Νύχτες 2019: "Ενήλικοι στην αίθουσα" - Κριτική

Δημοσίευση: 29 Σεπτεμβρίου 2019, 17:43
Συντάκτης:

Όταν έρχεται κανείς σε επαφή με ένα έργο τέχνης, όπως μία κινηματογραφική ταινία ή ένα λογοτεχνικό βιβλίο, και πρέπει να γράψει γι’ αυτό, πρέπει, όσο μπορεί, να σταθεί απέναντί του κριτικά, απαλλαγμένος από την όποια προκατάληψη προσωπικών ιδεολογικών θέσεων, ιδίως όταν το έργο τέχνης μιλάει για πρόσφατα πολιτικά γεγονότα, κάτι που δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο τη διαδικασία.

<a href="/nea/oi-nyhtes-premieras-paroysiazoyn-tin-aystira-akatallili-tainia-toy-piter-gkrinagoyei/69621">Οι Νύχτες Πρεμιέρας παρουσιάζουν την αυστηρά ακατάλληλη ταινία του Πίτερ Γκρίναγουεϊ</a>ΣΧΕΤΙΚΑΟι Νύχτες Πρεμιέρας παρουσιάζουν την αυστηρά ακατάλληλη ταινία του Πίτερ Γκρίναγουεϊ

Ο Κώστας Γαβράς, ένας πανέξυπνος σκηνοθέτης απόλυτα συνειδητοποιημένος του δύσκολου εγχειρήματος που ανέλαβε, να πει δηλαδή τη δική του εκδοχή της ιστορίας της Ελλάδας του 2015, μεταφέροντας ουσιαστικά στη μεγάλη οθόνη το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Adults in the room: My Battle With Europe’s Deep Establishment», ζήτησε μονάχα ένα πράγμα από το κοινό στην Τελετή Λήξης του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας – Νύχτες Πρεμιέρας, λίγο πριν την πανελλαδική πρεμιέρα της ταινίας Ενήλικες στην Αίθουσα: να προσπαθήσουν να παραμερίσουν το προσωπικό τους αφήγημα των πρόσφατων πολιτικών γεγονότων, και να παρακολουθήσουν την δική του εκδοχή όσο το δυνατόν περισσότερο αποστασιοποιημένοι.

Η ταινία του 86χρονου σκηνοθέτη αφηγείται τα πολιτικά γεγονότα του 2015, μετά τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές και όταν ο Γιάνης Βαρουφάκης (Χρήστος Λούλης) επιλέχθηκε ως ο Υπουργός Οικονομικών από τη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση με Πρωθυπουργό τον Αλέξη Τσίπρα (Αλέξανδρος Μπουρδούμης) και βρέθηκε να διαπραγματεύεται με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες και την τρόικα κεκλεισμένων των θυρών. Ο Γαβράς αγγίζει ένα νωπό ακόμα θέμα στη συλλογική μνήμη των Ελλήνων, χωρίς αυτό από μόνο του να είναι κάτι κακό, και δηλώνει όταν ερωτάται γι’ αυτή, πως ήθελε να «απεικονίσει τους καταπιεσμένους, και να πει την εκδοχή της ιστορίας που θεωρεί πως βρίσκεται κοντά στην αλήθεια».

Εδώ όμως ενυπάρχει το τεράστιο πρόβλημα αυτής της ταινίας. Ξεκινώντας να την παρακολουθεί κανείς, ακόμα και με τις πιο αγαθές προθέσεις, δεν μπορεί να αγνοήσει το γεγονός πως επί σχεδόν δύο ώρες στήνεται μία τρόπον τινά «αγιογραφία» του πρωταγωνιστή της. Ο Χρήστος Λούλης είναι σοκαριστικά εξαιρετικός στον ρόλο του ως Γιάνης Βαρουφάκης, σε σημείο να αναρωτηθούμε εάν έχουν ντουμπλαριστεί οι φράσεις του Βαρουφάκη στις σκηνές του Λούλη, και να ενθουσιαστούμε όταν συνειδητοποιήσουμε την εξαιρετική του ηθοποιία. Εάν κάτι επιλέχθηκε σωστά επομένως και με πολύ έξυπνο τρόπο, δείχνοντας τη μεγαλοφυία του σκηνοθέτη, είναι το ίδιο το καστ, αφού και ο Αλέξανδρος Μπουρδούμης ως Αλέξης Τσίπρας απεικονίζει γλαφυρά τον τρόπο με τον οποίο ήθελε να τον παρουσιάσει ο σκηνοθέτης.

Μεγάλος Χορηγός του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας είναι η COSMOTE TV.

Κριτικές, ανταποκρίσεις και εντυπώσεις από το φετινό Φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας, όλες εδώ.

Με τις περισσότερες σκηνές να περιλαμβάνουν τις συνομιλίες με θεσμικούς αντιπροσώπους, και σύντομες σκηνές της σχέσης του Βαρουφάκη με τη γυναίκα του, τον ρόλο της οποίας ερμηνεύει η Βαλέρια Γκολίνο, αλλά και των συζητήσεών του με τον Τσίπρα, η ταινία ισορροπεί μεταξύ δράματος αλλά και κωμωδίας, κλίνοντας όμως προς την τελευταία. Δεν μπορεί να μην φανεί αστείο το πώς παρουσιάζονται οι ήρωες, μπαίνοντας αυθόρμητα σε σύγκριση με τα πραγματικά πρόσωπα. Κι όμως, όταν βλέπουμε τις καθαρίστριες έξω από το Υπουργείο Οικονομικών κάπου θυμόμαστε πιο έντονα τα γεγονότα και σφίγγεται η καρδιά μας. Όχι, για πολύ όμως, αφού ο Βαρουφάκης μόλις ξέχασε το υπουργικό του κουστούμι στο ταξί που πήρε και στέλνει να το εντοπίσουν.

Είναι άραγε κάθε ταινία πολιτική; Το να αφηγείται κανείς ιστορίες από την προσωπική του οπτική, δεν σημαίνει πως μπορεί να παραμεριστεί το πολιτικό αντίκρισμά τους, ιδίως στις περιπτώσεις που σκηνοθετούνται από τέτοιου μεγέθους δημιουργούς, όπως ο Κώστας Γαβράς. Είναι ιδεολογική όμως στάση η μονοδιάστατη απεικόνιση μίας νωπής ακόμα ιστορίας; Η ταινία παρουσιάζεται επιφανειακή, αφού δεν ενδιαφέρεται να δώσει φως στην περιπλοκότητα των γεγονότων, επιλογή παράδοξη για το πώς μας έχει συνηθίσει ο Γαβράς. Πώς δικαιολογείται λοιπόν το ότι παραμερίζεται απόλυτα η οπτική των ξένων αντιπροσώπων, και βλέπουμε απλώς τους «κακούς» Γερμανούς με πρωταγωνιστή τον Σόιμπλε – και μία ελάχιστη εμφάνιση της Μέρκελ στο τέλος της ταινίας, χωρίς ιδιαίτερο νόημα-, ή τους «φιλέλληνες» Γάλλους, που άλλα λένε με τον Βαρουφάκη και άλλα στις συνεντεύξεις τύπου; Ή, πώς είναι δυνατόν να παραμερίζεται η πολυπλοκότητα των αποφάσεων του Τσίπρα, ο οποίος παρουσιάζεται ως ένας άβουλος και κατευθυνόμενος τυφλά από τον θαυμασμό του για τον Βαρουφάκη πολιτικός, ενώ το ίδιο το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, ήταν περίπλοκο ακόμα και στην σύστασή του; Πώς είναι δυνατόν να παρουσιάζεται ένας πρωταγωνιστής αλάνθαστος, να γνωρίζει τα πάντα καλύτερα από τους συνεργάτες του και τους συνομιλητές του, ιδίως σε ένα τόσο περίπλοκο θέμα;

Η τάση του κινηματογράφου του 21ου αιώνα, έχει ξεπεράσει αυτή τη μονοδιάστατη απεικόνιση, και παρουσιάζει χαρακτήρες περίπλοκους, γήινους και ανθρώπινους, με τα λάθη τους, και τους προβληματισμούς τους. Όμως στην ταινία βλέπουμε έναν πρωταγωνιστή που έχει πάντα δίκιο, και βρίσκεται αντιμέτωπος με «αφελείς» ή «κακούς», κι αυτό μας αφήνει κάπως ανικανοποίητους ως θεατές, που ψάχνουν μία ψύχραιμη και πολυδιάστατη σύγχρονη πολιτική ταινία, που έχει ανάγκη να δει τόσο η Ελλάδα όσο και οι υπόλοιπες χώρες στις οποίες θα πάρει διανομή.

Ως τι ταινία λοιπόν μπορεί να χαρακτηριστεί το «Ενήλικες στο Δωμάτιο»; Πέτυχε τους στόχους που είχε θέσει εξαρχής ο σκηνοθέτης της;

Αυτό μένει να το απαντήσει ο κάθε θεατής από μόνος του αναστοχαζόμενος πάνω στο πώς επηρεάστηκε από την ταινία, εάν οξύνθηκε η κριτική του σκέψη, εάν συνειδητοποίησε καλύτερα τις ποικίλες οπτικές ενός πολύπλοκου πολιτικού θέματος όπως τα γεγονότα που απεικονίζει. Ακόμα και σε ένα στρατευμένο σινεμά, εάν τολμήσουμε να ονομάσουμε έτσι τον κινηματογράφο του Γαβρά, η ιδεολογική στάση πρέπει να είναι ξεκάθαρη, και να μην εστιάζει απλώς σε μία φιγούρα πολιτικού (που σε καμία περίπτωση δεν ήταν ο καίριος πρωταγωνιστής) που κινούσε τα νήματα ολόκληρης της χώρας όπως αφήνεται να εννοηθεί και έπαιρνε αποφάσεις πιο «σοφές» από μία ολόκληρη βουλή, από μία ολόκληρη κυβέρνηση και αντιπολίτευση, από ένα παγκόσμιο, πολύπλοκο πολιτικό σύστημα.

Κάπου η ταινία χάνει την αξιοπιστία που φέρει το όνομα Κώστας Γαβράς γιατί τείνει να γίνει απλώς η οπτικοποίηση μίας αυτοβιογραφίας, κι όχι μία πολύπλευρη απεικόνιση ενός από τα πιο σημαντικά και περίπλοκα ιστορικά γεγονότα που βίωσε η Ελλάδα. Η ταινία δεν είναι ντοκιμαντέρ και δεν θα έπρεπε κιόλας να είναι. Όμως δεν θα έπρεπε να αφήσει να χαθεί ο θεατής που προσπαθεί να ακολουθήσει τη συμβουλή του Γαβρά, και να καταλάβει τι συμβαίνει κεκλεισμένων των θυρών. Γιατί, εν τέλει, ο θεατής νιώθει απλά προδομένος, βλέποντας πως ο ίδιος ο σκηνοθέτης της δεν κατάφερε να αποστασιοποιηθεί ποτέ.

4 / 10

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos