθειά μας. Τα χιλιάδες παιδιά που ταξιδεύουν ασυνόδευτα από το Αφγανιστάν, το Ιράκ, τη Συρία, βρίσκονται εγκλωβίζονται σε hotspots και καταυλισμούς, και προσπαθούν να βρεθούν σε συνθήκες ασφάλειας. Και οι πολιτικοί σφυρίζουν αδιάφορα, επιλέγοντας να δεχθούν εξωφρενικά μικρό αριθμό ανθρώπων, όπως στην περίπτωση της Βρετανίας με δηλώσεις για αποδοχή 20000 προσφύγων σε περίοδο 5 χρόνων, από τα εκατομμύρια που περιμένουν, ή δηλώσεις της Σλοβακίας που επιθυμεί μονάχα Σύριους Χριστιανούς. Και εξίσου, η Ευρωπαϊκή Ένωση κωλυσιεργεί αδικαιολόγητα για οποιαδήποτε ενέργεια. Η Ρέντγκρειβ βρέθηκε μάλιστα και στη Μυτιλήνη για να δει από πρώτο χέρι την κατάσταση, ένα χρόνο πριν.

Δεν πρέπει, σε καμία περίπτωση, να αντιμετωπίσουμε το Sea Sorrow ως ένα απλό ντοκιμαντέρ. Δεν δημιουργήθηκε για να ανταποκριθεί στην αίτηση για αντικειμενική ενημέρωση. Εάν το βλέπαμε έτσι, πολλά θα μπορούσαν να σχολιαστούν. Από το ότι φαίνεται πως η Redgrave δεν έχει την σκηνοθετική πείρα ή την κατάλληλη παραγωγή, ως το ότι συχνά το ντοκιμαντέρ προσιδιάζει σε βίντεο πολιτικής καμπάνιας, με την ίδια να βρίσκεται μπροστά από την κάμερα και να κάνει διάλεξη στο κοινό με βίντεο από εικόνες προσφυγόπουλων πίσω της και δείχνοντας ένα πανό που ζωγράφισε η εγγονή της. Η επίκληση στο συναίσθημα χαρακτηρίζει ως επί τω πλείστον το Sea Sorrow αλλά, σε ένα θέμα τόσο ευαίσθητο, μπορούμε να συμφωνήσουμε όλοι πως έτσι πρέπει να γίνει. Η ευαισθητοποίηση και η κινητοποίηση δεν είναι κάτι που χωρά πολλές συζητήσεις ή οποιαδήποτε διαφωνία. Είναι αυτό που πρέπει να επέλθει, άμεσα, και εάν ένα συγκινητικό ντοκιμαντέρ, με εικόνες από την πραγματικότητα, της εξαθλίωσης στο Calais και στην Ιδωμένη είναι αυτό που χρειάζεται ο κόσμος για να κινητοποιηθεί, ας είναι.

Η ρητορική της βρίσκει ανταπόκριση, ιδίως όταν μιλά και για τη δική της εμπειρία, όταν αναγκάστηκε μικρό κοριτσάκι να φύγει από το Λονδίνο και να μετακινηθεί στην αγγλική εξοχή, για να γλυτώσουν τους βομβαρδισμούς. Και σε αυτή τη ρητορική, λειτουργούν επικουρικά και άλλες επιλογές της, όπως το να βάλει τον Ralph Fiennes στο ρόλο του Πρόσπερο να ερμηνεύσει ένα απόσπασμα της Τρικυμίας του Σαίξπηρ, ή την Emma Thomson να διαβάζει μία εφημερίδα εποχής. Ο Lord Alfred Dubs βρίσκεται κι εκείνος στην ταινία και πληροφορούμαστε πως προώθησε την τροπολογία στο Βρετανικό Κοινοβούλιο για να έχουν το δικαίωμα τα ασυνόδευτα παιδιά με συγγενείς σε μία άλλη χώρα, να μπορούν να περνούν σε αυτή. Κι όμως, τόσα παιδιά έχουν ‘κωλύσει’ και δεν μπορούν να περάσουν τα σύνορα κι ας έχουν αυτό το δικαίωμα, κι ας έχουν έτοιμα όλα τα χαρτιά τους. Γιατί; Η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατεί να απαντήσει.

Μετά την προβολή της ταινίας, υπήρξε συζήτηση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με την Redgrave και τον Dubs να πλαισιώνονται από διάφορα πρόσωπα. Αρχικά, από τη Μιμή Ντενίση, φίλη της Ρέντγκρειβ, με την οποία συζητούσαν πολύ για το προσφυγικό και την κάλεσε να παρακολουθήσει την παράστασή της ‘Σμύρνη μου Αγαπημένη’ μιλώντας της για την προσφυγική κρίση του 1922. Ο γιος της, και παραγωγό της ταινίας Κάρλο Νέρο, βρισκόταν επίσης εκεί, ο οποίος σε κάποια στιγμή της συζήτησης μίλησε για την αποτρόπαιη κατάσταση στο Πεδίον του Άρεως, που πληροφορήθηκε, όπου μικρά παιδιά πουλάνε τα σώματά τους για 3 ευρώ την ώρα. Με τη σειρά της η Μιμή Ντενίση πήρε το λόγο και είπε πως αυτό συμβαίνει πολύ καιρό, και κανείς δεν κάνει τίποτα, παρά μόνο υπάρχουν προσπάθειες για να αποσιωπηθεί. Επιπλέον εκπρόσωποι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και της οργάνωσης Safe Passage βρίσκονταν στο πάνελ, και μάλιστα τα έσοδα της προβολής θα διατεθούν σε αυτές τις ανθρωπιστικές οργανώσεις. Με γνώμονα βέβαια αυτό, θα έπρεπε το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών να είναι γεμάτο απ’ άκρη σε άκρη, κι όχι μονάχα η πλατεία του. Μία αναπάντεχη έκπληξη ήταν όταν ανέβηκε στη σκηνή και τραγούδησε ένας νεαρός πρόσφυγας, που γνώρισε η Redgrave την ίδια μέρα όταν επισκέφθηκε την Ανεξάρτητη Μη Κυβερνητική Οργάνωση Praksis.

Το μήνυμα ήταν δυνατό. Οι πρόσφυγες χρειάζονται τη βοήθειά μας, χωρίς προκατάληψη, χωρίς να μας ενδιαφέρει από πού έρχονται, χωρίς να μας νοιάζει το χρώμα ή η καταγωγή τους. Οι άνθρωποι είναι άνθρωποι και βρίσκονται στην ανάγκη μας.

Και στην ερώτηση κάποιου από το κοινό, του τι μπορούμε να κάνουμε οι απλοί άνθρωποι, από αύριο το πρωί που θα ξυπνήσουμε, οι απαντήσεις ήταν πολλές. Να στηρίζουμε τις οργανώσεις, να γράψουμε στους Έλληνες πολιτικούς αλλά και στη Ευρωπαϊκή Ένωση και να ζητήσουμε εξηγήσεις για τους λόγους που κωλυσιεργεί η βοήθεια, κι όχι να αφήνουμε την κρίση αυτή, που μας αφορά όλους, να είναι απλά κάποιες θλιβερές εικόνες στην τηλεόραση. Η Redgrave δήλωσε πως θα προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί για όλα τα χρόνια που της απομένουν.