17ο ΦΝΘ-Αλεξάντρου Σόλομον: "Πάντα υπάρχει μυθοπλασία στο ντοκιμαντέρ"

Συνέντευξη Τύπου παραχώρησε στο πλαίσιο του 17ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ο Ρουμάνος δημιουργός Αλεξάντρου Σόλομον, με αφορμή το αφιέρωμα που παρουσιάζει η φετινή διοργάνωση στο έργο του. Ο Αλεξάντρου Σόλομον συγκαταλέγεται στους κορυφαίους ρουμάνους ντοκιμαντερίστες, με ταινίες που προσεγγίζουν τόσο το ιστορικό παρελθόν όσο και τη σύγχρονη πραγματικότητα της χώρας του. Μάλιστα είναι η πρώτη φορά που το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πραγματοποιεί αφιέρωμα σε έναν ρουμάνο σκηνοθέτη ντοκιμαντέρ. 

Μιλώντας για τις αλλαγές που προέκυψαν στον χώρο του ντοκιμαντέρ στη Ρουμανία μετά την κατάρρευση του καθεστώτος Τσαουσέσκου, ο Σόλομον παρατήρησε: «Τα ντοκιμαντέρ βρήκαν πολύ δύσκολα τον δρόμο για την ανάκαμψη μετά το '90. Κι αυτό γιατί την εποχή του κομμουνισμού θεωρούνταν εργαλείο προπαγάνδας. Στη συνέχεια τα στούντιο που γύριζαν ντοκιμαντέρ εξαφανίστηκαν, ενώ και οι ίδιοι οι δημιουργοί συνάντησαν μεγάλες δυσκολίες για το πώς να υιοθετήσουν μία νέα στάση στη δουλειά τους. Τελευταία έχουν κάνει την εμφάνισή τους νέα είδη, όπως το observation documentary, ενώ οι νέοι σκηνοθέτες ασχολούνται ιδιαίτερα με θέματα κοινωνικού περιεχομένου».

Αναφορικά με την ταινία του, Η μεγάλη κομμουνιστική ληστεία (2004), που ανακατασκευάζει την πραγματική περίπτωση μια ληστείας για να δείξει πώς αυτή μετατράπηκε σε προπαγάνδα, ο Αλεξάντρου Σόλομον παραδέχτηκε ότι ενσωμάτωσε στο ντοκιμαντέρ αρκετά στοιχεία μυθοπλασίας: «Πάντα υπάρχει μυθοπλασία στο ντοκιμαντέρ. Ο κόσμος πιστεύει ότι ένα ντοκιμαντέρ είναι απόλυτα αντικειμενικό, αλλά αυτό δεν ισχύει. Η μυθοπλασία και το ντοκιμαντέρ είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Αυτή τη στιγμή υπάρχει στο ρουμανικό σινεμά μία προσέγγιση ντοκιμενταρίστικη. Εμένα με ενδιαφέρει ιδιαίτερα αυτό που κάνει το ρουμανικό θέατρο, το οποίο έχει επηρεαστεί επίσης από το ντοκιμαντέρ. Υπάρχουν περιπτώσεις σκηνοθετών που πηγαίνουν μαζί με τους ηθοποιούς στον χώρο όπου διαδραματίζεται η υπόθεση του έργου και δουλεύουν επιτόπου. Αυτό δίνει αμεσότητα στο έργο τους καθώς μιλούν συχνά για καυτά ζητήματα που απασχολούν τη Ρουμανία».

Στην ταινία Ψυχρά κύματα (2007), ο Αλεξάντρου Σόλομον αναφέρεται στην προπαγάνδα του ραδιοφωνικού σταθμού της Ευρώπης Radio Free Europe κατά την ψυχροπολεμική περίοδο. «Το Radio Free Europe ήταν ένα μέσο προπαγάνδας της αμερικανικής κυβέρνησης. Ήθελα να δείξω την αμφισημία του ραδιοφώνου, που από τη μια αποτελεί μέσο ενημέρωσης και από την άλλη προπαγάνδας. Πρόθεσή μου ήταν να οπτικοποιήσω το ηχητικό υλικό που ήταν διαθέσιμο, τις φωνές των εκφωνητών του ραδιοφώνου. Κι αυτό γιατί ο κόσμος στο παρελθόν αγαπούσε αυτές τις φωνές, οι εκφωνητές είχαν γίνει αστέρες χωρίς να γνωρίζει κανείς τη μορφή τους. Θεωρώ ότι το ραδιόφωνο είναι ένα ήπιο μέσο ενημέρωσης σε σύγκριση με την τηλεόραση που σε βομβαρδίζει με εικόνες. Πολλοί πιστεύουν ότι η επανάσταση του '89 δεν θα είχε γίνει χωρίς το Radio Free Europe. Μετά την επανάσταση και τον θάνατο του Τσαουσέσκου, η δύναμη του μέσου αυτού χάθηκε, ήταν σαν να εξαφανίστηκε το ραδιόφωνο στη Ρουμανία μέσα σε μια μέρα», είπε ο δημιουργός.

Η σύνδεση του χτες με το σήμερα απασχολεί τον Αλεξάντρου Σόλομον και στο ντοκιμαντέρ Καπιταλισμός: η βελτιωμένη μας συνταγή (2010). Στην ταινία εντοπίζει στο καθεστώς Τσαουσέσκου τις ρίζες της σημερινής διαφθοράς στη Ρουμανία και αναδεικνύει την αλαζονεία των εκατομμυριούχων (οι περισσότεροι πρώην μυστικοί πράκτορες). Πως τους προσέγγισε και τους έπεισε να συμμετάσχουν στο ντοκιμαντέρ; «Το σινεμά εξακολουθεί να αποτελεί σαγηνευτικό είδος για τέτοιους ανθρώπους. Δέχτηκαν την πρότασή μου γιατί σκέφτηκαν ότι θα γίνουν κινηματογραφικοί αστέρες. Επίσης δεν είχα σκοπό να σταθώ σαν εισαγγελέας απέναντί τους, παρά το γεγονός ότι δεν επιδοκιμάζω τη συμπεριφορά τους». Η ταινία προβλήθηκε (σε μια τηλεοπτική βερσιόν) στο ARTE, ενώ στη συνέχεια έγινε σύνθημα στις διαδηλώσεις που έγιναν την τελευταία τετραετία στη Ρουμανία. 

Ο Αλεξάντρου Σόλομον αναφέρθηκε και στο πρόγραμμα Adopted documentary, που υλοποιείται στο πλαίσιο του φεστιβάλ One World Romania, το οποίο διευθύνει ο ίδιος στην χώρα του. Όπως εξήγησε, μέσω του προγράμματος μη κυβερνητικές οργανώσεις “υιοθετούν” ένα ντοκιμαντέρ και το δείχνουν στο κοινό τους. Τέλος, σχετικά με τα επόμενα κινηματογραφικά του σχέδια, ο Αλεξάντρου Σόλομον αποκάλυψε ότι θα γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ με φόντο τον Καύκασο και θέμα την επιστήμη, την ουτοπία, την αιώνια ζωή και το πώς οι άνθρωποι ονειρεύονται να αλλάξουν τα ζωικά είδη. «Παρουσιάζω τη ρωσική παράδοση της ουτοπικής ιατρικής που έχει στόχο να βελτιώσει το ανθρώπινο είδος, ακολουθώντας μία δαρβινικής αντίληψης προσέγγιση», είπε χαρακτηριστικά, ολοκληρώνοντας τη συνέντευξη Τύπου.