"Nα σπάσουμε τα δεσμά του... κακού αίματος"

Δημοσίευση: 18 Οκτ. 2010, 02:07
Συντάκτης:

Ο Σύλλας είναι ένας ευγενέστατος,
χαμηλών τόνων, ιδιαίτερα μετριόφρων άνθρωπος
που έρχεται σε πλήρη… ανακολουθία
με την οργή, τον θυμό, την παρόρμηση,
το νεύρο που κυριαρχούν στο πρωτόλειό του,
την
«Χώρα Προέλευσης».

Όλα αυτά όμως ανατρέπονται με το που ξεκινάς να συνομιλείς μαζί του. Γενικότερα για σινεμά και ειδικότερα για την ταινία του. Εκεί το μάτι του γυαλίζει. Και ναι, τότε βγάζει απόλυτο νόημα… Η πρώτη μικρού μήκους («Τα μάτια που τρώνε», 2000) ταινία του 32χρονου Θεσσαλονικού επιλέχθηκε στις Κάννες. Η πρώτη μεγάλου μήκους («Χώρα Προέλευσης») στη Βενετία. Wonder Kid?

Μοve It: Mίλησέ μου για την εμπειρία σου με «Τα μάτια που τρώνε» και την συμμετοχή σου στις Κάννες το 2000. Πως το διαχειρίστηκες;

Σύλλας: Αυτή είναι μια παλιά ιστορία, τότε ήμουν περίπου 20 χρονών. Ήταν μια σπουδαστική ταινία που ξεκίνησα στην Ελλάδα και ολοκλήρωσα στην Ολλανδία και ξαφνικά επιλέχθηκε για το φεστιβάλ Καννών, το οποίο όπως καταλαβαίνεις ήταν… σοκαριστικό. Θυμάμαι ένα τρομερό μέγεθος που εκείνη την εποχή μου φαινόταν τελείως ασύλληπτο, αυτό που μου έχει μείνει σαν γεύση είναι ένα μίγμα ανοησίας και δέους. Σπουδαία εμπειρία πάντως, η οποία με βοήθησε πολύ στη συνέχεια.

Move It: Επειδή στην Ελλάδα είμαστε και είναι λογικό αμέσως μετά να δημιουργήθηκαν μεγάλες προσδοκίες, ένοιωσες να σε αγχώνει κάτι τέτοιο;

Σύλλας: Κοίτα, εμείς δεν είμαστε αθλητές να πρέπει να ανταπεξέλθουμε σε προσδοκίες, είμαστε σκηνοθέτες που προσπαθούμε να κάνουμε ταινίες. Σε κάποιους αρέσουν, σε κάποιους όχι, προσωπικά δεν αγχώνομαι, είμαι και σαν άνθρωπος έτσι. Οι ταινίες είναι κομμάτι της ζωής μου, είναι το παρόν μου. Οι προσδοκίες για εμένα είναι κάτι που δεν έχει καμία υπόσταση, δεν μπορώ να το μεταφράσω σε κάτι στην δική μου ζωή. Να δουλεύω με συνεργάτες ανθρώπους με τους οποίους έχουμε μεγαλώσει μαζί. Αυτό είναι το αληθινό, το χειροπιαστό.

Μοve It: Μπήκες και εσύ στο τριπάκι της παγίδας να θέλεις να τα πεις όλα με την πρώτη σου ταινία; Ένοιωσες την ανάγκη, την ορμή να θες να πεις πολλά πράγματα;

Σύλλας: Μπορεί, δεν το ξέρω, αναμφίβολα ένοιωσα την ανάγκη να πω ορισμένα πράγματα που ήθελα. Σε αυτή την ταινία υπήρξε σίγουρα ορμή, αν δεν υπήρχε δεν θα είχε πραγματοποιηθεί. Είναι μια ταινία πολύ πιο μεγάλη από το μπάτζετ της, ένα πράγμα που σιγά σιγά μεγάλωνε και χωρίς ορμή δεν θα γινόταν ποτέ. Επίσης ήταν μια πολύ χρονοβόρα ταινία, με πολλά γυρίσματα, πολλούς ηθοποιούς, ένα ιδιόρρυθμο μοντάζ που ήταν σχεδιασμένο από την αρχή να γίνει έτσι και χρειαζόταν πολύ δουλειά. Όλο αυτό απαιτούσε ένα ψάξιμο. Θέλαμε να κάνουμε μια ταινία για την ενηλικίωση σε αυτή την χώρα. Θελήσαμε να δούμε πως παντρεύεται η οικογένεια με αυτό που ονομάζουμε πολιτική κατάσταση στην χώρα. Αυτό πήγε σε κάποιες κατευθύνσεις.

«Είμαστε μέλη μιας οικογένειας, ή μιας χώρας,
σημαίνει έχουμε την ίδια ασθένεια.
Μέσα από την εκπαίδευση περνάει μαζί
και αυτό που λέμε η συλλογική ασθένεια.
Με αυτό λοιπόν το κακό αίμα τα έχουμε βάλει στην ταινία».

 

Move It: Η ταινία προέκυψε όπως την είχες σχεδιάσει στο μυαλό σου αρχικά ή εξελίχθηκε στην πορεία;

Σύλλας: Σε μεγάλο βαθμό, το αποτέλεσμα που βλέπει ο θεατής είναι η ταινία που γράφτηκε εξ’αρχής. Κάτι που συνέβη στην πορεία της ταινίας ήταν ότι πολλά πολιτικά στοιχεία της, πράγματα τα οποία έχουν να κάνουν με την πολιτική κατάσταση της χώρας την τελευταία τρετία, βρέθηκαν σε μια έκρηξη. Βέβαια, εμείς είχαμε έτοιμο το έδαφος για μια τέτοια αλλαγή μέσα στην ταινία από το σενάριο που είχε γραφτεί το 2007 (για παράδειγμα οι μισές διαδηλώσεις που βλέπετε στην ταινία είναι του 2007…) και σταδιακά αυτό άρχισε να μεγαλώνει και μαζί μεγαλώναμε και εμείς. Κατά κάποιο τρόπο η ταινία έγινε το εργαλείο με το οποίο καταλαβαίναμε αυτό που συνέβαινε στην χώρα. Ήταν μεγάλη τύχη για όλους τους συντελεστές, ότι μπορούσαμε να είμαστε σε ένα διάλογο με κάτι που συνέβαινε και ήταν μεγαλύτερο από εμάς.

Μove It: Δεν μπήκες στον πειρασμό να δραματοποιήσεις περισσότερο ορισμένες καταστάσεις στο φιλμ σου, ώστε να «εναρμονιστείς» λίγο με τον ψυχολογικό πανικό που επικρατεί αυτή την εποχή;

Σύλλας: Ήμουν ήδη εναρμονισμένος από το 2007 (γέλια)! Νομίζω ότι αυτό είναι παγίδα. Το σινεμά δεν είναι ρεπορτάζ, εκτός αν το επιθυμεί μια ταινία να είναι ρεπορτάζ. Δείξαμε μεγάλη αντίσταση σε αυτό, ήταν μια πιο εσωτερική διαδικασία. Εντωμεταξύ, εκεί υπάρχει και κάτι που είναι ανήθικο. Μείναμε προσηλωμένοι σε αυτό που είχαμε από την αρχή σχεδιασμένο, αλλά εσωτερικά βέβαια μας συνέβαιναν πράγματα…

Move It: Στο φιλμ σου δουλεύεις την δομή της ελληνικής οικογένειας και την δομή της ελληνικής πολιτικής σκηνής και προσπαθείς να παραλληλίσεις την πορεία τους και ουσιαστικά την αποδόμησή τους. Τέμνονται κάπου αυτές οι δύο πορείες;

Σύλλας: Στην ταινία νομίζω ότι είναι σαφές πως τέμνονται σε πολλά σημεία. Ενώ ξεκινούν σαν δύο χωριστοί άξονες, πολύ σύντομα αρχίζουν και ταυτίζονται. Αυτό που θέλαμε, ήταν να μιλήσουμε για την εμπειρία μας, η οποία όμως περιέχει βία, πολιτική, οξύτητα, θυμό, συναισθήματα τα οποία είναι μεγαλύτερα από μια καταγγελία, για παράδειγμα. Αυτή ήταν η ζωή μας. Η εμπειρία μας. Αυτά ήταν τα παιδικά χρόνια για ορισμένους ανθρώπους την δεκαετία του 80, τα οποία ήταν μπουκωμένα με έναν συγκεκριμένο τρόπο και που ξέβρασαν με έναν πολύ άγριο τρόπο στο σήμερα. Νομίζω ότι ανήκω σε μια γενιά, η οποία ταλαιπωρήθηκε πολύ σε Πανεπιστήμια, δουλειές και συνεχίζει σε μια σύγκρουση γενεών πολύ ακραία που είχε να συμβεί στην Ελλάδα από το 70.

Move It: Η «Χώρα προέλευσης» έχει έντονο το στοιχείο του μελοδράματος. Ένα παρεξηγημένο είδος κινηματογράφου. Από τη μία, έχει μέσα του πολύ πάθος και νεύρο, από την άλλη είναι επικίνδυνο διότι εστιάζεις στον πυρήνα του και δεν βλέπεις τι γίνεται τριγύρω. Εσύ πως το χρησιμοποίησες;

Σύλλας: Τα καλά μελοδράματα είναι αυτά που καταφέρνουν να κάνουν μια αναγωγή στο δημόσιο, στην κοινωνία. Το μελόδραμα είναι κατά την γνώμη μου το πιο σκληρό κινηματογραφικό είδος. Είναι εκεί που συμβαίνουν οι μεγαλύτερες αγριάδες. Παραδείγματα κινηματογραφικών μελοδραμάτων που έχουν καταφέρει να ανοίξουν το θέμα τους, είναι κλασσικές ταινίες, όπως το «Chinatown», το «Turkish Delight» του Βερχόφεν, οι ταινίες του Τρίερ, μέχρι και το «Τες» του Πολάνσκι ή το «Μια γυναίκα εξομολογείται» του Κασσαβέτη και βέβαια και ελληνικά μελοδράματα, όπως το «Τελευταίο ψέμα», το «Κορίτσι με τα μαύρα» και η «Στέλλα», αλλά και ο «Φόβος» είναι ταινίες που τον μελοδραματικό τους πυρήνα τον μεταφράζουν στο μελόδραμα μιας ολόκληρης κοινωνίας. Δηλαδή την σκληράδα και το λάθος.

Μove It: Το λάθος στην ταινία σου δεν διορθώνεται. Μόνο πληρώνεται. Είναι έτσι και στην πραγματικότητα;

Σύλλας: Όλα τα λάθη πληρώνονται. Όποιος νομίζει ότι δεν θα πληρώσει το λάθος του, απατάται. Εκτός αν προσπαθείς να διορθώσεις το λάθος με λάθος και τότε μαζεύονται τα λάθη και κάποια στιγμή γερνάμε και πεθαίνουμε (γέλια)! Εγώ τουλάχιστον, όσα λάθη έχω κάνει, τα έχω πληρώσει

Move It: Ένα feedback που εισέπραξα από την προβολή της ταινίας σου στις Νύχτες Πρεμιέρας, ήταν πως ίσως θα έπρεπε να είχες αμβλύνει κάπως την τελική πολύ σκληρή σκηνή.

Σύλλας: Χωρίς να θέλω να αναλύσουμε την σκηνή, διότι έτσι θα αναφερθούμε στο τέλος της ταινίας, την στηρίζω απόλυτα σε όλη της την σκληρότητα, την επιδίωξα συγκεκριμένα να φανεί έτσι, ώστε να μην υπάρχει τίποτα ρομαντικό σε αυτό.

Move It: Οι δεσμοί αίματος στην οικογένεια γίνονται τελικά και δεσμά;

Σύλλας: Σαφώς. Κοίτα, έχω ένα πρόβλημα με πρόβλημα με το συγγενικό αίμα. Μου την… δίνει. Για εμένα έχουμε το ίδιο αίμα σημαίνει έχουμε τη ίδια «αρρώστια». Είμαστε μέλη μιας οικογένειας, ή μιας χώρας, σημαίνει έχουμε την ίδια ασθένεια. Αυτό είναι κάτι πολύ κεντρικό στην ταινία. Ο τρόπος με τον οποίο οι δεσμοί αίματος γίνονται δεσμά αίματος είναι αυτός. Μέσα από την εκπαίδευση περνάει μαζί και αυτό που λέμε η συλλογική ασθένεια. Με αυτό λοιπόν το κακό αίμα τα έχουμε βάλει στην ταινία. Και στην ζωή μου είμαι πολύ τσακωμένος με αυτό.

Move It: Ποια ήταν η αποδοχή της ταινίας στο φεστιβάλ της Βενετίας;

Σύλλας: Τα αποτελέσματα και η αποδοχή της είναι μέχρι στιγμής πολύ παραπάνω από ότι περιμέναμε. Το ότι πήγε στο φεστιβάλ Βενετίας ήταν φανταστικό. Ένα πράγμα που με χαροποίησε ιδιαίτερα ήταν ότι ακούσαμε πολύ θετικά σχόλια για το μοντάζ της ταινίας, το οποίο θεωρήθηκε πολύ καινούριο, κάτι που για εμένα είχε μεγάλη σημασία διότι ήταν το κομμάτι της ταινίας με το υψηλότερο ρίσκο. Επίσης, σχολιάστηκε και συζητήθηκε η σύνδεση οικογένειας και χώρας, δηλαδή το πόσο επώδυνο είναι να ελευθερωθείς από την χώρα, την οικογένεια, τον ίδιο σου τον εαυτό. Διότι η ελευθερία δεν είναι κάτι δεδομένο, έχει πολύ βία και αγώνα μέχρι να κατακτηθεί. Κάτι που επίσης μου έκανε μεγάλη εντύπωση ήταν ότι η ιδιαίτερα στους Ιταλούς είχε μεγάλη απήχηση ο Σολωμός. Είναι λίγο περίεργο αν σκεφτείς ότι είναι ένα ποίημα που πρώτα γράφτηκε στα ιταλικά και έπειτα μεταφράστηκε στα ελληνικά. Όποιος θεωρεί ότι η ελευθερία είναι δεδομένη, υπάρχει απάτη. Το έγραψε ένας Ιταλός κριτικός πολύ ωραία, λέγοντας πως «θα έπρεπε στην συνθήκη της δημοκρατίας το δίκαιο να νικάει το άδικο, η διαφάνεια να υπερισχύει της διαφθοράς και στην οικογένεια η αλήθεια του ψέματος, αλλά αυτό δεν συμβαίνει. Και ο μόνος τρόπος να συμβεί είναι η προσπάθεια του καθενός μας».

Move It: Οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν χαμένες ζωές και πηγαίνουν στο σινεμά για να συναντήσουν την ζωή που πάντοτε ποθούσαν. Να ταυτιστούν με έναν χαρακτήρα, να ξεχαστούν, να ταξιδέψουν. Νοιώθεις ένα αίσθημα ευθύνης προς τους θεατές σου υπό αυτό το πρίσμα όταν σκηνοθετείς;

Σύλλας: Να σου πω πως βλέπω εγώ το σινεμά: πας στην αίθουσα για να δεις μια ιστορία και να καταλάβεις και 5 πράγματα που ενδεχομένως να μην γνωρίζεις ή δεν έχεις συνειδητοποιήσει για τον εαυτό σου και τα αισθήματά σου. Βεβαίως, υπάρχουν ταινίες και ταινίες, ουσιαστικά υπάρχει μια ταινία για κάθε ημέρα που ζούμε.

Μοve It: Το κομμάτι της ηθοποιίας πως το προσεγγίζεις; Θέλεις να ασχοληθείς σοβαρά ή το χρησιμοποιείς σαν εργαλείο για να κατανοήσεις καλύτερα τους ηθοποιούς με τους οποίους συνεργάζεσαι;

Σύλλας: Σπούδασα υποκριτική μεν, αλλά για να κάνω καλύτερα την δουλειά μου σαν σκηνοθέτης, μιας και το αγαπημένο μου κομμάτι είναι η δουλειά με τους ηθοποιούς. Εκεί είναι η ψυχή μιας ταινίας, οι ηθοποιοί είναι αυτοί που κάνουν σώμα αυτό που έχεις στο μυαλό σου. Βέβαια, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι με τους οποίους έχουμε συνεργαστεί πολλά χρόνια και είμαστε φίλοι, επομένως όταν μου ζήτησαν να παίξω είτε στην θεατρική τους παράσταση, είτε στην ταινία τους, το έκανα με όλο μου το κέφι. Η ηθοποιία με έχει βοηθήσει στο να μαθαίνω τι να μην λέω στους ηθοποιούς. Είναι συγκεκριμένα πράγματα που μπορούν να πυροδοτήσουν την φαντασία, να ενεργοποιήσουν το ταλέντο, το σώμα, ενώ κάποια άλλα είναι λίγο… αντι-κούκου! Μαθαίνεις να μη θεωρητικολογείς, αλλά να κάνεις μια καλή αφαίρεση. Και δεν είναι μόνο ότι εξοικονομείς χρόνο, αλλά ότι χαλάει η δουλειά. Γίνεται μπέρδεμα.

Move It: Μια ταινία είναι μια μοναρχία για εσένα; Όλα θα γίνουν όπως ακριβώς τα έχεις σκεφτεί χωρίς καμία αντίρρηση; Ή μια συμμετοχική διαδικασία;

Σύλλας: Μια συνεργασία έχει όλα τα ρήματα. Εχει διαφωνώ, συμφωνώ, θυμώνω, εμπνέομαι, ξενερώνω, αγριεύω, είμαι τρυφερός, έχει όλες τις δράσεις. Θεωρώ ότι είναι πολύ φυσικό να έτσι.

«Η ηθοποιία με έχει βοηθήσει στο να μαθαίνω τι να μην λέω στους ηθοποιούς.

Είναι συγκεκριμένα πράγματα που μπορούν να πυροδοτήσουν την φαντασία,

να ενεργοποιήσουν το ταλέντο, το σώμα, ενώ κάποια άλλα είναι λίγο… αντι-κούκου!»

Move It: Έχεις γράψει το σενάριο μαζί με την Γιούλα Μπούνταλη που παίζει στην ταινία. Ποια είναι για εσένα η μεγάλη επιτυχία ενός σεναρίου;

Σύλλας: Είναι δύο πράγματα. Το ένα είναι να εμπνέει τους συντελεστές μέχρι τέλους. Το δεύτερο είναι να δίνει το έδαφος ώστε κάτι που είναι να ειπωθεί, να αρθρώνεται καθαρά, κατανοητά, χωρίς φόβο και με θάρρος.

Μοve It: Έχεις μπει στον πειρασμό να απλοποιήσεις το σενάριό σου ώστε να το κάνεις κατανοητό στην ευρεία μάζα;

Σύλλας: Δεν έχει καμία διαφορά ποιος είναι απέναντι μου, με τον ίδιο τρόπο θα απευθυνθώ στον οποιονδήποτε. Και επιπλέον, εδώ κρύβεται και κάτι πολύ ταξικό που μου σπάει τα νεύρα, δεν μου αρέσει καθόλου! Υπάρχει μια ταξική αντίληψη κρυμμένη στο πως απευθυνόμαστε, η οποία πραγματικά με απωθεί.

Μove It: Ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να δημιουργεί ερίσματα για το κοινό;

Σύλλας: Επειδή ακριβώς όταν αναφερόμαστε στην Ελλάδα, μιλάμε για μια κοινωνία σε μεγάλη αναταραχή. Υπάρχουν μεγάλα θέματα στην χώρα, κάτι που αποτυπώνεται στις νέες ελληνικές ταινίες, επομένως αυτό που με ρώτησες για τα ερίσματα συμβαίνει και θα συμβαίνει ολοένα και περισσότερο.

Move It: Διακρίνεις μια ελληνική «Nouvelle Vague» τον τελευταίο καιρό που αρχίζει και γίνεται αναγνωρίσιμη και στο εξωτερικό;

Σύλλας: Σίγουρα αυτή είναι μια κολακευτική αλλά υπερβολική παρομοίωση. Υπάρχει μια νέα γενιά σκηνοθετών, οι οποίοι χωρίς να κάνουν φαρσοκωμωδίες, ούτε έπη, καταφέρνουν να κάνουν ταινίες που αφορούν τον κόσμο στην Ελλάδα και πηγαίνει και τις βλέπει, ενώ συναντούν και αναγνώριση στο εξωτερικό και αυτό το πράγμα είναι μεγάλη χαρά, διότι υπάρχουν πραγματικά καλές ελληνικές ταινίες. Αυτό έχει σημασία και πρέπει να συνεχιστεί.

Move It: Υπάρχει ηθικός και ανήθικος τρόπος σκηνοθεσίας;

Σύλλας: Υπάρχει ηθικό και ανήθικο στην σκηνοθεσία, αλλά όχι με την έννοια του περιορισμού. Είναι ωραία να χρησιμοποιείς και ηθικά και ανήθικα μέσα στην σκηνοθεσία. Χρειάζονται όλα τα εκφραστικά μέσα και το σινεμά έχει πλούτο από αυτά, όπως όλες οι τέχνες. Πολλοί θεωρούν τον συναισθηματικό εκβιασμό, την έκφραση του συναισθήματος, ανήθικη. Εγώ πιστεύω ότι και οι ταινίες που δεν είναι καθόλου ανήθικες, είναι ξενέρωτες. Θεωρώ ότι αυτή είναι και η διάδραση μεταξύ της ταινίας και του θεατή. Μια ανηθικότητα που δεν μου αρέσει καθόλου όμως, είναι αυτή του εύκολου ψέματος, την απόκρυψης. Δηλαδή, αν κάποιος δεν κρύβει και εκτίθεται, είμαι έτοιμος να δεχτώ το οτιδήποτε. Αν όμως καταλαβαίνεις ότι ο άλλος είναι πίσω από αυτό που σου δείχνει, τότε δεν μιλάμε για ανηθικότητα, αλλά για κοροϊδία.

Move It: Στην ταινία σου ο έρωτας είναι τελικά φυλακή ή απελευθέρωση;

Σύλλας: Εξαιρετική η ερώτησή σου, αλλά δεν την απαντώ γιατί θα αποκαλύψω πολύ σημαντικό τμήμα της ταινίας… Στο μέλλον, στο υπόσχομαι!

Move It: Το κοινωνικό σινεμά είναι πλέον πιο απαραίτητο από ποτέ στην Ελλάδα;

Σύλλας: Θεωρώ ότι το καλό σινεμά είναι απαραίτητο.

Μove It: Ποιες είναι οι αγαπημένες σου ταινίες, ever;

Σύλλας: Aντρέι Ρουμπλιόβ του Ταρκόφσκι. Το λουλούδι της σάρκας του Βερχόφεν. Η διαφθορά του Φεράρα. Τες του Πολάνσκι. Γκλόρια του Κασαβέτη

Move It: Μια τεχνική που ζήλεψες από έναν σκηνοθέτη σε μια συγκεκριμένη ταινία;

Σύλλας: Έχω ζηλέψει πάρα πολύ το μοντάζ στο «Μετά τα μεσάνυχτα» του Νίκολας Ρεγκ. Το θεωρώ ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα στον κινηματογράφο.

Move It: Μια φράση που σου άλλαξε την ζωή;

Σύλλας: Θα σου πω δύο. Ο Έζρα Πάουντ λέει σε ένα ποίημα: «Σε εξορκίζω να μπεις μέσα στην ζωή σου. Σε εξορκίζω να μάθεις να λες εγώ όταν σε ρωτώ». Η άλλη είναι μια φράση της Ντόρις Λέσσινγκ: «Όσο φτάνει το μάτι μου, όλα γκρεμίζονται».

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos