Άλεξ Φαν Βάρμερμνταμ: "Ο,τι έχω να πω είναι στις ταινίες μου. Αυτό είναι αρκετό για μένα, αν δεν είναι για σας, είστε άτυχοι".

Δημοσίευση: 30 Σεπτεμβρίου 2013, 21:14

Στην Εύη Αβδελίδου

Ο Alex van Warmerdam είναι ένα από τα τιμώμενα πρόσωπα του φετινού 19ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας. Ένας σκηνοθέτης με μοναδικό ύφος, που έχει προσφέρει ταινίες-κεντήματα στον καμβά του μαύρου χιούμορ και με ένα προσωπικό σύμπαν το οποίο μεταφέρει με τον πιο ιδιαίτερο τρόπο στη μεγάλη οθόνη. 

Η συζήτηση που έγινε μαζί του κινήθηκε σε πολλαπλά επίπεδα, με εκείνον, αν και εν μέσω ενός απαιτητικού προγράμματος, να απαντά με προθυμία , να θυμάται τα παλιά αλλά και να μοιράζεται κάποιες σκέψεις του για το παρόν και το μέλλον. Νοσταλγικός και ταυτόχρονα σαρκαστικός, αποστασιοποιημένος και ταυτόχρονα δοτικός, o τρόπος του αμφίσημος, τόσο κοντά στον τρόπο που σκηνοθετεί, άρα και ιδιαίτερα ελκυστικός.

- Η ταινία σας Grimm, που θα δούμε στα πλαίσια του αφιερώματος του φεστιβάλ, είναι βασισμένη σε ένα παραμύθι των αδερφών Grimm.

- Είναι βασισμένη στο “Little brother and Little Sister”, το οποίο είναι κοντά στο Hansel and Gretel αλλά επίσης είναι και πολύ διαφορετικό.

- Ποιο ήταν το στοιχείο που σας έκανε να βασίσετε στην ιστορία αυτή για το σενάριό σας;

- Έχει περάσει πολύς καιρός από αυτή την ταινία. Νομίζω η σχέση αδερφού-αδερφής και το σκοτάδι που έβγαζε αυτή η ιστορία. Είχα φτιάξει ένα πρώτο σενάριο και ο αδερφός μου, που ήταν παραγωγός, μου είπε “Θέλω να κάνω την παραγωγή αυτής της ταινίας αλλά δε θέλω να έρθω στην πρεμιέρα”. Η σύζυγός μου μου είπε “ Είναι τρομακτικό, δεν μπορείς να το κάνεις”. Πολλοί άνθρωποι μου το είπαν. Σκέφτηκα λοιπόν πως έχουν δίκιο και άρχισα να αλλάζω την ιστορία. Τώρα καμιά φορά σκέφτομαι ότι έπρεπε να κάνω την πρώτη ιστορία, δεν ξέρω. Έτσι για μένα ήταν το φιλμ που μου πήρε τον περισσότερο χρόνο να γυρίσω, με πολλά εμπόδια, πέντε χρόνια. Είναι ένα παράξενο outsider, διαφορετικό από όλες τις άλλες μου ταινίες.

- Πώς είναι για σας να δουλεύετε με ένα σχεδόν μόνιμο καστ;

- Αυτό αλλάζει, άνθρωποι φεύγουν και επιστρέφουν. Είναι ενδιαφέροντες για μένα και μπορώ να τους χρησιμοποιήσω παραπάνω από μία φορά, άρα είναι σαφώς και πρακτικό ζήτημα. Αυτή την περίοδο τους έχω βαρεθεί, ή καλύτερα, δεν είναι ζήτημα ανίας, εξαρτάται επίσης, από το πώς είναι η ιστορία, οι χαρακτήρες, υπάρχουν πολλοί καλοί ηθοποιοί που θα ήθελα να δουλεύω μαζί τους αλλά δεν έχω ρόλο γι αυτούς, δεν μπορώ να έχω ρόλο για όλους τους Δανούς ηθοποιούς. Αυτοί φαίνεται να ταιριάζουν καλά στη δουλειά μου και τους χρησιμοποιώ παραπάνω από μία φορά. Όμως αυτή τη φορά δούλεψα με ανθρώπους που δεν έχω δουλέψει ξανά, όπως ο Jan (Bijvoet ), ο Jeroen (Perceval ) μόνο με την Annet (σημ. Malherbe-η σύζυγός του) και τον κηπουρό είχα δουλέψει ξανά, οι υπόλοιποι ήταν καινούριοι για μένα.

-Συνήθως οι κινηματογραφιστές είναι και σινεφίλ. Ποια είναι η δική σας αγαπημένη ταινία;

- Δεν είμαι, φυσικά μου αρέσουν οι ταινίες πάρα πολύ, αλλά μου αρέσει περισσότερο να κάνω ταινίες Ξέρω άλλους σκηνοθέτες που γνωρίζουν τα πάντα για όλες τις ταινίες που έχουν γίνει ποτέ. Δεν είμαι έτσι. Φυσικά υπάρχουν πολλές ταινίες που με έχουν εμπνεύσει αλλά δεν έχω μία αγαπημένη ταινία είναι αδύνατο, δεν έχω έναν αγαπημένο πίνακα ή ένα αγαπημένο βιβλίο, αυτό αλλάζει συνεχώς. Ταινίες που κάποτε επηρέασαν τη ζωή και το έργο σου και βλέπεις αυτή την ταινία 20 χρόνια μετά αυτή μπορεί να είναι πραγματική απογοήτευση, αλλά νομίζω ότι ακόμη κι έτσι πρέπει να μένεις πιστός στην πρώτη σου εμπειρία. Είσαι 16, βλέπεις μία ταινία, είναι τόσο περίεργο μπορεί να τη δεις 50 χρόνια μετά και να είναι μία απογοήτευση.

-Θυμάστε κάποια ταινία που είδατε πολύ νέος που σας επηρέασε;

-Ναι όλα άρχισαν με τον Laurel Hardy, φυσικά, είναι πολύ σημαντικός για μένα, ακόμα μου αρέσει ο Laurel Ηardy. Μετά είδα το Ψυχώ του Χίτσκοκ, μετά το Λώρενς της Αραβίας, αλλά και τα '70 ήταν μια καλή εποχή για τις Αμερικανικές ταινίες, για παράδειγμα το “5 εύκολα κομμάτια”.

-Πώς είναι για σας να παίζετε στις ίδιες σας τις ταινίες;

- Στην τελευταία μου ταινία είχα έναν πάρα πολύ μικρό ρόλο, χάνω το ενδιαφέρον μου στο να παίζω στις ίδιες μου τις ταινίες, γι αυτό σε αυτή έχω έναν πολύ μικρό ρόλο και ίσως στην επόμενη ταινία μου δεν παίξω καθόλου. Άρα είναι παλιά υπόθεση για μένα να μιλώ γι αυτό. Το έκανα με μεγάλη ευχαρίστηση αλλά είναι κάτι που έχει σχεδόν τελειώσει. Ένας κύκλος που τελειώνει.

- Βλέπουμε σήμερα πως χάρη στον ψηφιακό εξοπλισμό, που είναι προσβάσιμος σε όλους, είναι πολύ εύκολο για τον καθένα να κάνει μια ταινία. Τι γνώμη έχετε γι αυτό;

- Είναι οκ για μένα, δεν έχω αντιρρήσεις. Οι καιροί αλλάζουν συνεχώς, ίσως έρχεται ένας νέος τρόπος να κάνει κανείς ταινίες, μέσα από αυτό το εύρος δυνατοτήτων. Κι εγώ γυρίζω τώρα σε ψηφιακή μορφή κάποιες φορές, νοσταλγώ το σελιλόιντ αλλά φαίνεται πως είναι ένας εξοπλισμός που έχει σχεδόν ξεπεραστεί. Είναι σα να ζωγράφιζα με λάδι και μετά να το άλλαξα με ακρυλικό χρώμα, αλλά δεν πέταξα το λάδι, μπορείς να έχεις μια επιλογή μεταξύ των δύο ειδών μπογιάς. Το σελιλόιντ έχει φύγει και είναι δύσκολο να γυρίζεις στο σελιλόιντ, είναι πολύ πιο ακριβό και όλη η γνώση γύρω από αυτό είναι πιο δύσκολη, είναι όλα ψηφιακά. Σκέφτομαι να γυρίσω τη νέα μου ταινία σε σελιλόιντ αλλά μετά πρέπει να το μεταφέρεις σε ψηφιακή μορφή, γιατί αλλιώς δεν μπορούν να το δείξουν, όλα τα σινεμά είναι ψηφιακά, όλοι οι προβολείς πετάχτηκαν στα σκουπίδια.

-Πολλοί δημιουργοί λένε ότι αυτό έχει επηρεάσει τη δημιουργική διαδικασία, το γεγονός ότι αν έχεις το φιλμ είσαι πιο προσεκτικός, λες “ας το κάνουμε σωστά” διότι δεν έχεις την ευκαιρία να γυρίσεις και να ξαναγυρίσεις.

-Ναι έχετε δίκιο. Αυτό δεν επηρεάζει εμένα γιατί γυρίζω όπως γυρίζω και στο σελιλόιντ. Η νέα γενιά. Έχω ακούσει ότι στην Αμερική υπάρχουν μοντέρ οι οποίοι αρνούνται να δουν όλο το υλικό, επειδή, υπάρχουν κινηματογραφιστές της νέας γενιάς που τραβούν συνέχεια, δε σταματούν. Υπάρχουν φιλμ που αν θες να δεις όλο το υλικό παίρνει τρεις μήνες, οπότε λένε “δεν το θέλουμε” θέλουμε τον παραδοσιακό τρόπο του σελιλόιντ “Action!” “Stop” Έτσι εργάζομαι κι εγώ ακόμα, αλλιώς δεν έχεις συγκέντρωση ως προς τη μέθοδό σου στο να κάνεις ταινίες. Σε ένα πλατό υπάρχει πολύς θόρυβος, όλοι εργάζονται και χρειάζεσαι τη σιωπή και τη συγκέντρωση. Γυρνάς τη σκηνή, σταματάς, τη βλέπεις, γυρνάς ξανά και ξανά με συγκέντρωση. Ξέρετε, δεν υπάρχει ένας τρόπος να κάνει κανείς ο,τιδήποτε. Όταν βλέπω νέους κινηματογραφιστές δεν μπορώ να φανταστώ πώς κάνουν αυτό που κάνουν, αλλά αν κάνουν μία καλή ταινία, μπορεί ακόμα και να σκηνοθετήσουν γυμνοί, δε με πειράζει, μπορούν να κάνουν την προσπάθειά τους

-Υπάρχουν νέοι κινηματογραφιστές τους οποίους εκτιμάτε?

-Δεν ξέρω, εργάζομαι τόσο σκληρά. Πηγαίνω σινεμά, δε βλέπω dvd, πηγαίνω πάντα σινεμά αλλά όχι τόσο πολύ γιατί δεν έχω χρόνο. Το τελευταίο φιλμ-έκπληξη για μένα ήταν το Beasts of the Southern Wild, μου άρεσε πάρα πολύ. Ίσως είχε υπερβολική μουσική, αλλά τα υπόλοιπα...Ήταν ένα πολύ καλό φιλμ, το θυμάμαι. Ξεχνάω το όνομα του δημιουργού αλλά αν κάνει δεύτερη ταινία θα πάω να τη δω. Δεν παρακολουθώ όλο τον κινηματογράφο, αυτό είναι αδύνατο.

Στην ταινία αυτή πρωταγωνιστεί ένα παιδί. Είναι ενδιαφέρων ο τρόπος που παρουσιάζετε στις ταινίες σας τα παιδιά, δεν είναι απόλυτα καλά, είναι κάτι το ενδιάμεσο.

-Ναι, γιατί εγώ δεν είμαι σκηνοθέτης παιδιών, οπότε ήδη από το σενάριο που γράφω τα παιδιά είναι σα μαριονέτες, δεν είναι πραγματικά σημαντικά. Στο Borgman το ζευγάρι έχει τρία παιδιά, είναι μέρος της ιστορίας, αλλά δεν υπάρχουν σκηνές μόνο με τα παιδιά. Είναι ασαφείς φιγούρες, σαν πνεύματα.

-Στο Borgman το μικρότερο κορίτσι όμως σε μία σκηνή παίρνει πρωτοβουλία και παρεμβαίνει

- Επειδή είναι το πιο σημαντικό παιδί του φιλμ. Δεν είναι όπως σε άλλες ταινίες που τα παιδιά είναι ζωντανά, εδώ υπάρχει ένα νεκρό παιδί, είναι μία από τη συμμορία των Borgman, είναι η πρώτη που τους αντιλαμβάνεται και συνδέεται μαζί τους.

-Στις ταινίες σας υπάρχει ένα μοναδικό σύμπαν όπου οι ταμπέλες είναι άχρηστες. Δεν υπάρχει κακό, καλό. Είναι σα να δίνεται απάντηση σε όλους αυτούς τους διαχωρισμούς με το μαύρο χιούμορ. Στην ελληνική κοινωνία έχουμε ζήτημα με αυτούς τους διαχωρισμούς που έχει οδηγήσει σε φασιστικά φαινόμενα. Τι συμβουλή θα μπορούσατε να δώσετε στους Έλληνες;

-Δεν μπορώ, είναι πολύ περίπλοκο. Στο δείπνο που είχα με καλούς φίλους Έλληνες, μου είπαν τα πάντα για την κρίση, το φόνο του παιδιού, θα ήταν πολύ πομπώδες εκ μέρους μου να δώσω κάποια συμβουλή, πήγα σε αυτό το μουσείο (ο σκηνοθέτης έχει δίπλα του τον οδηγό για το μουσείο της Ακρόπολης) και απόλαυσα την απίστευτη ομορφιά του παρελθόντος σας. Και τότε υπήρχαν άνθρωποι μοναχικοί και πόλεμος, αυτό δεν αλλάζει. Δεν είμαι σε θέση, δεν είμαι ιερέας. Πηγαίνετε να προσευχηθείτε ή σκεφτείτε δύο φορές πριν κάνετε κάτι, είμαι απλώς ένας άνθρωπος που κάνει ταινίες.

-Στις ταινίες σας θέτετε τα ερωτήματα, που αυτά είναι και πιο σημαντικά από τις απαντήσεις.

-Αλλά αυτό δε μου δίνει το καθήκον να μιλήσω γι αυτά τα πράγματα. Ο,τι έχω να πω είναι στις ταινίες μου. Αυτό είναι αρκετό για μένα, αν δεν είναι για σας, είστε άτυχοι. 

 

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΝΕΑ

BOX OFFICE

Ταινία
4ημέρο
Tanweer
43250
Film Group
13175
Tanweer
12142
Tanweer
4254
Tanweer
2372
Baghead, από την Spentzos Baghead, από την Spentzos