23ο ΦΝΘ: "The jump" - Κριτική
Σύνοψη: Το 1970, ένα αμερικανικό και ένα σοβιετικό πλοίο διασταυρώνονται κάπου στον Ατλαντικό Ωκεανό, σε μια από τις πρώτες προσπάθειες διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο αντιπάλων επάνω σε θέματα υδάτων και αλιείας.
ΣΧΕΤΙΚΑ26o Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: Αύξηση-ρεκόρ σε θεατές
Ο Λιθουανός ναύτης Σίμας Κουντίρκα αποφασίζει να πηδήξει στο αμερικανικό κατάστρωμα, σε μια απελπισμένη προσπάθεια να ξεφύγει από το σοβιετικό καθεστώς.
Οι Αμερικανοί ναύτες αναγκάζονται μετά από ώρες να τον παραδώσουν στους Σοβιετικούς, σηματοδοτώντας την αρχή ενός από τα πιο σύνθετα και ιδιαίτερα διπλωματικά επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου, που προκάλεσε την κατακραυγή της κοινής γνώμης της εποχής και ενέπνευσε τον διεθνή αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Άποψη: Στο “The Jump” της Λιθουανής Giedrė Žickytė (που κέρδισε βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας το 2020) παρακολουθούμε ένα δαιδαλώδες επεισόδιο διπλωματίας και μια καθηλωτική προσωπική ιστορία που έγινε συλλογική, πολιτική και σημαίνουσα με διάφορους τρόπους.
Μέσα από μια παραστατική πρωτοπρόσωπη αφήγηση, ο ογδονταεξάχρονος Σίμας Κουντίρκα μας μεταφέρει το χρονικό του επεισοδίου που προκλήθηκε μετά την απόφασή του, σε μια φρενήρη στιγμή, να αυτομολήσει, εγκαταλείποντας την πατρίδα και την οικογένειά του. Παράλληλα, μέσα από ένα πλούσιο αρχειακό υλικό, παρακολουθούμε τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις που συνόδευσαν την απόφαση του.
Η παράδοσή του στο Σοβιετικό κράτος και η ακόλουθη φυλάκισή του προκάλεσε ένα ισχυρό κύμα συμπαράστασης και έναν ηχηρό αγώνα για το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελευθερία, ενώ η Αμερικανική κυβέρνηση ενεπλάκη ενεργά στην υπόθεση, τόσο λόγω της «κατακραυγής» όσο και για τις δικές της πολιτικές σκοπιμότητες.
Απλοί άνθρωποι, μάρτυρες, δικηγόροι και πολύ γνωστά πρόσωπα εναλλάσσονται σε μια κοινωνική σκυταλοδρομία υποστήριξης, στην οποία ξεχωρίζουν οι γυναίκες, Αμερικανίδες πολίτισσες επίσης Λιθουανικής καταγωγής, που πρωτοστάτησαν στον αγώνα για την απελευθέρωση του Κουντίρκα. Και αν και ο συγκεκριμένος αγώνας λήγει με επιτυχία, ειδικά για τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, το ενδιαφέρον δεν σταματά εκεί. Η εξύμνηση και το κύμα θαυμασμού για τον Κουντίρκα, που φουντώνει μετά την άφιξή του στα αμερικανικά εδάφη, λαμβάνει την «κλασική» αντιμετώπιση της περιφοράς σε κανάλια και εκπομπές, με δάφνες, τιμές και λατρευτικές εκδηλώσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο Σίμας με την οικογένειά του δεν παρέμεναν έξω απ’ τον προβολέα μετανάστες, που διέθεταν συγκεκριμένες επιλογές ζωής. Υμνήθηκε σαν ήρωας, αλλά καθάριζε σπίτια για να επιβιώσει και μάζευε αντικείμενα από τα σκουπίδια, έκπληκτος με τον αμερικανικό πλούτο.
Η ιστορία του είναι από μόνη της τρομερά ενδιαφέρουσα και πολυεπίπεδη, και η διεκδίκηση της ελευθερίας ένα παντοτινά επίκαιρο και καίριο θέμα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι ενέπνευσε και την κινηματογραφική δημιουργία, καθότι μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη το 1978 στο “The Defection of Simas Kudirka” του David Lowell Rich.
Αλλά και ο τρόπος που ξεδιπλώνεται εδώ δεν την αδικεί στο ελάχιστο. Το “The Jump” είναι πολύ προσεγμένη δουλειά τεχνικά, και όμορφα φωτογραφημένη. Είναι πλούσια και πολυφωνική, και ανάμεσα στις πολλές φωνές της ξεχωρίζει ο ίδιος ο Σίμας, που στα ογδονταέξι του χρόνια παραμένει σπαρταριστός και αεικίνητος, ιδιαίτερα γλυκός και γενναιόδωρος και γνήσια συγκινητικός στην αφήγησή του.
Αν κάτι μας μείνει στο τέλος αυτής, είναι το εξής: ο Σίμας Κουντίρκα επέστρεψε το 2002 με την γυναίκα του στην Λιθουανία , γιατί όσο όμορφο μέρος κι αν υπήρξε γι’ αυτόν η Αμερική, δεν ήταν η πατρίδα του. Κατέληξε εκεί, όχι επειδή ήθελε να εγκαταλείψει την χώρα του, αλλά για να ξεφύγει από ένα τρομοκρατικό απολυταρχικό καθεστώς, και την καταπιεστική ζωή που του επέβαλε. Για να ξεφύγει από την φυλάκιση, τον βασανισμό, την συνεχή απειλή του θανάτου. Έκανε ένα άλμα προς την ελευθερία, γνωρίζοντας τις συνέπειες, με μια συγκινητική γενναιότητα και επιθυμία για κάτι καλύτερο.
Κάτι για να’ χουμε στον νου μας και για την μετανάστευση των δικών μας καιρών.
Aνδρομάχη Σδούκου
ΣΧΟΛΙΑ
Εμφάνιση σχολίων