The Stanford Prison Experiment

stanford prison experiment - κριτική ταινίας

Σύνοψη: Το 1971 ο καθηγητής ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Φίλιπ Ζιμπάρντο, εκτέλεσε ένα πείραμα, όπου 24 φοιτητές μοιράστηκαν τους ρόλους του δεσμοφύλακα και του κρατούμενου σε μία «φυλακή» που στήθηκε στο πανεπιστήμιο, για δύο εβδομάδες. Σκοπός του πειράματος, ήταν να καταγραφεί η επίκτητη συμπεριφορά που θα έδιναν οι ρόλοι σε απλούς ανθρώπους. Πολύ σύντομα όμως, το πείραμα ξεφεύγει εντελώς από τον έλεγχο της ομάδας του καθηγητή.

Άποψη: Το 1963 η  Χάνα Αρέντ, μετά δίκη του Ναζί εγκληματία πολέμου Άντολφ Άιχμαν, μίλησε για την κοινοτοπία του κακού. Για το πόσο εύκολα, καθημερινοί άνθρωποι, χωρίς τάση προς τον σαδισμό, μπορούν να κάνουν με ευκολία τα πιο απάνθρωπα πράγματα στους συνανθρώπους τους. Πολλοί ψυχολόγοι ασχολήθηκαν με την υπόθεση αυτή. Γνωστό είναι το πείραμα του Μίλγκραμ και βέβαια, το διαβόητο πείραμα του Στάνφορντ.

Ο σκηνοθέτης Κάιλ Πάτρικ Αλβάρεζ προσεγγίζει το πείραμα με έναν καταγραφικό τρόπο, μένοντας κοντά στα γεγονότα. Το πείραμα ήταν το θέμα της Γερμανικής ταινία Das Experiment που όμως εμπνέονταν από αυτό, ενώ ο Αλβάρεζ, μένει πιστός στα αληθινά γεγονότα. Ο καθηγητής Ζιμπάρντο (Μπίλι Κράνταπ –Almost Famous) μοιράζει τους ρόλους και θέτει τους κανόνες και μετά αφήνει το πείραμα να εξελιχθεί ενώ αυτός, στη σκιά παρακολουθεί τα «πειραματόζωα» του από ένα κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης. Ως επιστήμονας πίστεψε ότι είχε ορίσει ακριβώς τις παραμέτρους. Η αλήθεια όμως ήταν πως τα πράγματα ξέφυγαν από το έλεγχο, σχεδόν από τις πρώτες κιόλας ώρες. Κάποιοι από τους δεσμοφύλακες προσαρμόστηκαν με μεγάλη χαρά από την αρχή στον ρόλο τους, επιδεικνύοντας μεγάλη εφευρετικότητα στον σαδισμό και την τυραννία  που επέδειξαν στους κρατούμενους. Και οι δεύτεροι, παρότι διέφεραν, από άτομα που ξύπνησε ο Σπάρτακος μέσα τους, έως τους εντελώς πειθήνιους και υπάκουους, αποδέχθηκαν εξ ίσου τον ρόλο που τους δόθηκε. Η μεγαλύτερη όμως έκπληξη απαντήθηκε στην ομάδα των καθηγητών, όπου παραβαίνοντας ασυναίσθητα την βασικότερη αρχή των επιστημονικών πειραμάτων, δεν έμειναν ουδέτεροι, επηρεάζοντας  το αποτέλεσμα. Ο Ζιμπάρντο της ταινίας, απολαμβάνει τον ρόλο του θεού σε αυτό το κλειστό σύμπαν και παίρνει τον ρόλο του «κακού», που θα κάνει τα πάντα για να συνεχίσουν τα «υποκείμενα» να του παρέχουν νέα δεδομένα. Δεν ξέρω πόσο πολύ παρασύρθηκε ο αληθινός καθηγητής, αλλά στην ταινία είναι μία επιλογή να παρουσιαστεί έτσι. Οι γονείς κάποιου από τους φοιτητές τον προσφωνούν Κύριο. «Δόκτωρ», τους διορθώνει ενοχλημένος. Η κοπέλα του τον επιπλήττει ότι έχει χάσει τον έλεγχο και κάνει κακό σε αθώα παιδιά. Ένας πρώην κρατούμενος που ήταν τεχνικός σύμβουλος φεύγει τρομαγμένος. «Έκανα αυτά που μου έκαναν οι δεσμώτες μου και το ευχαριστήθηκα. Και το σιχαίνομαι αυτό» Ο καθηγητής όμως δεν δείχνει να πτοείται. Το πείραμα θα συνεχιστεί. Σύντομα όμως, πολύ πιο σύντομα από ότι θα φαντάζονταν, τα πράγματα βγαίνουν εκτός ελέγχου.

Η ταινία καταγράφει τα πάντα, με ντοκιμαντερίστικο τρόπο. Αλλά, ενώ οι ερμηνείες είναι πολύ καλές και η σκηνοθεσία στρωτή, οι δύο ώρες γίνονται εμπόδιο στην ροή, με τις καταστάσεις να επαναλαμβάνονται άσκοπα. Δεν είναι με κανέναν τρόπο μια αδιάφορη ιστορία, αλλά ο ρυθμός χωλαίνει εις βάρος της. Παρ όλα αυτά αξίζει να την δει κανείς και μάλιστα με παρέα. Θα ξεκινήσει πολλές ενδιαφέρουσες συζητήσεις και θα κάνει όλους να αναρωτηθούν πρώτα από όλα, πόσο καλά ξέρουμε τον ίδιο μας τον εαυτό:  Όλοι οι εθελοντές όταν ρωτήθηκαν στην αρχή πιο ρόλο θα επιθυμούσαν, απάντησαν αυτόν του κρατούμενου. Αλλά οι μισοί δεν είχαν κανένα πρόβλημα να υποδυθούν τους φύλακες. Και το πιο τρομαχτικό είναι ότι επιλογή των ρόλων έγινε τυχαία, με το στρίψιμο ενός νομίσματος.

Βασίλης Παπαστεργίου.

Πρώτη δημοσίευση: 2 Απριλίου 2017, 15:00
Ενημέρωση: 2 Απριλίου 2017, 15:04
Τίτλος:
The Stanford Prison Experiment (Το πείραμα του Στάνφορντ)
Χώρα: 
Έτος: 
Διάρκεια: 
122
Εταιρία διανομής: 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos