"SanPa: Sins of the Savior": Ο "σωτήρας" των εξαρτημένων

Το πρώτο Ιταλικό Ντοκιμαντέρ για το Netflix είναι μία μίνι σειρά πέντε επεισοδίων, για τον Vincenzo Muccioli, ιδρυτή του San Patrignano, ενός από τα πρώτα και μεγαλύτερα κέντρα αποκατάστασης για ναρκομανείς της Ευρώπης, που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1970 στο Ρίμινι της Ιταλίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ"Ripley": Ένα κερδισμένο στοίχημα

Στα πρώτα επεισόδια, εν μέσω της μεγάλης κοινωνικής κρίσης που είχε ξεσπάσει εξαιτίας της χρήσης ναρκωτικών στην Ιταλία, το San Patrignano φαντάζει ως η μοναδική ελπίδα για πολλούς εθισμένους. Σε μία εποχή όπου η περιθωριοποίηση ήταν δεδομένη, η κοινότητα αυτή προσφέρει εγγυημένη απεξάρτηση, ψυχολογική στήριξη, αποδοχή και δυνατότητα για εργασία, ενώ ο ίδιος ο Muccioli παρουσιάζεται ως σωτήρας, μία στοργική αλλά αυστηρή πατρική φιγούρα, που προστατεύει και νουθετεί τα παιδιά του όποτε χρειάζεται. Η κοινότητα έφτασε να πάρει πολύ μεγάλες διαστάσεις – εξασφαλίζοντας και τους ανάλογους πόρους – με άτομα από ολόκληρη την επικράτεια να συνωστίζονται μπροστά στις πύλες της. Σύντομα όμως δημιουργείται η υποψία ότι η εικόνα που παρουσιάζεται είναι πολύ καλή για να είναι αληθινή κάτι που πράγματι επιβεβαιώνεται τραγικά στη συνέχεια.

Μέσα από προσωπικές μαρτυρίες από ανθρώπους κλειδιά των γεγονότων που αφηγείται, το ντοκιμαντέρ αγγίζει το κοινωνικό πρόβλημα του εθισμού αλλά επικεντρώνεται κυρίως στο πρόσωπο του Muccioli και το μυστήριο γύρω από τις πρακτικές του.

Η σειρά σε κάποια σημεία πλατειάζει με τα θέματα της και επαναλαμβάνει τις ιδέες της, ενώ το υλικό της βασίζεται δυστυχώς περισσότερο σε μαρτυρίες παρά σε στοιχεία ή πρωτότυπο footage με αποτέλεσμα ο θεατής να νιώθει συχνά ότι το μεγαλύτερο μέρος της αλήθειας παραμένει κρυφό. Ωστόσο, ειδικά προς τα τελευταία επεισόδια, το ντοκιμαντέρ διαθέτει μία καλή δόση από σκάνδαλα και δολοπλοκίες για να κρατήσει το ενδιαφέρον και το κυριότερο, καταφέρνει χωρίς να γίνει διχαστικό, να γεννήσει ερωτήματα και προβληματισμούς.

Πράγματι, σε αυτό το ιδιόμορφο κοινόβιο που μοιάζει άλλοτε με φυλακή και άλλοτε με αίρεση, γίνεται αντιληπτό ότι χρησιμοποιούνταν δραστικές μέθοδοι αποτοξίνωσης, με τους «φιλοξενούμενους» του να μην έχουν δυνατότητα διαφυγής ή επικοινωνίας με τον έξω κόσμο.

Έτσι έρχεται σταδιακά στο φως ένα εξαιρετικά αυστηρό σύστημα πειθαρχίας, με βάναυσες και βίαιες πρακτικές και εγκληματικές ατασθαλίες οι οποίες αποσιωπήθηκαν, χάρη μίας συστηματικής επικοινωνιακής τακτικής. Αυτά τα μέτρα εξαναγκασμού πολλές φορές κρίνονται απαραίτητα ακόμη και από τα ίδια τα θύματα τους, αλλά παραμένουν αμφισβητήσιμης ηθικής και η δικαιοσύνη έρχεται στο δίλλημα να αποφασίσει ως ποιο σημείο ο σκοπός αγιάζει όντως τα μέσα και αν κάτι μπορεί να είναι επιτρεπτό μόνο και μόνο επειδή έχει αποτελέσματα.

Το ντοκιμαντέρ αποφεύγει να πάρει ξεκάθαρη θέση αλλά παρουσιάζει επιμελώς την πολύπλευρη πραγματικότητα και τα ηθικά διλήμματα της. Εξάλλου, και οι ίδιοι οι ερωτώμενοι στην πλειοψηφία τους παρουσιάζονται εξίσου διχασμένοι απέναντι στο San Patrignano, ούτε στρατευμένοι υποστηρικτές του, ούτε και στρατευμένοι όμως αντίπαλοι.

Παραμένουν έτσι αμήχανοι και οι ίδιοι, όπως και ο θεατής, μπροστά στα αδιαμφησβήτητα ελαττώματα του σωτήρα τους, αλλά και στην αποδεδειγμένη προσφορά του.