The theory of everything

the theory of everything - κριτική ταινίας

Η εκπληκτική, ανθρώπινη ιστορία ενός από τα μεγαλύτερα μυαλά που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, του Στίβεν Χόκινγκ, ξεδιπλώνεται στη βιογραφική αυτή ταινία, από τα φετινά φημολογούμενα μεγάλα οσκαρικά φαβορί. Η ταινία βασίζεται σε υλικό από το βιβλίο της πρώην συζύγου του, Τζέιν Χόκινγκ «Traveling to Infinity: My Life with Stephen Hawking», σε σκηνοθεσία του ήδη βραβευμένου με Όσκαρ για το ντοκιμαντέρ Man on Wire (2009) Τζέιμς Μαρς.

Ας ακολουθήσουμε, λοιπόν, τα βήματα του Στίβεν Χόκινγκ από το 1963, τότε που σπουδάζει στο Κέιμπριτζ, όπου γνωρίζει  και ερωτεύεται τη συμφοιτήτρια και μετέπειτα σύζυγό του Τζέιν Γουάιντ, μέχρι τη συνεχιζόμενη, από τα 21 του χρόνια έως και σήμερα μάχη του, μετά τη διάγνωσή του με τη Νόσο του Κινητικού Νευρώνα που τον καθήλωσε σε αναπηρικό καροτσάκι, επιτρέποντάς του την επικοινωνία μόνο μέσω συσκευής ομιλίας. Παράλληλα παρακολουθούμε τις καινοτόμες και αιχμηρές απόψεις του Χόκινγκ για τη Φυσική και κυρίως την πρωτοποριακή έρευνά του που προκάλεσε το θαυμασμό των καθηγητών του και τελικά οδήγησε στην ρηξικέλευθη θεωρία του για το σύμπαν. Παράλληλα βλέπουμε και τη γεμάτη αγάπη, περίπλοκη σχέση του με τη γυναίκα που τον στήριξε σε όλα τα πρώτα δύσκολα χρόνια προκειμένου εκείνος να συνεχίσει να ψάχνει την μια και μοναδική αιτιολογική εξίσωση για το Σύμπαν και το Χρόνο.

**************

Οι βιογραφικές ταινίες είναι συχνά δίκοπο μαχαίρι ή ‘καυτή πατάτα’ τόσο για τους δημιουργούς, όσο και για το κοινό. Ο βαθμός δυσκολίας αυξάνεται όταν αφορούν σύγχρονες ή και αμφιλεγόμενες εν ζωή προσωπικότητες, και όχι μακρινά ιστορικά πρόσωπα που περιβάλλονται αναγκαστικά από ένα φανταστικό ή μυθικό στοιχείο, ελλείψει πηγών. Η γοητεία μιας αληθινής ιστορίας είναι βέβαια δεδομένη και αυτομάτως δίνει μια συναρπαστική ώθηση στο καλλιτεχνικό προϊόν.

Τι να πρωτοπεί άραγε κανείς για τον Στίβεν Χόκινγκ, τον πιο σημαντικό και διάσημο επιστήμονα της εποχής μας, για τα ακαδημαϊκά του επιτεύγματα και τον συγκλονιστικό προσωπικό του άθλο που θυμίζει Γολγοθά; Είναι ευτύχημα που η ίδια η ταινία δεν αποπειράται καν να τα πει όλα. Καταρχάς, καθώς βασίζεται στο βιβλίο της Τζέιν Γουάιλντ, της πρώτης του γυναίκας και βασικής ηρωίδας, με τίτλο «Traveling to Infinity: My Life with Stephen Hawking» που κυκλοφόρησε το 2007 ως αναθεωρημένη έκδοση, ρίχνει φως σε συγκεκριμένα γεγονότα σε διάστημα 30 περίπου ετών, μέσα από την δική της κυρίως οπτική και υποκλίνεται στην ανθρώπινη πλευρά του Χόκινγκ, σε μια αγνή ιστορία αγάπης, και στα σκαμπανεβάσματα ή στη ‘μαύρη τρύπα’ της ‘εκρηκτικής’ σχέσης τους.

Ο μέσος θεατής δεν έχει λόγο να γνωρίζει λεπτομέρειες για το αμιγώς επιστημονικό έργο του Χόκινγκ και η ταινία αποφεύγει το αντίστοιχο jargon, κρατώντας τις πιο εκλαϊκευμένες λέξεις-κλειδιά της ρηξικέλευθης κοσμοθεωρίας του. Παράλληλα, παρακολουθούμε τον ευφυέστατο και αντισυμβατικό ήρωα να παραπαίει ανάμεσα στην προσπάθεια συμφιλίωσης με μια ανίατη ασθένεια και τον εναρμονισμό με τις συμβάσεις της γαμήλιας και οικογενειακής σχέσης. Ο Στίβεν και η Τζέιν παντρεύτηκαν μετά από σύντομη γνωριμία, αφού είχε ήδη γίνει η σκληρή διάγνωση. Η νόσος του κινητικού νευρώνα (ALS / Αμυοτροφική Πλευρική Σκλήρυνση ή νόσος του Lou Gehrig, από τον παίκτη του μπέιζμπολ, στον οποίο έγινε η πρώτη επίσημη διάγνωση το 1939), μια από τις πλέον βάναυσες και σχετικά άγνωστες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, με άγνωστα αίτια και με ραγδαία επιδείνωση, επιτίθεται  στους κινητικούς νευρώνες του εγκεφάλου, οδηγεί στην απώλεια ομιλίας και κίνησης, χωρίς αποτελεσματική θεραπεία και μέσο όρο προσδόκιμου ζωής 2-5 χρόνια. Μόλις το 4% των ασθενών ξεπερνά τα 10 χρόνια. Ο Χόκινγκ, ωστόσο, νοσεί από το 1963, διαψεύδοντας -52 χρόνια μετά- κάθε πρόβλεψη. Πρόκειται για το απόλυτο ιατρικό θαύμα, υποβοηθούμενο από τον hi-tech tailor-made εξοπλισμό ενός εξελιγμένου υπολογιστή (με την αμερικανική αρχική προφορά, πόσο βάρβαρο για έναν βέρο Βρετανό!). Η έννοια του Χρόνου τον στοιχειώνει, λοιπόν, με κάθε δυνατό τρόπο, και ενώ είναι έτοιμος να κατακτήσει το Σύμπαν με τα πρωτοποριακά του ευρήματα, βρίσκεται καθηλωμένος σε αναπηρικό καροτσάκι, εγκλωβίζοντας σε 4 τροχούς ένα μυαλό που τρέχει με χίλια, σε ένα σώμα που κάνει αγώνα να επικοινωνήσει, ανοιγοκλείνοντας μόνο τα βλέφαρα, μαζί με μια ανεπαίσθητη κίνηση των δακτύλων.

Η ταινία αξιοποιεί με απόλυτα ευφυή τρόπο ένα ανέλπιστα θετικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας του ήρωα: το πηγαίο χιούμορ του, σε συνδυασμό με τον αυτοσαρκασμό του. «Η ζωή θα ήταν τραγική αν δεν ήταν αστεία». Ο Χόκινγκ τόλμησε, μεταξύ άλλων, να εμφανιστεί ως cartoon στο ‘The Simpsons΄, συμμετείχε αυτοπροσώπως στο sitcom ‘The Big Bang Theory’, ενώ πρόσφατα δήλωσε ότι θα ήθελε πολύ να υποδυθεί τον κακό σε ταινία του Τζέιμς Μποντ. Οι πνευματώδεις ατάκες του και η συγκρατημένη αισιοδοξία του (σε συνδυασμό όμως με την άρνησή του να παραδεχτεί την κρισιμότητα της φυσικής του κατάστασης και τις πρακτικές δυσκολίες και επιταγές της, αφού δεν ήθελε πεισματικά να δεχτεί ιατρική ή νοσοκομειακή φροντίδα κατ’οίκον) αμβλύνουν σε μεγάλο βαθμό το μελοδραματικό πυρήνα της ιστορίας, χωρίς να αφήνουν αδιάφορους τους μη ευσυγκίνητους θεατές, ασχέτως από τυχόν προσωπικά τους βιώματα.

Το βασικότερο ατού της -υποψήφιας για 5 Oscar- ταινίας είναι οι έξοχες ερμηνείες του πρωταγωνιστικού ζεύγους (ο Ρέντμεϊν ήδη κέρδισε Χρυσή Σφαίρα, ενώ και οι δύο ηθοποιοί είναι υποψήφιοι για Oscar Α’ Ρόλου). Οι δύο τριαντάρηδες ηθοποιοί με το σχετικά περιορισμένο κινηματογραφικό βιογραφικό κατορθώνουν σχεδόν αβίαστα να προσδώσουν ουσία και βάθος στους χαρακτήρες τους και στο χτίσιμο της έντονης και πολλές φορές ανορθόδοξης σχέσης τους, η οποία μοιάζει να διακόπτεται φυσιολογικά, υπό το βάρος μιας σχεδόν άλυτης εξίσωσης: της οδυνηρής καθημερινότητας, της αναμενόμενης φθοράς, αλλά και της αθεῒστικης φιλοσοφίας ζωής εκείνου, με την εμφάνιση της νοσοκόμας και μέλλουσας δεύτερης συζύγου του Χόκινγκ. Η Τζέιν ήταν εκείνη που φρόντισε και στήριξε με αγάπη, αυτοθυσία, πείσμα, σεβασμό και εκτίμηση τον σύντροφό της, μεγαλώνοντας ταυτόχρονα τρία παιδιά. Η ίδια τον αφήνει με αξιοπρέπεια, η σχέση τους όμως διατηρείται ακόμα και σήμερα φιλική, ειδικά μετά το δεύτερο διαζύγιο του Στίβεν.

Ο σκηνοθέτης Τζέιμς Μαρς χειρίζεται με ευαισθησία, ψυχραιμία και ισορροπημένο ρεαλισμό το υλικό και το καστ, προτιμώντας γενικά τους κλειστούς εσωτερικούς χώρους με την υποψία του ορίζοντα, εκμεταλλευόμενος την εμπειρία του σε ντοκιμαντέρ (το ‘Man on Wire’ με θέμα την επίπονη και παράνομη προσπάθεια του ισορροπιστή Φιλίπ Πετί να περπατήσει το 1974 σ' ένα σύρμα, το οποίο συνέδεε τους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, βραβεύθηκε με Oscar Καλύτερου Ντοκιμαντέρ το 2009).

Η ‘Θεωρία των Πάντων’ δεν είναι μια σπουδαία ταινία μεγάλων αξιώσεων που σε καθηλώνει στο κάθισμά σου, ούτε έχει πρόθεση να εκτοξευθεί στη σφαίρα των αριστουργημάτων (άλλωστε, «η τελειότητα απλά δεν υπάρχει στο σύμπαν», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος ο Χόκινγκ). Δεν διαθέτει το θεματικό εύρος, τα σκηνοθετικά ευρήματα και την πολυεπίπεδη συναισθηματική φόρτιση του συγγενικού βιογραφικού φιλμ ‘Το Σκάφανδρο και η Πεταλούδα’. Πρόκειται πάντως για μια καλογυρισμένη και ώριμη ταινία που φέρνει στα μέτρα μας μια εξέχουσα προσωπικότητα, την αρχή και όχι το τέλος μιας ρομαντικής ιστορίας αγάπης, ενώ επικοινωνεί με ευαίσθητο τρόπο με το κοινό, χωρίς να μας ρίχνει στο κεφάλι έναν κουβά παγωμένο ή μάλλον γλυκανάλατο νερό (θα θυμάστε ότι η περσινή καλοκαιρινή viral καμπάνια ice bucket challenge είχε ως στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού για το ALS και τη χρηματοδότηση επιστημονικής έρευνας). Αντί να υποστείτε μια δημόσια ψυχρολουσία, προτιμήστε να δείτε την ταινία και σίγουρα έχετε να κερδίσετε πολλά, τουλάχιστον για λογαριασμό των 1.200 Ελλήνων ασθενών και τόσων άλλων με παρεμφερείς νευρολογικές παθήσεις.

Ο Στίβεν Χόκινγκ έχει βάλει στόχο να ταξιδέψει σύντομα στο διάστημα. Εσείς, τολμάτε να κάνετε τέτοια όνειρα;

Γιόλα Χριστούλα

Υ. Γ. Επιτρέψτε μου μια προσωπική αφιέρωση: στον πατέρα μου, Σταύρο (1937-2009)

Πρώτη δημοσίευση: 28 Ιαν. 2015, 19:08
Ενημέρωση: 5 Φεβ. 2015, 00:58
Τίτλος:
The theory of everything (Η θεωρία των πάντων)
Σκηνοθεσία: 
Χώρα: 
Έτος: 
Διάρκεια: 
123
Εταιρία διανομής: 
Release: 
29 Ιανουαρίου 2015

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos